སྤེལ་ཞིབ་ཕྲ།

བསམ་ཡས་དགོན་གྱི་མཆོད་རྟེན་ཆེན་པོ་བཞི།

དཔལ་བསམ་ཡས་མི་འགྱུར་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་། དཔལ་བསམ་ཡས་མི་འགྱུར་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་ཞེས་གྲགས་པ་འདི་ནི་བོད་ལྗོངས་གནས་རི་བཞི་ཡི་ཡ་གྱལ་ཧས་པོ་རི་ཡི་འདབས་ཤིག་ན་གནས་ཤིང་། དེ་ནི་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་བརྒྱད་པའི་དུས་དཀྱིལ་དུ་ཆོས་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱིས་ཟ་ཧོར་གྱི་གདུང་ལས་བལྟམས་པའི་མཁན་ཆེན་བྷོ་དྷི་ས་ཏྭ་དང་། ཨོ་རྒྱན་གྱི་སློབ་དཔོན་པདྨ་འབྱུང་གནས་བོད་དུ་གདན་དྲངས་རྗེས་སློབ་དཔོན་གྱིས་ས་དཔྱད་བརྟགས་ནས་ཆུ་ཕོ་སྟག་སྤྱི་ལོ་ ༧༦༢ ལོར་རྨང་བཏིངས་ཏེ་ལོ་གསུམ་ལ་རྫོགས་པར་གྲུབ།  
གཙང་ཁུལ་གྱི་ཁེད་ཁག་གཅིག་དང་། དེ་དག་གི་ཁེད་ལན།

                                      ས་སྐྱ་བ་བསོད་ཚེས་བཏུས།   ༡.སྟག་མིན་པའི་སྟག་རིས་ཤིག་ཤིག   གཟིག་མིན་པའི་གཟིག་རིས་ཤིག་ཤིག  ཁྱི་རྒན་རྒྱ་བོ་མིན་པའི་མི་ལ་རྨུག་མཁན། བྱ་རྒྱལ་རྒོད་པོ་མིན་པའི་གནམ་ལ་འཕུར་མཁན།  བྱི་བ་སྨུག་ཆུང་མིན་པའི་ས་ལ་འཛུལ་མཁན། ༢.སྤང་སེར་ཆེན་གྱི་སྟེང་དུ་མི་སྒུར་བས་བྲོ་འཁྲབ་པ་ཤོད། ༣.ཤིང་གི་སྒོ་རའི་ནང་དུ་དུང་གི་མདའ་འཕེན་པ་ཤོད། ༤.མེ་མདའ་གནམ་ལ་གཏད་པས་མདེའུ་ས་རུ་ལྷུང་བ་ཤོད། ༥.བཙུན་ཆུང་དམར་པོ་ཤི བཙུན་ཆུང་ནག་པོ་གདན་འདྲེན་ཞུས་པ་ཤོད། ༦.རྩ་བ་གཅིག་ལ་རྩེ་མོ་ལྔ། རྩེ་མོ་ལྔ་ལ་ལྷན་པ་ལྔ་བརྒྱབ་པ་ཤོད། ༧.ཟིང་ཟིང་སྤེན་མ། ཐེར་ཐེར་ཐང་ཁ། ནེམ་ནེམ་ཆུ་མིག རྡོག་རྡོག་བྲག་རྡོག ཀོང་ཀོང་བྲག་ཕུག་ཤོད།  
ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་ངོ་མཚར་གྱི་མཛད་རྗེས།

   ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་ནི། བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་སོ་གསུམ་པ་སྟེ་རྒྱལ་བོ་གནམ་རི་སྲོང་བཙན་དང་ཚེ་སྤོང་བཟའ་གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ་མེ་མོ་གླང་སྤྱི་ལོ་ ༦༡༧ ལོར་སྐུ་འཁྲུངས། དགུང་ལོ་བཅུ་གསུམ་བཞེས་པའི་ས་གླང་སྤྱི་ལོ་ ༦༢༩ ལོར་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་ཁྲི་ལ་བཀོད། པོ་ཏ་ལའི་རི་ལ་ཕོ་བྲང་བཞེངས། བལ་བཟའ་ཁྲི་བཙུན་ཁབ་ཏུ་བསུས་ཤིང་དགུང་ལོ་ཉེར་ལྔ་བ་ལྕགས་གླང་སྤྱི་ལོ་ ༦༤༡ ལོར་རྒྱ་བཟའ་ཀོང་ཇོ་བཙུན་མོར་བླངས། དེ་ནས་ར་ས་འཕྲུལ་སྣང་གཙུག་ལག་ཁང་དང་།  ར་མོ་ཆེའི་གཙུག་ལག་ཁང་རྣམ་གཉིས་བཞེངས། རྒྱལ་པོ་ཁོང་གི་སྐུ་རིང་ལ་བོད་ཀྱི་ཡི་གེའི་སྲོལ་བཏོད། སངས་རྒྱས་ཀྱི་དམ་ཆོས་བོད་ཡི་ཏུ་བསྒྱུར། བཀའ་ཡི་ཁྲིམས་ཡིག་ཆེན་པོ་རྣམ་དྲུག་གཏན་ལ་ཕབ་པ་དང་། ལྷ་ཆོས་དགེ་བ་བཅུ་དང་མི་ཆོས་གཙང་མ་བཅུ་དྲུག་གི་སྲོལ་མངོན་པར་བཞེངས་ནས་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་སྲིད་ལེགས་པར་བསྐྱངས། ཕྱིའི་རིག་གནས་ནང་འདྲེན་སྒོས་བོད་ཡུལ་གྱི་ཆབ་དཔལ་རིག་གསུམ་གོང་འཕེལ་དུ་བཏང་། མཐར་སྤྱི་ལོ་ ༦༥༠ ལོར་དགོངས་པ་རྫོགས།  
བོད་ལྗོངས་སྤོ་བོ་རྫོང་ཁོངས་ནས་གནའ་བོའི་བང་སོ་ ༡༣ རྙེད་པ།

  ཟླ་ 4 ཚེས་ 5 ཉིན་གནས་ཚུལ་འབྱོར་གསལ། ཉེ་ཆར། བོད་ལྗོངས་ཉིང་ཁྲི་གྲོང་ཁྱེར་སྤོ་བོ་རྫོང་ཁོངས་ནས་ལོ་ངོ་ 2700 ལྷག་ཙམ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ལྡན་པའི་རྡོ་གཡམ་བང་སོ་ 13 གསར་དུ་རྙེད་པ་དེ་བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་དུར་འཇུག་རིག་གནས་དང་། ཡུལ་གོམས་གཤིས་ལུགས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་རྒྱུའི་ངོས་ནས་བརྗོད་ཚེ་དོན་སྙིང་གལ་ཆེན་ལྡན་ཡོད་ལ། ཡིག་ཐོག་ཟིན་ཐོ་མེད་པའི་སྐབས་ཀྱི་མིའི་རིགས་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ཚུལ་ལ་ཤེས་རྟོགས་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་རྒྱུར་གཞི་འཛིན་ས་ཁུངས་བཙན་ཞིག་མཁོ་འདོན་བྱས་ཡོད།

  ཞོ་ར་བསྟན་དར།  གནའ་རབས་བོད་ཀྱི་བཙན་པོའི་གདུང་རྒྱུད་ལ་སྤུ་རྒྱལ་དང་སྤུར་རྒྱལ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་ནི་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་བརྡ་ཆད་ཅིག་ཡིན་པས། སྔོན་བྱོན་མཁས་པ་མང་པོས་བཞེད་དགོངས་མི་འདྲ་བ་དུ་མ་ལྷགས་ཏེ། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཡི་གེ་རྣམས་ལས་སྤུ་རྒྱལ་དང་། སྤུར་རྒྱལ། པུར་རྒྱལ་སོགས་འབྲི་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་ཁ་ཤས་བྱུང་བ་མ་ཟད། ཐ་སྙད་ཀྱི་གོ་བ་ལེན་སྟངས་ཡང་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་བྱུང་ཡོད། ཡོངས་གྲགས་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་མང་པོར་སྤུ་རྒྱལ་ཞེས་པ་ནི་རྒྱལ་པོ་གྲི་གུམ་བཙན་པོའི་སྲས་བྱ་ཁྲིའི་མཚན་དུ་འདོད་ཅིང་། དེ་ཡང་བྱ་ཁྲི་རྒྱལ་སར་འགོད་དུས་ནམ་མཁའ་ནས་”བུ་དེ་ཀུན། ལས་རྒྱལ་བར་འགྱུར་རོ།”ཞེས་པའི་སྒྲ་བྱུང་བ་འབངས་ཀྱིས་སྒྲ་ཉམས་ནས་སྤུ་དེ་གུང་རྒྱལ་དུ་ཆགས་པ་ཡིན་ཟེར་པས། ཕྱིས་ཀྱི་བཙན་པོ་དག་གི་མཚན་ལ་སྤུ་རྒྱལ་ཞེས་པའང་ཡིག་འབྲུ་བཞི་བོའི་ཐོག་མཐའ་གཉིས་སྦྱར་བའི་བསྡུས་མིང་དུ་འདོད་ཅིང་། ལ་ལས་གཉའ་ཁྲི་ནས་སྲིབ་ཁྲི་བཙན་པོའི་བར་དུ་གནམ་གྱི་ཁྲི་བདུན་དུ་གྲགས་པ་དེ་དག་པུར་མེད་མཁའ་ལ་འཇའ་ལྟར་ཡལ་བས་པུར་ལས་རྒྱལ་བས་ན་མཚན་པུར་རྒྱལ་དུ་ཆགས་པ་ཡིན་ཟེར།

པན་ཆེཎ་སྐུ་ཕྲེང་དགུ་པ་བློ་བཟང་ཐུབ་བསྟན་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ་ལེགས་རྣམ་རྒྱལ་དཔལ་བཟང་པོ། རྣམ་ཐར་མདོར་བསྡུས།     དྭགས་པོ་ཀ་ཤར་ཡུལ་དུ་ཡབ་རྟ་མགྲིན་དང་ཡུམ་བམ་ཆོས་མཚོ་མོ་གཉིད་ཀྱི་སྲས་སུ་རབ་ཆུང་བཅོ་ལྔ་པའི་ཆུ་ལུག(1882)ལོའི་བོད་ཟླ་དང་པོའི་ཚེས་བཅུ་གཉིས་ཉིན་སྐུ་གཏམས། ལྷ་ལྡན་ཇོ་བོ་ཤཱཀྱ་མུ་ནེའི་སྤྱན་སྔར་གསེར་བུམ་དཀྲུགས་ཏེ་པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་བརྒྱད་པའི་ཡང་སྲིད་དུ་ངོས་འཛིན་ཞུས། ས་བྱི(1888)ལོར་རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོས་ཐུབ་བསྟན་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ་དགེ་ལེགས་རྣམ་རྒྱལ་ཞེས་པའི་མཚན་གསོལ།