ཀོང་པོ་རྩེ་ལྷ་སྒང་རྫོང་གི་གཞི་རིམ་ལོ་རྒྱུས། རྫོང་གི་མིང་ཐོགས་ཚུལ་དང་། རྫོང་གི་ལོ་རྒྱུས།

བདུན་པ། རྩེ་ལྷ་སྒང་རྫོང་།

ས་བཅད་དང་པོ། རྫོང་གི་གཞི་རིམ་ལོ་རྒྱུས།

ལེ་ཚན་དང་པོ། རྫོང་གི་མིང་ཐོགས་ཚུལ།

རྫོང་དེར་རྩེ་ལྷ་སྒང་ཞེས་མིང་དུ་ཐོགས་ཚུལ་དངོས་ཇི་ཡིན་ཆ་མ་འཚལ་ཡང་《བཀའ་བརྒྱུད་གསེར་ཕྲེང་ཟླ་བ་ཆུ་ཤེལ།》ལས། ཀརྨ་པ་སྐུ་ཕྲེང་བཞི་པ་རོལ་པའི་རྡོ་རྗེའི་རྣམ་ཐར་གསུང་སྐབས། ཀོང་ཡུལ་བྲེ་སྣ་རུ། རྩེ་བླ་སྒང་ཞེས་དགོན་པ་བཏབ་པར་མཛད།[1] ཅེས་བྱུང་བས་ན། རྩེ་བླ་སྒང་ཞེས་པའི་ཡུལ་མིང་དེ་ཡང་ཀརྨ་སྐུ་ཕྲེང་བཞི་པ་རོལ་པའི་རྡོ་རྗེའི་སྐུ་དུས་ནས་བྱུང་བ་མིན་ནམ་སྙམ།

དེ་བཞིན་ཁུལ་དེའི་ཐོག་མའི་ཡུལ་མིང་གི་བརྡ་ཆད་ཀྱི་དག་བསྡེབས་ཀྱང་རྩེ་བླ་སྒང་ཞེས་པ་དེ་མིན་ནམ་སྙམ་པ་ཡང་འདུག་སྟེ།《བཀའ་བརྒྱུད་གསེར་ཕྲེང་ཟླ་བ་ཆུ་ཤེལ།》དཔེ་ཆ་དེ་རང་དུ་བླ་དང་ལྷ་གཉིས་གདམ་ཀའི་ཚུལ་དུ་བྲིས་འདུག་ལ། ༸གོང་ས་ལྔ་པ་ཆེན་པོའི་རང་རྣམ་《དུ་གཱུ་ལ་ཡི་གོས་བཟང་།》སོགས་ཀྱི་ནང་རྩེ་ལྷ་སྒང་ཞེས་འཁོད་འདུག དེང་ཁུལ་དེར་ཉིང་ཁྲི་ཞེས་འབོད་སྲོལ་མཆིས་པའི་སྒྲ་དོན་ཡང་ཉང་རུས་ཁྱིམ་རྒྱུད་ཀྱི་བཞུགས་ཁྲི་ཞེས་པའམ། ཡང་ན་རུས་ཉང་གི་ཚོ་པ་མང་པོ་གནས་ཡུལ་ཡིན་པས་མང་ཚིག་གི་སྒྲ་མཚོན་ཕྱིར་གྲངས་གནས་ཁྲི་ཞེས་མིང་གྲོགས་སུ་སྨོས་པ་ཡང་ཡིན་སྲིད་སྙམ། གང་ལྟར་ཉང་ཁྲི་འམ་སྙག་ཁྲི་ཞེས་པའི་ཉང་ངམ་སྙག་གི་སྒྲ་ཟུར་ཉམས་པས་ཉིང་ཞེས་བྱུང་བ་སོགས་མང་དུ་སྣང་ངོ་།།

ལེ་ཚན་གཉིས་པ། རྩེ་ལྷ་སྒང་རྫོང་གི་ས་བབ་ཆགས་ཚུལ།

         གནའ་བོའི་རྩེ་ལྷ་སྒང་རྫོང་ནི་བོད་དབུས་ཀྱི་ལྷོ་ཤར་ཕྱོགས་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་བྱང་ངོགས། ཉང་ཆུའི་སྨད་རྒྱུད་གཉན་ཆེན་ཐང་ལྷ་དང་ཧི་མ་ལ་ཡི་བར་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ལྷ་ས་ནས་བརྩིས་པའི་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་ལེ་དབར་ ༨༤༠[2] ས། ཧ་ལམ་གོ་ལའི་བྱང་གི་འཕྲེད་ཐིག་ཏུའུ་གྲངས་ ༢༨ ༚ ༧’ 〜    ༢༩༚ ༨’ དང་། ཤར་གྱི་གཞུང་ཐིག་ཏུའུ་གྲངས་ ༩༣༚ ༡’ 〜    ༩༥༚ ༢’ གནས་ཤིང་། ས་བབ་མཐོ་ཚད་ཆ་སྙོམས་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ནས་སྨི་ ༣༠༠༠ དང་ལྟོས་བཅས་མཐོ་ཁྱད་སྨི་ ༢༢༠༠ ནས་ ༤༧༠༠ སར། ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་དབུས་རྒྱུད་ལུང་གཤོང་ཁུལ་ཏེ་ས་བབ་ནུབ་མཐོ་ཞིང་ཤར་དམའ་ལ་ཡངས་པའི་ལུང་རོང་མང་ལ། ས་དེ་སྤྱིའི་གནམ་ཟླ་མཐོ་སྒང་དྲོ་ཁུལ་ཕྱེད་བརླན་གཤེར་དུས་རླུང་གནམ་གཤིས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས།[3] ལོ་རེའི་ཆ་སྙོམས་དྲོད་ཚད་ ༡༠ ༚C‚ དང་ཟླ་དང་པོའི་ཆ་སྙོམས་དྲོད་ཚད་ ༢ ༚C‚ ཟླ་བདུན་པའི་ཆ་སྙོམས་དྲོད་ཚད་ ༡༦ ༚C‚ བཅས་རེད། ནམ་དུས་ཀྱི་རང་བཞིན་དྲོ་ཞིང་འཇམ་ལ་ཆར་ཆུ་འབེལ་བ། ལོའི་སད་མེད་དུས་ཡུན་ཉིན་ ༡༧༥ དང་ལོའི་ཉི་ཕོག་དུས་ཡུན་ཆུ་ཚོད་ ༢༠༢༢ ཡས་མས། ལོའི་ཆར་ཆུ་འབབ་ཚད་ལི་སྨི་ ༦༥༤ བཅས་ཡིན། རང་བྱུང་གནོད་འཚེ་གཙོ་བོ་ཆུ་ལོག་དང་། དཔྱིད་ཐན། འདམ་རྡོའི་ཆུ་རུད། ས་ཡོམ། སེར་བ། ནད་འབུའི་སྐྱོན། ཐན་པ་སོགས་ཆེ།[4]

ས་བཅད་གཉིས་པ། རྫོང་གི་ལོ་རྒྱུས།

ལེ་ཚན་དང་པོ། བོད་ཀྱི་སྲིད་འཛིན་འཕོ་འགྱུར་དང་རྩེ་ལྷ་སྒང་རྫོང་།

རྩེ་ལྷ་རྫོང་གི་ཁུལ་དེ་ཉིད་གནའ་བོའི་དུས་བདུད་མ་ཊམ་རྒྱུ་ཊས་དབང་བསྒྱུར་བྱས་པར་བཤད་ཅིང་།[5] རྒྱལ་ཕྲན་སིལ་མའི་སྐབས་ཀོང་རྗེ་དཀར་པོ་རྗེས་མངའ་ཁུལ་ཡིན་པར་སྣང་སྟེ།《ཏུན་ཧོང་བོད་ཀྱི་ཡིག་རྙིང་ལས་བྱུང་བའི་བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས།》ལས། ཡུལ་ཀོང་ལ་བྲེ་སྣ་ན། རྗེ་རྐོང་རྗེའི་དཀར་པོ། བློན་པོ་མཁར་པ་ཕ་དྲུག་གཉིས།[6] ཞེས་དང་། དུས་རབས་བདུན་པའི་ནང་སྤུར་རྒྱལ་བཙན་པོས་བོད་ལ་དབང་ལུང་བསྒྱུར་སྐབས་དབུས་གཙང་རུ་བཞི་ལས་གཡོ་རུའི་ཁོངས་དང་། དུས་རབས་དགུ་པའི་ནང་བོད་སིལ་བུར་འཐོར་བའི་སྐབས་ཀོང་རྗེ་དཀར་པོའི་བརྒྱུད་པ་ཨར་རྒྱལ་པོའི་མངའ་འོག་ཏུ་གཏོགས་སོ། དུས་རབས་བཅུ་གསུམ་པའི་ནང་དཔལ་ལྡན་ས་སྐྱ་པས་བོད་ལ་དབང་ལུང་བསྒྱུར་སྐབས། འབྲི་ཁུང་ལ་སོགས་པའི་མངའ་འོག་དང་། ས་སྐྱ་པའི་དབང་ལུང་བསྒྱུར་བའི་ཕྱེད་ཕྱི་མ་དང་དུས་རབས་བཅུ་བཞི་པའི་ནང་སྡེ་སྲིད་ཕག་མོ་གྲུ་པ་དང་། དུས་རབས་བཅུ་བདུན་པའི་ནང་སྡེ་པ་གཙང་པ་སོགས་ཀྱིས་སྲིད་དབང་དུས་སྐབས་སུ། འབྲི་གུང་པ་དང་ཀརྨ་ཀམ་ཚང་གི་མཆོད་གཞིས་ཡིན་ཚོད་འདུག་པ་ནི།《རྒྱལ་རབས་ཆོས་འབྱུང་ཤེལ་དཀར་མེ་ལོང་།》ལས། རྐོང་པོ་རྣམས་ནི་དབུས་ཀྱི་ས་སྣེར་གཏོགས་མོད། ཕག་གྲུའི་དུས་སུ་ཐོག་ཀ་ནང་སོ་ཞེས་འབྲི་གུང་པའི་སྐུ་གཉེར་དུ་གཏོགས་པའི་སྒེར་བཙན་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་ཚོད་དང་། གཙང་དུས་སུ་རྩེ་ལྷ་སྒང་པ་དང་། ཞོ་ཁ་ནང་སོ་སོགས་རྗེ་ཀརྨ་པའི་ཞབས་གྲས་རྣམས་ཀྱིས་བཟུང་བའི་ཀར་སྲིད་པ་ཞེས་པའི་སྟོབས་ཆེན་བྱུང་ཞིང་དོན་ལ་ཀརྨ་པའི་ཕྱག་སྡེ་དང་།[7] ཞེས་བྱུང་བ་ལ་ཤེས་པར་གྱུར་རོ། ལྷག་པར་དུས་རབས་བཅུ་བདུན་པའི་ནང་སྡེ་སྲིད་གཙང་པས་བོད་ལ་དབང་ལུང་བསྒྱུར་སྐབས། སྡེ་པ་གཙང་པས་རྩེ་ལྷ་རྫོང་གསར་དུ་བཙུགས་པ་མ་ཟད། གཙང་པའི་སྐུ་དུས་སུ་སྟོབས་ཤུགས་ཆེ་བའི་རྫོང་ཆེན་གྱི་གྲས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་ཞིང་ལ་ད་ཕན་མི་ལོ་བགྲང་བྱ་ ༥༠༠ ལྷག་གི་ལོ་རྒྱུས་ལྡན་ཡོད།[8]

དུས་རབས་བཅུ་བདུན་པའི་ལོ་རབས་བཞི་བཅུ་པ་ནས་བོད་གཞུང་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་པས་བོད་ལ་དབང་ལུང་བསྒྱུར་སྐབས། དེང་གི་ཉིང་ཁྲི་རྫོང་ཕུ་ཆུ་ཤང་ཀརྨ་གྲོང་ཚོ་ནས་སྤྱི་ལེ་བཅུའི་ས་དབུས་རི་བར་སྐོར་ཞེས་རི་གླང་ཆེན་འདྲ་བའི་སྣེ་མོར་ཡོད་པའི་རྩེ་ལྷ་སྒང་དེ་བཞིན།[9] ཕྱི་ལོ་ ༡༦༦༣ ལོར་རིམ་པ་ལྔ་པའི་རྫོང་འགོ་ཆེ་གྲས་རྫོང་དཔོན་ཤོད་དྲུང་སྐྱ་བོ་ཞིག་གི་འགྲོ་ཁུངས་གཞུང་རྫོང་དུ་གཏན་འབེབས་གནང་།[10] རྫོང་དེ་སྲིད་འཛིན་ལྟེ་བར་བྱས་པའི་ཁོངས་སུ་དེ་མོ་རྫོང་དང་ཆབ་ནག་རྫོང་ཡང་ཚུད་ཡོད། ༸གོང་ས་ལྔ་པ་ཆེན་པོའི་སྐབས་རྫོང་དེའི་རྫོང་སྡོད་དུ་བོན་གྲོང་བསྟན་པ་ཞེས་པ་དང་། སྒང་པ་ཞེས་པ་སོགས་བཀོད་མངགས་གནང་འདུག་ལ།[11] རྫོང་དེའི་མངའ་འོག་ཏུ་སྡེ་པ་བཅུ་དྲུག་ཡོད་འདུག་པ་ནི། རྒྱ་ལ་དང་། རྟ་ཐོག་ཁ། རྒྱལ་སྒོར། ཆབ་ནག ཕན་བདེ། ཁུ་ལྕགས། ཨོ་རོང་། ལྕང་གྲོང་། ལྡིང་མི། ཧྲང་ཕུ། ཁང་གསར། བཀྲ་ཤིས་རབ་བརྟན། ཀརྨ། ཨོ་ཐང་། དེ་མོ་བཅས་སོ།[12] དུས་ཕྱིས་༸གོང་ས་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོའི་སྐུ་ཚེའི་སྨད་ཀྱི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༢༧ ཡས་མས་སུ་ཁེ་སྨད་སྲས་བསོད་ནམས་དབང་འདུས་དང་།[13] ཞོལ་ཁང་སྲས་དོན་ལྡན་རྡོ་རྗེ་སོགས་རྫོང་སྡོད་དུ་བསྐོ་བཞག་མཛད་འདུག[14] རྩེ་ལྷ་རྫོང་དུ་རྫོང་སྡོད་རིམ་བྱུང་ལས་ཆེས་མཐའ་མའི་རྫོང་དཔོན་ནི་རྩེ་དྲུང་བླ་མ་རྒྱ་བོ་དང་ཤོད་དྲུང་ལུང་བ་མཚན་པ་ཞུ་ཁོང་གཉིས་ཡིན་པ་བཅས་སོ།

བོད་ལ་དུས་འགྱུར་བྱུང་བསྟུན་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོ་ནས་དེ་སྔའི་རྩེ་ལྷ་སྒང་རྫོང་གི་མངའ་ཁོངས་རྣམས། ད་ལྟའི་སྨན་གླིང་རྫོང་དང་ཉིང་ཁྲི་རྫོང་གཉིས་སུ་ཁག་བགོས་ཀྱིས་ཟླ་བསྒྲིལ་ཞིང་། དེ་ཡང་ཕྱི་ལོ ༡༩༦༠ ལོར་དེ་སྔའི་རྩེ་ལྷ་རྫོང་གི་ལྷོ་ནུབ་ཀྱི་ས་ཁུལ་ཕལ་མོ་ཆེ་དང་། བྱང་སྨད་ཆབ་ནག་གཞིས། ཨོ་རོང་གཞིས་བཅས་རྫོང་གཞིས་གསུམ་ཟླ་བསྒྲིལ་ནས་ད་ལྟའི་སྨན་གླིང་རྫོང་དུ་བསྒྱུར་འཛུགས་བྱས་པ་དང་། དེ་སྔའི་རྩེ་ལྷ་རྫོང་གི་བྱང་ཤར་གྱི་ས་ཁུལ་འགའ་དང་། དེ་མོ་རྫོང་། ཀོ་མོང་གཞིས་བཅས་རྫོང་གཞིས་གསུམ་ཟླ་བསྒྲིལ་ནས་ད་ལྟའི་ཉིང་ཁྲི་རྫོང་དུ་བསྒྱུར་བཙུགས་བྱས། ཉིང་ཁྲི་རྫོང་ཞེས་པ་ནི་རྫོང་དེའི་གནས་ཡུལ་ཉང་ཁྲི་འམ་ཉིང་ཁྲི་གྲོང་ཚོ་ཡིན་པས་་ཉིང་ཁྲི་རྫོང་ཞེས་འབོད་པ་བཅས་སོ།[15] ཆབ་ནག་ནི་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་ལྷོ་ངོགས་དེང་སྨན་གླིང་རྫོང་ཆགས་ཡུལ་གྱི་བྱང་ཤར་དུ་གནས་ལ། ཨོ་རོང་གཞིས་ནི་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་ལྷོ་ངོགས་དེང་སྨན་གླིང་རྫོང་གི་ཤར་ངོས་སུ་གནས་ཡོད་ཅིང་། ༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པའི་སྐབས་ཨོ་རོང་སྡེ་པ་བསོད་ནམས་དབང་རྒྱལ།[16] ཞེས་པ་ཞིག་བྱུང་འདུག་པ་བཅས་སོ།།

དཔྱད་གཞིའི་ལུང་ཁུངས་ཡིག་ཆ།

[1] བཀའ་བརྒྱུད་གསེར་ཕྲེང་ཟླ་བ་ཆུ་ཤེལ་གྱི་ཕྲེང་བ། སྟོད་ཆ། ཝཱ་ཎ་བཛྲ་བེདྱཱ་དཔེ་མཛོད་ཁང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༤། ཤོག ༥༦༣།

[2] བཀའ་དྲུང་ནོར་ནང་། དེབ་ཐེར་ལོང་བའི་དམིགས་བུ། དཔེ་གཟུགས། ལྕགས་པར། རྡི་ལི། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༡། ཤོག ༢༣༩།

[3]西藏自治区土地册，西藏自治区测绘局，中国地图出版社出版.1996.Pg 154.

[4] 西藏自治区土地册，西藏自治区测绘局，中国地图出版社出版.1996.Pg 154.

[5] ཀྲུང་གོའི་བོད་ལྗོངས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༧།༤  ཤོག ༣༣།

[6] འབྲི་གུང་སྐྱབས་མགོན་ཆེ་ཚང་། ཏུན་ཧོང་བོད་ཀྱི་ཡིག་རྙིང་ལས་བྱུང་བ། བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༥། ཤོག ༣༤།

[7] བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་ཁག་ལྔ། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༠། ཤོག ༢༨༢།

[8] 刘鸿波．则拉岗宗及琼果林．林芝县委宣传部．

[9] 刘鸿波．则拉岗宗及琼果林．林芝县委宣传部．

[10](1) བཀའ་དྲུང་ནོར་ནང་། དེབ་ཐེར་ལོང་བའི་དམིགས་བུ། དཔེ་གཟུགས། ལྕགས་པར། རྡི་ལི། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༡། ཤོག ༢༣༩།

(2)多杰次仁,西藏封建农奴制社会形态,中国藏学出版社。2005.Pg 337.

[11] རྒྱལ་དབང་ལྔ་པ་དང་སྡེ་སྲིད་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོ། རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན་གྱི་མཛད་རྣམ། སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པ་ངག་དབང་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོའི་རྣམ་ཐར། དེབ་གཉིས་པ། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༣། ཤོག ༤༡༧།

[12] 米林县人民政府-地理位置.网上.

[13] F .Williammson, political officer in Sikkim. Who’s Who in Tibet .Calcutta Government of India Press  1933. Pg 32/63.

[14] F .Williammson, political officer in Sikkim. Who’s Who in Tibet .Calcutta Government of India Press  1933. Pg 32/63.

[15]西藏自治区土地册，西藏自治区测绘局，中国地图出版社出版.1996.Pg 154.

[16] བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་བདམས་བསྒྲིགས། འདོན་ ༡༤། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༢། ཤོག ༢༢༡།

དབུས་གཙང་ལོ་རྒྱུས་ཆེན་མོ་ལས་བཏུས་པའོ།།