སྤེལ་ཞིབ་ཕྲ།

༄༅། །གཙང་པ་རྒྱལ་པོའི་སྲིད་གཞུང་གི་སྒྲིག་གཞི་དང༌། རྩ་ཁྲིམས་སྐོར།

དེ་ཡང་སྤྱི་ལོ་ 1618 པའི་ས་རྟ་ལོར་ཧོར་སོག་གི་དམག་དཔུང་ཚན་ཆེན་ཞིག་བོད་དུ་ཡོང་ནས་ལྷ་སའི་གཙུག་ལག་ཁང་སོགས་བཟུང༌།  སྐྱིད་ཤོད་ལུང་པ་ལ་གནས་བཅས། བྱང་ཕྱོགས་ནག་ཆུའི་ཕྱོགས་ཀྱི་སྡེ་ཕལ་ཆེར་བཅོམ་ནས་དམག་གིས་བཟུང༌།  བོད་ཁམས་ཧོར་སོག་གིས་བཟུང་བའི་ཉེན་ཁ་ཉིན་ལྟར་ཇེ་ཆེར་འགྲོ་བའི་སྐབས་དེར།  གཙང་པ་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་སྲས་ཀརྨ་བསྟན་སྐྱོང་དབང་པོས་གཙང་དམག་ཁྲི་ལྷག་ཙམ་ཁྲིད་ནས་དབུས་སུ་སླེབས།  སོག་དམག་ལ་ཕར་རྒོལ་བྱེད་པའི་སྐབས་སུ། སོག་དམག་གིས་དགེ་ལྡན་པའི་ཆོས་ལུགས་དར་སྤེལ་གཏོང་བའི་ཆེད་དུ་ཡིན་པ་ལ་ཁ་གཡར་ནས་སེར་འབྲས་ཀྱི་གྲྭ་ཚང་རྣམས་ལ་ཁོ་ཚོར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་དགོས་པའི་སྐུལ་མ་བྱས་མཐར།  སེར་འབྲས་ཀྱི་གྲྭ་དམག་ལངས་ཏེ་སོག་དམག་དང་མཉམ་དུ་གཙང་དམག་ལ་འཐབ་འཛིང་བྱས་ཀྱང་མཐར་གཙང་དམག་རྒྱལ་ཏེ་གཙང་པ་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་དབུས་གཙང་ཡོངས་ལ་དབང་སྒྱུར་བྱེད་པའི་སྲིད་དབང་བཙུགས།  སྤྱི་ལོ་ 1620 པའི་ལྕགས་སྤྲེལ་ལོར་གཙང་པ་རྒྱལ་པོ་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ་འབྲུམ་ནད་ཀྱིས་གྲོངས།  དེའི་སྲས་ཀརྨ་བསྟན་སྐྱོང་དབང་པོ་གཙང་པ་རྒྱལ་པོའི་ཁྲིར་འཁོད།  བོད་ཁམས་ཡོངས་ལ་དབང་སྒྱུར་བྱེད་པའི་སྒྲིག་གཞི་དང་ཁྲིམས་སྲོལ་བཏོད། །
གངས་ཅན་བོད་ཀྱི་གནས་བཤད་ལམ་ཡིག་གསར་མ་ལས་ལྷ་ས་ས་ཁུལ་གྱི་གནས་ཡིག

ཆོས་འཕེལ་གྱིས་བརྩམས།  ཀླད། སྔོན་བརྗོད། དེབ་འདིའི་རྩོམ་པ་པོ་ཆོས་འཕེལ་ལགས་ནི་སྤྱི་ལོ་༡༩༤༥ལོར་ལྷ་ས་སྐྱིད་ཆུའི་ནུབ་ངོས་ཀྱི་ཚ་གུར་ཞེས་པར་ཞིང་པའི་ཁྱིམ་ཚང་ཞིག་ཏུ་འཁྲུངས། དགུང་ལོ་དགུ་ནས་བཅོ་ལྔ་བར་ཀུན་བདེ་གླིང་དུ་སྒེར་གྱི་སློབ་གྲྭར་སློབ་སྦྱོང་གནང་། ༡༩༦༢ལོར་ཚ་གུར་དམངས་བཙུགས་སློབ་གྲྭའི་དགེ་རྒན་མཛད། ༡༩༧༤ལོར་རྫོང་སློབ་འབྲིང་གི་བོད་ཡིག་དགེ་རྒན་དུ་བསྐོང་འཐེན་བྱས། སློབ་གསོ་སྒྱུར་བཅོས་སྐོར་གྱི་དཔྱད་རྩོམ་བྲིས་པར་གྲོང་ཁྱེར་རིམ་པའི་ཕུལ་བྱུང་གི་བྱ་དགའ་དང་། སློབ་འབྲིང་རིམ་པ་དང་པོའི་དགེ་རྒན་གྱི་གོ་མིང་ཐོབ། ༡༩༩༡ལོར་བོད་ལྗོངས་ལྷ་མོ་ཚོགས་པར་འཁྲབ་གཞུང་རྩོམ་འབྲི་བྱེད་པར་ལས་བསྒྱུར་བྱས་རྗེས་གསར་རྩོམ་ལྷ་མོའི་འཁྲབ་གཞུང་ཁག་གཉིས་ལ་ལྗོངས་རིམ་པའི་འཁྲབ་གཞུང་གསར་རྩོམ་གྱི་བྱ་དགའ་དང་། 《ཡིག་ནོར་》ཞེས་པ་སོགས་གསར་རྩོམ་ལྷ་མོའི་འཁྲབ་གཞུང་ཁག་ལ་མཁས་དབང་རྣམ་པའི་གདེངས་འཇོག་ཐོབ། འཁྲབ་གཞུང་རྩོམ་འབྲི་བ་རིམ་པ་གསུམ་པའི་ལས་གནས་ཀྱི་གོ་མིང་གནང་། ༡༩༩༨ལོར་ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་དུ་རྐང་འཁོར་བཞོན་ནས་འཚོ་བའི་ཉམས་ཞིབ་ཏུ་བསྐྱོད་ཞོར་དུ་《ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་གྱི་གནས་ཡིག་》གི་དེབ་བྲིས་གནང་བ་དང་སྦྲེལ་༢༠༠༣ལོར་《ལྷ་ས་ས་ཁུལ་གྱི་གནས་ཡིག་》དེབ་འདི་ཉིད་བྲིས་གནང་མཛད།
བོད་གནའ་རབས་ཀྱི་མཆོད་རྟེན་སྐོར་མདོ་ཙམ་བརྗོད་པ།

མཆོད་རྟེན་ནི་སཾ་སྐྲྀ་ཏའི་སྐད་དུ་སྟཱུས(Stupa)ཞེས་འབོད་ཅིང་དོན་དུ་མཆོད་པའི་ཞིང་ངམ་རྟེན་ཏེ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ་གསུང་ཐུགས་གསུམ་ལས་ཐུགས་ཀྱི་རྟེན་ལ་བརྗོད་ཅིང་། སཾ་སྐྲྀ་ཏའི་སྐད་དུ་སྟཱུས་ཞེས་པ་དེ་ཡང་དོན་ངོ་མར་རྟེན་མཆོག་ལྟ་བུ་དང་བང་སོ་ལྟ་བུ་གཉིས་ཀ་ལ་འཇུག རྟེན་མཆོག་ཅེས་པ་དྲན་རྟེན་གྱི་བཟོ་སྐྲུན་ལྟ་བུ་ལ་འབོད་ཅིང་བང་སོ་ནི་རོ་འཇུག་སའི་པུར་སྒམ་གྱི་དོན་ཡིན། དཔལ་ལྡན་འབྲས་སྤུངས་ཀྱི་མཆོད་རྟེན་ལོ་རྒྱུས་ལས། སྟོན་པ་ཤྰཀྱ་ཐུབ་པ་ཞིང་འདིར་མ་བྱོན་པའི་སྔོན་སངས་རྒྱས་གསེར་ཐུབ་ཀྱི་རིང་ལ “འབྲས་སྤུངས་མཆོད་རྟེན”བཞེངས་པར་གསུངས་པ་བཞིན་བདག་ཅག་གི་སྟོན་པ་མ་བྱོན་གོང་ནས་རྒྱ་གར་དུ་མཆོད་རྟེན་ཡོད་པ་ཞིག་སྟེ། རྒྱལ་པོ་སོ་སོའི་བང་སོ་ལའང་སྟཱུས་ཞེས་འབོད་པ་ཡིན། རང་རེའི་བོད་ཀྱི་ཡུལ་དུ་ཆ་བཞག་ནའང་གནའ་རབས་བོན་གྱི་ཆོས་དར་བ་ནས་འགོ་ཚུགས་ཏེ། ཡུལ་ལྷ། གཞི་བདག བཙན་དང༌། རྒྱལ་པོ་མཆོད་ཡུལ་རྟེན་ནམ། རྟེན་མཁར་དེ་བོད་ཡུལ་གྱི་མཆོད་རྟེན་ལས་སྔ་བར་འདོད་དོ། དེ་ཡང་ད་སྐབས་མཆོད་རྟེན་དང་གདུང་རྟེན་གྱི་དབྱེ་བ་དེ་ཙམ་འབྱེད་མི་ཤེས་པའང་མང་བས་སྤྱིར་མཆོད་རྟེན་ལ་སྐུ་རུས་སམ་པུར་ཐལ་མེད་པ་དང་ཡོད་པ་གཉིས་ལས་སྐུ་རུས་པུར་ཐལ་ཡོད་པ་ལ་གདུང་རྟེན་ཞེས་འབོད་ན་གོ་བདེ་བ་དང༌། མཆོད་རྟེན་ཡིན་ན་གདུང་རྟེན་ཡིན་མ་དགོས་ཀྱང་གདུང་རྟེན་ནི་མཆོད་རྟེན་གྱི་བྱེ་བྲག་གོ མཆོད་རྟེན་འདི་ཉིད་འཛམ་བུའི་གླིང་དུ་ཐོག་མར་དར་བ་ནས་ད་ལྟའི་བར་ལོ་ངོ་སུམ་སྟོང་ཡས་མས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་འདོད་པར་མཁས་དབང་རྣམས་ཀྱིས་བཞེད་ཚུལ་གཅིག་མཚུངས་ཡིན། ཡིན་ནའང་མཆོད་རྟེན་གྱི་ཐོག་མའི་རྣམ་པ་ནི་གདོད་མའི་དུར་འཇུག་གི་བང་སོ་བརྩིགས་སྲོལ་ལས་རིམ་གྱིས་མཆེད་པ་ཞིག་མིན་ནམ་སྙམ་མོད་ཁུངས་མེད་ཀྱི་འོལ་ཚོད་སྨྲ་བར་མི་འོས་ཕྱིར་བློ་ལྡན་རྣམ་པས་མུ་མཐུད་དུ་དཔྱད་པར་འཚལ།
བོ་དོང་པཎ་ཆེན་དང་མཁས་གྲུབ་རིན་པོ་ཆེ་གཉིས་ངམ་རིང་དུ་ཆོས་རྩོད་མཛད་པའི་ལོ་རྒྱུས།

༄༅། །བོ་དོང་པཎ་ཆེན་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་དང་མཁས་གྲུབ་དགེ་ལེགས་དཔལ་བཟང་གཉིས་གཙང་སྟོད་བྱང་གི་ངམ་རིང་ཆོས་སྡེར་ཆོས་རྩོད་མཛད་པའི་ལོ་རྒྱུས་བློ་གསལ་ཡིད་འཕྲོག་ཅེས་བྱ་བ་བཞུགས་སོ།། སངས་རྒྱས་བསྟན་པ་སྤྱི་དང་ཁྱད་པར་བློ༵་བཟ༵ང་རྒྱལ་བའི་བསྟན།། ལ་སྟོད་བྱང་གི་ཕྱོག༵ས་འདིར་ལེག༵ས་པར་གསལ་ལ་བསམ་བཞིན་དུ།། སྐུ་ཡི་བཀོད་པ་གདུལ་བྱ་དང་མཚུངས་བྱོན་པའི་དགེ་བའི་བཤེས།། ཞབས་སེན་རྡུལ་ལ་བདག་ཕྱག་བགྱིས་ཏེ་དད་པའི་མཁར་དུ་རོལ།། ཅེས་མཆོད་པར་བརྗོད་པའི་ཚིག་གི་ཕྲེང་བས་སྔུན་བསུས་ཏེ་གང་གླེང་བར་བྱ་བ་ནི། རྒྱ་བོད་ཀྱི་འཛིན་མའི་ཁྱོན་ལ་བོ་དོང་པཎ་ཆེན་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་ཞེས་མཁས་པའི་མཚན་སྙན་ཡོངས་སུ་གྲགས་པ་ཁོང་དང་།མཁས་པའི་མདུན་སར་རྩོད་པའི་ཁྲི་ལ་དབང་བ་ལུང་དང་རིགས་པའི་དབང་ཕྱུག་མཁས་གྲུབ་སྨྲ་བའི་ཉི་མ་དགེ་ལེགས་དཔལ་བཟང་པོ་གཉིས་རབ་བྱུང་བདུན་པའི་ལྕགས་སྦྲུལ་ལོར་གཙང་ལ་སྟོད་བྱང་གི་སའི་ཕྱོགས་ངམ་རིང་ཆོས་སྡེའི་ཆོས་ར་ཆེན་མོར་ཆོས་ཀྱི་རྩོད་པ་མཛད་པའི་ཚུལ་ཡིན།
གོང་དཀར་སྲིན་པོ་རིའི་ས་རྩི་ཞེས་པའི་འཆམ་གྱི་ལོ་རྒྱུས།

གོང་དཀར་སྲིན་པོ་རིའི་ ༼ ས་རྩི་ ༽ཞེས་པའི་གར་འཆམ་ནི་ལོ་ལྟར་བོད་ཟླ་བཅུ་པའི་ཚེས་བཅོ་ལྔ་སྟེ་དཔལ་ལྷ་མོའི་གསོལ་མཆོད་དང་། ཚར་ཆེན་རྡོ་རྗེ་འཆང་གི་བླ་མ། རྡོ་རིང་པ་ཀུན་སྤངས་ཆེན་པོའི་དགོངས་རྫོགས་ཉིན་འཁྲབ་སྲོལ་ཡོད། འཆམ་གྱི་མཚན་ལ་༼ ས་རྩི་ ༽ཞེས་ཞུ་དགོས་དོན་ཡང་བོད་ཀྱི་དགོན་སྡེ་དང་ཞིང་འབྲོག་ཡོངས་ཀྱི་སྡོད་ཁང་ ལ་ས་རྩི་དཀར་པོ་དང་།   ས་དམར། ས་སྔོན་སོགས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དབྱེ་བ་དང་ལུང་པ་སོ་སོའི་གོམས་སྲོལ་ལྟར་མགྲོན་ཟིན་པའི་བཀྲ་ཤིས་རྟེན་འབྲེལ་ཚུལ་དུ་འཁྲབ་པར་བརྟེན་༼ས་རྩི་༽ཞེས་བརྗོད་པ་ཡིན།  སྤྱི་ལོ་གང་ལ་དར་བ་གསལ་པོ་མེད་ཀྱང་དཔལ་ས་སྐྱ་རྫོང་པའི་གདན་ས་གོང་དཀར་ཆོས་སྡེ་དགོན་ནས་དར་བ་རེད་ཅེས་བཤད་སྲོལ་ཡོད།  གང་ལགས་ཤེ་ན།  ལོ་རྒྱུས་ཐོག༼་ས་རྩི་༽ཞེས་པའི་གར་འཆམ་ལ་ངེས་པར་དུ་གོང་དཀར་ཆོས་སྡེའི་མཁན་རིན་པོ་ཆེ་ཕེབས་ཏེ་ཕུར་པའི་ཆོ་གའི་སྒོ་ནས་ལིང་ཁ་བསྒྲལ་བ་ལས་བླ་མ་གཞན་ཕེབས་སྲོལ་མེད། བོད་ཚེས་བཅུ་བཞི་༡༤ཉིན་མཆོད་རྟེནམ་བུམ་པ་གསུམ་ལ་སེར་ཕྲེང་བཅས་རབ་གནས་འཁྲུས་གསོལ་མཛད་པའི་ཕྱག་ལེན་གྱི་རིམ་པ་དང་། དེ་དག་གྲུབ་ནས་འཆམ་གྱི་ཕུད་གསུམ་སྟེ་སྔགས་པ། དགེ་སློང་། ཨ་ཙ་ར་འཁྲབ་སྲོལ་ཡོད། ད་དུང་ཡར་འབྲོག་ཐར་གླིང་དགོན་པའི་རྫོང་ལུགས་འཆམ་དང་།   སྙེ་ཐང་བཀྲ་ཤིས་སྒང་དགོན་པའི་རྫོང་ལུགས་དགུ་མདོས་འཆམ་བཅས་ཧ་ཅང་འདྲ་པོ་ཡོད་པས་གོང་དཀར་ནས་དར་བ་ཤེས་ཐུབ་ཅིང་ད་བར་མི་ལོ་ལྔ་བརྒྱ་ལྷག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་པར་གྲགས། 
༄༅༎མགར་གྱི་ཕོ་བྲང་གི་རྗེས་ཤུལ།

  མགར་ཡུལ་སྒང་ཞེས་པའི་གྲོང་ཚོ་དེ་ནི་མགར་གྱི་རུས་རྒྱུད་ཀྱིས་བློན་ཆེན་པོའི་གོ་གནས་མ་བཟུང་གོང་མགར་གྱི་བཞུགས་གནས་དང་། མགར་གྱི་ཁྱིམ་རྒྱུད་རྣམས་ཀྱི་བཞུགས་གནས་ཡིན་ཞིང་། མགར་ཡུལ་སྒང་ཞེས་པའི་ས་ཆ་དེ་ནས་བྱང་ངོས་ཀྱི་རི་སྤོ་ཆེན་འོག་མ་དང་སྤོ་ཆེན་སྒང་མ་གཉིས་ལས། སྤོ་ཆེན་སྒང་མ་བརྒྱུད་གྱེན་དུ་ཆུ་ཚོད་ཕྱེད་ཀ་ལྷག་ཙམ་འཛེགས་ན་དམངས་ཁྲོད་དུ་མགར་གྱི་བཟོ་ཁང་ཞེས་སུ་གྲགས་པའི་རྡོ་བརྩིགས་ལས་གྲུབ་པའི་གྱང་རོ་འདི་མིག་ལམ་དུ་འཆར་ཞིང་ཁང་ཆུང་གི་གྱང་རོ་དེའི་གནས་ས་དང་མགར་གྱི་ཕོ་བྲང་ཆགས་ཤུལ་གྱི་གནས་སའི་བར་ཐག་དང་ས་བབས་ལ་བལྟས་ན་ཁང་ཆུང་དེ་ནི་མགར་གྱི་ཕོ་བྲང་སྲུང་མཁན་གྱི་སྲུང་དམག་བཞུགས་སའི་སོ་ལྟ་ཁང་ཞིག་མིན་ནམ་སྙམ། དེ་གང་ལགས་ཤེ་ན་མགར་གྱི་ཕོ་བྲང་ཡོད་ས་དེ་ནས་རི་སྤོ་ཆེན་འོག་མ་དང་སྤོ་ཆེན་སྒང་མ་གཉིས་ཀྱི་བར་དུ་ཡོད་པའི་གྲོག་ཤུར་དེ་ལས་མི་རྟ་སོགས་གང་ཞིག་ཡོང་ནའང་མཐོང་མི་ཐུབ་པས་དེ་དག་ལ་སོ་ལྟ་བྱ་ཕྱིར་ཆེད་དུ་སོ་ལྟ་ཁང་དེ་བཙུགས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་གནས་དེར་ཕེབས་ན་མཁྱེན་ངེས་སུ་འདུག་ཅིང་། ཡང་སྙིང་སོ་ཁང་དང་བཟོ་ཁང་གཉིས་ཀྱི་ཐ་སྙད་དེ་གཉིས་ལས་གང་ཞིག་ཡང་དག་པ་ཡིན་མིན་ཐག་གཅོད་པའི་དཔྱད་གཞི་དེ་འདྲ་ད་བར་ཡིག་ཐོག་ལ་འཁོད་པ་ཤིན་ཏུ་དཀོན་པས། དེ་གཉིས་ལས་གང་ཞིག་ཡང་དག་པ་ཡིན་མིན་དེ་ས་ཡུལ་དངོས་ཀྱི་དཔང་རྟགས་ལ་དཔྱད་དེ་ཐག་གཅད་རྒྱུ་ལས་མ་འདས་སོ།།འོན་ཀྱང་དམངས་ཁྲོད་དུ་མགར་ནི་ལྕགས་བཟོ་བར་ངོས་འཛིན་བྱེད་པ་ལྟར་ཁང་ཆུང་འདིར་ཡང་མགར་གྱི་བཟོ་ཁང་ཞེས་གྲགས་ཀྱང་མགར་ཞེས་པ་ནི་རུས་རྒྱུད་ཀྱི་མིང་ཡིན་པ་ལས་ལྕགས་བཟོ་མཁན་གྱི་མགར་བའི་རིགས་ཤིག་མ་ཡིན་པ་ནི་གོང་དུ་གསལ་པ་ལྟར་རོ།།