དབུས་གཙང་ལོ་རྒྱུས་ཆེན་མོ་ལས། སྙེ་མོ་རྫོང་གི་གཞི་རིམ་ལོ་རྒྱུས། ༡༽

དབུས་གཙང་ལོ་རྒྱུས་ཆེན་མོ་ལས། སྙེ་མོ་རྫོང་གི་གཞི་རིམ་ལོ་རྒྱུས། ༡༽

སྙེ་མོ་རྫོང་།

ས་བཅད་དང་པོ། རྫོང་གི་གཞི་རིམ་ལོ་རྒྱུས།

ལེ་ཚན་དང་པོ།  རྫོང་གི་མིང་བྱུང་ཚུལ།

སྤྱིར་སྙེ་མོ་དེ་བཞིན་དབུས་གཙང་གཉིས་ཀྱི་བར་དུ་གནས་ཡོད་པས་གཙང་སྐད་རྒྱག་མཁན་ཤས་ཆེ་ལ་དབུས་སྐད་རྒྱག་མཁན་ཡང་ཡོད། ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་འགའ་ཡི་ཐོག་གཙང་སྨད་སྙེ་མོ་ཞེས་པ་སོགས་ཡོད་ལ།

དབུས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་རྩི་བའི་སྐབས་ཡང་ཇི་སྙེད་ཅིག་བྱུང་འདུག ཡུལ་འདིའི་མིང་ལ་སྔ་དེང་གི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚགས་རྣམས་སྙེ་མོ་ཞེས་ཡོངས་སུ་གྲགས། དེ་མིན་བོད་གཞུང་གི་བཀའ་རྒྱ་ཁག་ལས་སྙེ་མོ་སྨོན་མཁར།[1] ཞེས་དང་།《རྭ་ལོ་ཙ་བའི་རྣམ་ཐར་》སོགས་སུ་སྙེ་མོ་བྱེ་མཁར་།[2]《སྦ་བཞེད་ཞབས་བཏགས་མར་》སྙེ་མོ་ཐོད་དཀར་།[3] ཞེས་མི་འདྲ་བ་གསལ་ཡང་དེ་དག་ནི་སྙེ་མོའི་ཁུལ་གྱི་ཡུལ་བྱེ་བྲག་པ་རེ་རེའི་མིང་ཡིན་པ་ལས་སྤྱི་མིང་མ་ཡིན་པ་ནི་གོ་བར་སླ།

སྙེ་མོ་ཞེས་དུས་ནམ་ཞིག་ནས་ཐོགས་མིན་བརྗོད་དཀའ་ཡང་། དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བས་(༡༥༠༤-༡༥༦༦)མཛད་པའི་《ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན་》ལས། སྤུར་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་བོད་ཁམས་གཅིག་གྱུར་གནང་སྟེ། ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་ཁྲིམས་ཡིག་ཆེན་མོ་གཏན་ལ་ཕབ་སྐབས། དབུས་གཙང་རུ་བཞིར་ཕྱེ་བའི་དབུ་རུའི་མཚམས་འཛིན་ནུབ་གཞུ་སྙེ་མོ།[4] ཞེས་དང་། མཁས་པ་ལྡེའུ་མཛད་པའི་《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་》ལས། སྤུར་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྐབས་གཡས་རུའི་དཔོན་ཚན་བཅུ་དྲུག་ཕྱེ་བའི་སྐབས། འོ་ཡུག་ལ་གཅིག  སྙེ་མོ་ལ་གཅིག[5] ཅེས་འཁོད་པར་གཞིགས་ནས་ཁུལ་དེར་སྙེ་མོ་ཞེས་དུས་རབས་བདུན་པའི་གོང་ཙམ་ནས་ཐོགས་ཟིན་པར་སྣང་།

སྙེ་མོ་ཞེས་པའི་མིང་ཇི་ལྟར་ཐོགས་ཚུལ་ཐད་རྒན་རབས་ཀྱི་ཤོད་སྲོལ་འགའ་མཆིས་པ་ནི། གནའ་དུས་ཡུལ་འདིའི་མིང་ལ་སྣེ་མོ་ཟེར་བའི་སྒྲ་ཟུར་ཆག་ནས་རིམ་བཞིན་ཉམས་ནས་སྙེ་མོ། ཞེས་གྱུར་བ་ཡིན་ཞེས་དང་། བོད་ཀྱི་ལོ་ཏོག་འབྲུ་རིགས་ཀྱི་གཙོ་བོ་ནས་ཡིན་པ་དང་། གནའ་དུས་ཀྱི་མིས་ནས་ཀྱི་སྙེ་མ་ལ་ཕོ་དང་མོའི་དབྱེ་བ་ཡོད་པར་ཕྱེ་བ་ལས། ཡུལ་འདིའི་ནས་ཀྱི་སྙེ་མ་མོ་ཡིན་པར་བརྟེན་ཡུལ་གྱི་མིང་ལའང་སྙེ་མོ།[6] ཞེས་བཏགས་པར་གྲགས། དོན་དངོས་སུ་སྙེ་མོའི་ས་ཆ་འགའི་རྩམ་པ་རོ་བཅུད་གཞན་དང་མི་འདྲ་བ་མ་ཟད། སྙེ་མོ་ཕུག་པ་ཁུལ་ཀྱི་ནས་དཀར་གྲགས་པ་ཆེ་བས། ༸གོང་ས་༸རྒྱལ་བའི་དབང་པོ་མཆོག་གི་ལྗགས་སྨིན་གསོལ་ཞིབ་ཀྱང་ཁུལ་འདི་ནས་ཕུལ་སྲོལ་འདུག་ན།[7] སྙེ་མོ་ཞེས་པའི་མིང་འདི་སྙེ་མ་མོ་ཡིན་པར་བརྟེན་ནས་ཐོགས་ཚུལ་བཤད་པ་དེའང་རྒྱུ་མཚན་མེད་པ་ཞིག་མིན་པར་སྣང་།

 

ལེ་ཚན་གཉིས་པ། ས་བབ་ཆགས་ཡུལ།

        སྙེ་མོ་རྫོང་ཁུལ་ནི་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ལྷ་སའི་ནུབ་ངོས་ལེ་དབར་ ༢༡༠[8] ས། བོད་ཀྱི་དབུས་ལྷོ་དང་ཡར་ལུང་གཙང་པོའི་དཀྱིལ་བརྒྱུད་ཀྱི་བྱང་ངོས་བྱང་གི་འཕྲེད་ཐིག་ཏུའུ་གྲངས་ ༢༩༚ ༣’ 〜     ༢༩༚ ༩’ དང་། ཤར་གྱི་གཞུང་ཐིག་ཏུའུ་གྲངས་ ༨༩༚ ༨’ 〜    ༩༠༚ ༥’ བར་གནས་ཤིང་། མུ་འབྲེལ་རི་བོ་མཐོ་དམའ་སྣ་ཚོགས་དང་ལུང་རོང་འཕྲེད་གཞུང་ཀུན་ཏུ་གནས། ས་དབྱིབས་ནུབ་མཐོ་ལ་ཤར་དམའ་བ། ཆ་སྙོམས་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ནས་མཐོ་ཚད་སྨི་ ༤༠༠༠ ཡན་ཡོད། རི་བོ་ཆུ་མོ་གངས་ཀྱི་རྩེ་ནི་མངའ་ཁོངས་ནས་མཐོ་ཤོས་ཡིན་ཞིང་། དེར་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ནས་མཐོ་ཚད་སྨི་ ༧༠༤༨ ཡོད་པ་དང་དམའ་ཤོས་རྨ་ཆུ་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོར་འདུ་བའི་མཚམས་དེ་ཡིན་ཞིང་། རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ནས་མཐོ་ཚད་སྨི་ ༣༧༠༠ ཡོད། མཐོ་སྒང་དྲོ་ཁུལ་ཕྱེད་ཐན་པའི་དུས་རླུང་གནམ་གཤིས་ཁུལ་གྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས།[9]

ལོ་རེའི་ཆ་སྙོམས་དྲོད་ཚད་ ༦༚C‚ ཡིན་ཞིང་ཟླ་དང་པོའི་ཆ་སྙོམས་དྲོད་ཚད་ཀླད་ཀོར་འོག་གི་ ༣.༤༚C‚ དང་། ཟླ་བདུན་པའི་ཆ་སྙོམས་དྲོད་ཚད་ ༡༥.༤༚C‚རེད། ལོ་རེའི་ཆར་པ་བབས་ཚད་ཧའོ་རྨིས་ ༣༢༤ mm ཡོད། དྲོད་ཚད་མཐོ་ཤོས་ ༢༨-༨༚C‚ དམའ་ཤོས་ཀླད་ཀོར་འོག་གི་ ༡༩-༢༚C‚ རེད། དུས་བཞིའི་འགྱུར་བ་གསལ་ཞིང་དབྱར་ཁ་ཆར་ཆུ་འདུ་བ། ཉི་འཕྲོ་ཆེ་ཞིང་ལོའི་ཉི་ཕོག་དུས་ཡུན་ཆུ་ཚོད་ ༢༩༤༧.༢ དང་ལོའི་སད་མེད་དུས་ཡུན་ཉིན་ ༡༠༠ ཡས་མས་དང་ལོའི་ཆར་ཆུ་འབབ་ཚད་ལི་སྨི་ ༣༢༤.༢ རེད། རང་བྱུང་གནོད་འཚེ་གཙོ་བོ་ཐན་པ་དང་། ཤྭ་འོད། འདམ་རྡོའི་ཆུ་རུད། རི་ཉིལ་བ། འབུ་སྐྱོན། སད་རྒྱག་པ། སེར་བ་རྒྱག་པ་སོགས་ཡོད།[10]

 

ས་བཅད་གཉིས་པ། རྫོང་གི་ལོ་རྒྱུས།

 ལེ་ཚན་དང་པོ། སྲིད་འཛིན་འཕོ་འགྱུར་དང་སྙེ་མོ་རྫོང་།

 

སྙེ་མོ་ས་ཁོངས་འདི་དུས་རབས་བདུན་པའི་ནང་སྤུ་རྒྱལ་བཙན་པོ་བོད་ལ་དབང་ལུང་བསྒྱུར་སྐབས། བོད་དབུས་གཙང་རུ་བཞི་ལས་གཡས་རུ་དང་དབུ་རུའི་ས་མཚམས་སམ་ཆ་བགོས་ཀྱིས་མངའ་ཁོངས་སུ་གཏོགས་ཀྱི་ཡོད་པར་སྣང་སྟེ། 《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་》ལས། གཡས་རུའི་ཡུལ་དཔོན་ཚན་བཅུ་དྲུ་ལ། སྙེ་མོ་ལ་གཅིག དགྲ་ཡག་ལ་གཅིག་སྟེ་བཅུ་དྲུག་གོ།[11] ཞེས་དང་། དབུ་རའི་ས་མཚམས་གསུངས་སྐབས། ནུབ་གཞུ་སྙེ་མོ། ཞེས་བྱུང་བས་སོ། དུས་རབས་དགུ་པའི་ནང་བོད་སིལ་བུར་འཐོར་བའི་སྐབས། མྱང་དང་སྣང་གི་རུས་རྒྱུད་ཀྱིས་དབང་ལུང་བསྒྱུར་བའི་ས་ཁུལ་ཞིག་ཡིན་པར་སྣང་སྟེ།《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་》ལས། ཁ་རག་བྱུང་བཙུན་ལྷ་ཡིས་ཞུ་བ་བྱས། སྦྲང་ཆར་སྦྲེ་ཅན་བཙན་པོའི་མཁར་ལ་བརྟེན། མྱང་དང་སྣང་གིས་ཞུ་བ་བྱས་ནས་སུ།[12] ཞེས་ཁ་རག་ཁྱུང་བཙུན་ཞེས་པ་ལ་སོགས་པས་གཞུ་སྙེ་མོ་རུ་འབྲང་མཁར་བྱེ་བཙན་ལ་བཙན་མཁར་བྱས་ཤིང་། མྱང་དང་སྣང་གི་རུས་རྒྱུད་ཀྱིས་དཔོན་བྱས་པའི་རྗེ་དཔོན་ཚན་པ་གཅིག[13] ཞེས་བྱུང་ངོ་།།

དུས་རབས་བཅུ་གསུམ་པའི་ནང་དཔལ་ལྡན་ས་སྐྱ་པས་བོད་ལ་དབང་ལུང་བསྒྱུར་སྐབས། དབུས་གཙང་ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་དང་། སྡེ་སྲིད་ཕག་མོ་གྲུ་པའི་སྐབས་དབུས་གཙང་རྫོང་ཆེན་བཅུ་གསུམ་ལས་གང་གི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་མིན་ཡིག་ཆ་མེད་མོད། དུས་རབས་དེ་དག་གི་རིང་དབུས་གཙང་གཉིས་ཀའི་ཁོངས་སུ་མི་གཏོགས་པའི་ལུང་ཚན་ཞིག་ཆགས་ཏེ། སྡེ་དཔོན་ཆེ་ཁག་འགའ་ཤས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པ་ཞིག་ཡིན་པར་སྣང་ངོ་། གང་ལགས་ཤེ་ན། ཁུལ་དེར་སྡེ་དཔོན་ཆེ་ཆུང་འགའ་ཤས་བྱུང་བའི་མཁར་རྫོང་གི་ཤུལ་རྙིང་ད་ལྟའང་ཡོད་པ་དཔེར་ན། ཕུ་གསུམ་ཤང་གི་ཁོངས་རིན་ཆེན་རྩེ་ཞེས་པའི་མཁར་རྫོང་གི་ཤུལ་རྙིང་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ནི་གཞི་རྒྱ་ཆེ་ཤོས་ཡིན་ལ། དེ་མིན་ད་དུང་ཕུག་པའི་ཁོངས་སུ་རྫོང་ཞོལ་ཞེས་པ་དང་། མདོ་མཁར་དུ་རྣམ་རྒྱལ་རྫོང་། ཞེས་པ། ཀོ་ཁྱིམ་དུ་མདའ་ར་རྫོང་ཞེས་པ། དེ་བཞིན་མར་རྐྱང་ཤང་གི་ཁོངས་སུའང་བློན་པོ་ད་ར་རྫོང་ཞེས་པ་དང་། སྟོད་ལེགས་བྱ་རྒོད་རྫོང་ཞེས་པ་སོགས་མཁར་རྫོང་ཆེ་ཆུང་གི་ཤུལ་རྙིང་དྲུག་ཙམ་ཡོད། དེ་དག་ལ་དཔག་ན་སྔ་རབས་སུ་སྡེ་དཔོན་ཆེ་ཆུང་དུ་མ་ཞིག་གིས་རིམ་བཞིན་བཅད་བཟུང་བྱས་པའི་མངོན་ཚུལ་མཆིས། འོན་ཀྱང་དེ་རིགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡི་གེར་འཁོད་པ་ད་ཕན་བརྙེད་སོན་མ་བྱུང་།[14] ཞེས་འཁོད།

དུས་རབས་བཅུ་བདུན་པའི་ལོ་རབས་བཞི་བཅུ་པའི་ནང་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་པས་བོད་ལ་དབང་ལུང་བསྒྱུར་སྐབས། བར་སྐབས་ཤིག་ལ་སྡེ་དཔོན་ཐོན་པའི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པར་སྣང་ལ། དེ་ལྟར་ཡིན་པའི་ཁུངས་སྙེ་མོའི་མང་ཚོགས་ཁྲོད་ཀྱི་བཤད་སྲོལ་ལྟར་ན། སྔ་དུས་ཐོན་པའི་ས་ཁོངས་ནི་ཤར་འཇང་རྡོ་སྒང་། ལྷོ་མ་ཎི་པད་ཐང་། ནུབ་རྡོ་གྲུ་བཞི། བྱང་ཁམས་པ་ཚང་གི་ཕ་བོང་རྟ་མགོ་མ་བཅས་ཀྱི་ནང་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པ་རྣམས་ཡན་ཟེར་ཞིང་། གོང་གསལ་མིང་ཅན་གྱི་ས་མཚམས་དེ་དག་ད་ལྟའང་ངོས་འཛིན་རྒྱུ་ཡོད་པ་དེའི་ཁོངས་སུ་དེ་སྔའི་སྙེ་མོ་རྫོང་ཁོངས་ཡོངས་རྫོགས་ཚུད་པའི་ཤོད་སྲོལ་འདུག ༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པའི་སྐུ་དུས་སུའང་སྙེ་མོ་ནི་སྡེ་དཔོན་གཅིག་གི་བཅད་བཟུང་ས་ཁུལ་ཡིན་པ། དཔེར་ན། ༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པའི་རང་རྣམ་དུ་ཀཱུ་ལའི་གོས་བཟང་གླེགས་བམ་དང་པོའི་ནང་། པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེས་དགའ་ལྡན་གསེར་ཏོག་བཞེངས་པ་གནང་སྐབས། སྙེ་མོ་དབོན་སའི་དགོངས་རྫོགས་ལ་ཕེབས་ཞེས་གསལ་བ་མ་ཟད། ༸གོང་ས་ལྔ་པའི་སྐུ་དུས་སུ་སྙེ་མོར་བོད་གཞུང་གི་རྫོང་དཔོན་བསྐོ་གཏོང་བྱས་རིགས་དང་། ཐོན་པ་གཞུང་ཞབས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་ཡོད་པ་སོགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་འཕྲོས་གསལ་འཁོད་པ་མི་འདུག

ཕྱི་ལོ་ ༡༧༢༧ ལོར་དབུས་གཙང་སྡེ་གཟར་རམ་བཀའ་བློན་ནང་འཁྲུག་བྱུང་སྐབས། མི་དབང་རྟོགས་བརྗོད་ལས། ཐོན་རིགས་ཀྱི་ས་ལ་སྤྱོད་པ་ཞེས་གསལ་བས་སྙེ་མོ་ས་ཁུལ་ལ་དབང་སྒྱུར་པའི་སྡེ་དཔོན་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་པ་མཚོན་ཞིང་། སྐབས་དེར་མི་དབང་ཕོ་ལྷ་བའི་གཙང་དཔུང་གིས་རྒྱལ་རྩེ་རྫོང་བཟུང་བ་དང་། གུང་ལུམ་པ་བས་སྣེ་ཁྲིད་པའི་དབུས་ཀོང་དམག་དཔུང་རྣམས་རྒྱལ་མཁར་དུ་སྒར་བཏབ་ནས་གཡུལ་འགྱེད་པའི་སྐབས་ཉིན་ཞིག་གི་དམག་འཐབ་སྐོར་བཤད་པའི་ནང་། ཐོན་རིགས་ཀྱི་ས་ལ་སྤྱོད་པ་དེ་ཡང་མིའི་དབང་པོ་ལ་སྐབས་སུ་གསོལ་བ་བྱས་ཏེ་དེ་ཉིན་མོ་དེ་ཙམ་ལས་གླགས་རྙེད་རེས་སུ་མ་གྱུས་པས་གཡུལ་གྱི་བྱ་བ་རྫོགས་པར་གྱུར་ཏོ། ཞེས་སོགས་གསལ་བ་བཅས་ལ་གཞིགས་ན། སྙེ་མོ་ཐོན་སའི་དམག་དཔུང་རྣམས་དང་ཐོག་དབུས་ཀོང་གི་ཁོངས་སུ་ཡོད་པ་ལས། ཉིན་དེའི་འཐབ་འཁྲུག་ནང་ཕོ་ལྷ་བའི་གཙང་དཔུང་ལ་མགོ་བཏགས་པར་མངོན་ཞིང་། དེ་རྗེས་ཕོ་ལྷ་བའི་སྐབས་སུ་སྡེ་དཔོན་ཐོན་པ་བར་ངོ་གཞིས་འདོན་མི་སེར་དང་བཅས་པ་ཟུར་བཅད་ཀྱི་སྤྲད་དེ་སྙེ་མོ་ས་ཁུལ་བྱིངས་རྣམས་བོད་གཞུང་གི་གཞུང་རྒྱུགས་འོག་གཏོགས་པར་མངོན། དེ་ལྟར་ན་སྙེ་མོ་རྫོང་ཐོག་མར་བཙུགས་པའི་དུས་ཚོད་ནི། ཕྱི་ལོ་ ༡༧༣༠ ཡས་མས་ཙམ་ལ་ཡིན་ནམ་སྙམ་པ་ལས། ལོ་དུས་ཁ་གསལ་གྱིཡིག་རིགས་བརྙེད་མ་བྱུང་།[15] ཞེས་འཁོད། སྙེ་མོ་གཞུང་ཆོད་རྗེས་རིམ་དྲུག་རྫོང་སྒོ་འབྲིང་གྲས་རྫོང་སྡོད་སྐྱ་བོ་གཅིག་གིས་བསྐྱོངས་བའི་རྫོང་ཞིག་ཡིན་འདུག[16]

ཕྱི་ལོའི་དུས་རབས་བཅུ་དགུ་པའི་སྟོད་ཆ་ཙམ་ལ་སྙེ་མོ་རྫོང་ནི་༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བརྒྱད་པ་འཇམ་དཔལ་རྒྱ་མཚོའི་ཡབ་གཞིས་ལྷ་ཀླུ་དགའ་ཚལ་པའི་ཐབ་སྣོན་དུ་གནང་བ་ནས་བཟུང་། ཡབ་གཞིས་ལྷ་ཀླུའི་ངོ་ཚབ་བསྐོ་གཏོང་གིས་ལོ་བརྒྱ་ཙམ་འཛིན་སྐྱོང་གནང་། དེ་རྗེས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༠ ལོར་ཡབ་གཞིས་ལྷ་ཀླུ་བས་སྙེ་སྨོན་མཁར་རྫོང་སྐབས་དེའི་སྲིད་སྐྱོང་རྭ་སྒྲེང་བླ་བྲང་ལ་ནང་སྦྱོར་བྱས་ཤིང་། རྭ་སྒྲེང་བླ་བྲང་གི་ལོ་བདུན་ཙམ་ཞིག་ངོ་ཚབ་བཏང་ནས་བཟུང་མཐར་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༧ ལོར་རྭ་སྟག་དོན་རྐྱེན་རྗེས། རྭ་སྒྲེང་ལ་ལ་བྱུས་ཉེས་བྱུང་སྐབས་སྙེ་མོ་རྫོང་གཞུང་བཞེས་བཏང་ཞིང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༠ ཡས་མས་ཙམ་ལ་སྲིད་ཚབ་ཀླུ་ཁང་པའི་ཐབ་སྣོན་དུ་སྤྲད་ཀྱང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༣ ལོར་ཀླུ་ཁང་པ་སྲིད་ཚབ་ཀྱི་ལས་འགན་ཕྱིར་འཐེན་བྱས་པ་དང་། ཆབས་ཅིག་སྙེ་མོ་སྨོན་མཁར་གཞིས་སྡོད་སླར་ཡང་གཞུང་ཆོད་ཀྱིས་སྔར་ལམ་ལྟར་རིམ་པ་དྲུག་པའི་ཤོད་དྲུང་གི་འགྲོ་ཁུངས་ཆགས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༤ ལོར་རྫོང་གཞིས་གཞུང་འཛིན་བཟོས་ནས་རྩེ་དྲུང་ཚུལ་ཁྲིམས་དར་རྒྱས་སྙེ་མོ་སྨོན་མཁར་གཞིས་སྡོད་བསྐོས། བོད་ལ་དུས་འགྱུར་མ་བྱུང་གོང་སྙེ་མོ་སྨོན་མཁར་གཞིས་སྡོད་ནི་ཤོད་དྲུང་ལུང་ཤར་ཨོ་རྒྱན་རྣམ་གྲོལ་ཡིན་འདུག[17] པ་བཅས་སོ།

ཁུལ་དེ་ད་དུང་མར་རྐྱང་ཡོད་ཅིང་མར་རྐྱང་ནི་རིམ་དྲུག་རྫོང་སྒོ་འབྲིང་གྲས་རྫོང་སྡོད་སེར་མོ་བ་གཅིག་གིས་བསྐྱོངས་བའི་གཞི་ས་ཀ་ཞིག་ཡིན་འདུག་ལ།[18] བོད་ལ་དུས་འགྱུར་བྱུང་བ་དང་བསྟུན་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་སྙེ་མོ་རྫོང་དང་། མར་རྐྱང་། སྨོན་མཁར་སོགས་ཟླ་བསྒྲིལ་ནས་ད་ལྟའི་སྙེ་མོ་རྫོང་བཙུགས་ཤིང་། རྫོང་སྲིད་གཞུང་བོད་ཀྱི་དབུས་ལྷོ་དང་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་དབུས་རྒྱུད་ཀྱི་བྱང་ངོགས་དར་གྲོང་དུ་གནས་ཡོད།

 

 

དཔྱད་གཞིའི་ལུང་ཁུངས་ཡིག་ཆ།

[1] གྲོང་ཁྱེར་ལྷ་སའི་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས། དེབ་དགུ་པ། སྙེ་མོ་རྫོང་། གྲོང་ཁྱེར་ལྷ་སའི་སྲིད་གྲོས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༠། ཤོག ༤།

[2] མཁས་དབང་དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས། དུང་དཀར་ཚིགས་མཛོད། ཕྱི་ལོ་  ཤོག ༡༣༩༩

[3] སྦ་བཞེད་ཞབས་བཏགས་མ། ཤེས་རིག་དཔར་ཁང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༩། ཤོག ༢༢།

[4] ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན། དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་ ཤོག ༡༨༦།

[5] མཁས་པ་ལྡེའུས་མཛད་པའི་རྒྱ་བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༧། ཤོག ༢༥༧།

[6] གྲོང་ཁྱེར་ལྷ་སའི་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས། དེབ་དགུ་པ། སྙེ་མོ་རྫོང་། གྲོང་ཁྱེར་ལྷ་སའི་སྲིད་གྲོས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༠། ཤོག ༥།

[7] གྲོང་ཁྱེར་ལྷ་སའི་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས། དེབ་དགུ་པ། སྙེ་མོ་རྫོང་། གྲོང་ཁྱེར་ལྷ་སའི་སྲིད་གྲོས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༠། ཤོག ༡༠༤།

[8] བཀའ་དྲུང་ནོར་ནང་། དེབ་ཐེར་ལོང་བའི་དམིགས་བུ། དཔེ་གཟུགས། ལྕགས་པར། རྡི་ལི། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༡། ཤོག ༢༤༡།

[9]西藏自治区土地册,西藏自治区测绘局,中国地图出版社出版.1996.Pg 26.

[10]西藏自治区土地册,西藏自治区测绘局,中国地图出版社出版.1996.Pg 26.

[11] མཁས་པ་ལྡེའུ། ལྡེའུ་རྒྱ་བོད་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ། བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༡། ཤོག ༣༥༧།

[12] མཁས་པ་ལྡེའུ། ལྡེའུ་རྒྱ་བོད་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ། བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༡། ཤོག ༣༦༢།

[13] ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་དང་། ནོར་བྲང་ཨོ་རྒྱན། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རགས་རིམ་གཡུ་ཡི་ཕྲེང་བ། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༩། ཤོག ༤༦༦།

[14] གྲོང་ཁྱེར་ལྷ་སའི་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས། དེབ་དགུ་པ། སྙེ་མོ་རྫོང་། གྲོང་ཁྱེར་ལྷ་སའི་སྲིད་གྲོས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༠། ཤོག ༨༤།

[15] གྲོང་ཁྱེར་ལྷ་སའི་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས། དེབ་དགུ་པ། སྙེ་མོ་རྫོང་། གྲོང་ཁྱེར་ལྷ་སའི་སྲིད་གྲོས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༠། ཤོག ༨༤།

[16](1) བཀའ་དྲུང་ནོར་ནང་། དེབ་ཐེར་ལོང་བའི་དམིགས་བུ། དཔེ་གཟུགས། ལྕགས་པར། རྡི་ལི། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༡། ཤོག ༢༤༡།

(2)多杰次仁,西藏封建农奴制社会形态,中国藏学出版社。2005.Pg  341.

[17] གྲོང་ཁྱེར་ལྷ་སའི་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས། དེབ་དགུ་པ། སྙེ་མོ་རྫོང་། གྲོང་ཁྱེར་ལྷ་སའི་སྲིད་གྲོས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༠། ཤོག ༨༧།

[18]多杰次仁,西藏封建农奴制社会形态,中国藏学出版社。2005.Pg  340.

 

དབུས་གཙང་ལོ་རྒྱུས་ཆེན་མོ་ལས་བཏུས་པའོ།།

བརྒྱུད་སྐུལ།

མཆན་སྤེལ།