སྤེལ་ཞིབ་ཕྲ།
འབྲོམ་སྟོན་པ་རྒྱལ་བའི་འབྱུང་གནས་ཀྱི་རྣམ་ཐར་མདོར་བསྡུས།
འབྲོམ་སྟོན་པ་རྒྱལ་བའི་འབྱུང་གནས་འདི་ལ་ཡོངས་གྲགས་སུ་དགེ་བཤེས་སྟོན་པ་ཟེར་ཞིང་།ཁོང་ནི་རབ་བྱུང་དང་པོའི་གོང་གི་ལོ་སྐོར་ཐ་མའི་ཤིང་ཕོ་འབྲུག་ནས་རབ་བྱུང་དང་པོའི་ཤིང་འབྲུག་བར་བྱོན་པའི་བཀའ་གདམ་པའི་དགེ་བཤེས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན།མཉམ་མེད་ཇོ་བོ་རྗེ་བོད་དུ་ཕེབས་པ་དང་མཇལ་ནས་གདམ་ངག་ཆོས་སྐོར་མང་པོ་གསན། རྭ་སྒྲེང་དགོན་པ་ཕྱག་འདེབས་མཛད་ནས་བཀའ་གདམས་བསྟན་པའི་སྲོལ་ཕྱེས། རྒྱ་ཡིག་གི་མིང་།仲敦巴尊者 མཚན་གཞན། དགེ་བཤེས་སྟོན་པ། འཁྲུངས་འདས་ལོ་ཚིགས། སྤྱི་ལོ（1004—1064）འཁྲུངས་ཡུལ། བྱང་གི་གཉན་ཆེན་ཐང་ལྷའི་འོག་རྩ་སྒྱེ་མོ། ཡབ། རྟ་གསུམ་སྐུ་གཤེན་དང་། ཡུམ། ཁུ་འོད་བཟའ་ལན་གཅིག་མ། གྲུབ་མཐའ། བཀའ་གདམས་པ། སློབ་དཔོན། ཇོ་བོ་རྗེ་དཔལ་ལྡན་ཨ་ཏི་ཤ །འཐུས་ཚབ་བརྩམས་ཆོས།《མི་ཆོས་གནད་ཀྱི་ཕྲེང་བ》 མཛད་རྗེས། རྭ་སྒྲེང་དགོན་པ་ཕྱག་འདེབས་མཛད་ནས་བཀའ་གདམས་བསྟན་པའི་སྲོལ་ཕྱེས།
༄༅། །འཕགས་པ་ཝ་ཏི་བཟང་པོའི་བྱུང་རབས་ལོ་རྒྱུས་ངོ་སྤྲོད།
ཀ༽ ཐོག་མའི་གླེང་གཞི། བོད་ཀྱི་མི་རིགས་འདི་ཉིད་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་སྤྲུལ་པ་ཕ་སྤྲེལ་རྒན་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དང་། རྗེ་བཙུན་སྒྲོལ་མའི་རྣམ་སྤྲུལ་མ་བྲག་སྲིན་མོ་གཉིས་འདུས་པ་ལས་བྱུང་ཞིང་། བོད་གངས་ཅན་གྱི་ལྗོངས་འདི་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་གདུལ་ཞིང་དང་། བོད་འབངས་རྣམས་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་གདུལ་བྱ་ཡིན་པར་མ་ཟད། འཕགས་མཆོག་སྤྱན་རས་གཟིགས་བོད་མིའི་ལྷ་སྐལ་དང་། གཟུངས་སྔགས་ཡི་གེ་དྲུག་མ་བོད་མིའི་ཆོས་སྐལ་ཡིན་པ། དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་མིའུ་གདུང་དྲུག་དང་། གཟུངས་སྔགས་ཡིག་དྲུག བོད་ཀྱི་མི་འབོར་བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་སོགས་དྲུག་ཚན་དེ་དག་གི་བར་ལ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན།
བླ་མེད་ཀྱི་དགོངས་གཞི་དང་། གསར་གཏོད་ཀྱི་མཛད་བཟང་།
ཆུ་དབར་བུ། སྐུ་མཚན་དཔེ་གངས་ཅན་ལྗོངས་སུ་བཞད། ། གསུང་ཚངས་དབྱངས་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ལ་ཁྱབ། ། ཐུགས་བྱམས་བརྩེས་འགྲོ་ཀུན་བུ་བཞིན་བསྐྱངས། ། མགོན་ཟླ་མེད་བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོ་རྒྱལ། ། ཞེས་མཆོད་པར་བརྗོད་པས་སྔོན་བསུས་ཏེ་ལྷ་དང་བཅས་པའི་འགྲོ་བའི་འདྲེན་མཆོག །དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་པའི་སྟོན་པ་ཆེན་པོ། འཛམ་གླིང་ཞི་བདེའི་དེད་དཔོན། བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་མགོན་སྐྱབས་དང་མཚོན་རྟགས་བཅས་སུ་གྱུར་པའི་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་བླ་མེད་ཀྱི་དགོངས་གཞི་ནི་རྒྱ་ཆེ་ལ་གཏིང་ཟབ་པ་དང་། མཐའ་ཡས་ལ་མུ་མེད་པ། རྣམ་གྲངས་ཧ་ཅང་མང་པོའི་ཐོག་ནས་གསང་གསུམ་གྱི་མཛད་བཟང་བསྐྱངས་དང་སྐྱོང་བཞིན་པའི་དགོངས་གཞི་རྣམས་ནི་འཇིག་རྟེན་སྤྱིའི་ཕན་བདེ་དང་འབྲེལ་ཞིང་། ཡུལ་དུས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་དང་འཚམ་པའི་ལྟ་གྲུབ་དང་། ལམ་ལུགས། དངོས་པོ། ལས་འགུལ་སོགས་ཀྱི་ཐད་གསར་གཏོད་ཀྱི་མཛད་བཟང་ཇི་སྙེད་ཅིག་བསྐྱངས་པ་རྣམས་ཁོ་བོ་ལྟ་བུས་ཇི་བཞིན་བརྗོད་པ་ག་ལ་ནུས། འོན་ཀྱང་ས་བཅད་མ་སྟོང་ཙམ་དང་།…
བོད་ཀྱི་ན་གཞོན་ཞིབ་འཇུག་པས་བོད་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་སྐབས་གཟབ་ནན་དགོས་པའི་ནང་གྲོས་སྒོར་མོ།
ནང་དོན་གཙོ་བོ། བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀྱིས་ཞིབ་འཇུག་པ་མང་པོ་ཞིག་གིས་བོད་རིག་པའི་སྐོར་ལ་ཞིབ་འཇུག་གནང་སྐབས། བོད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ལ་རྨང་གཞི་གཏིང་ཚུགས་པོ་ཞིག་མེད་པའམ། ཡང་ན་གཟབ་ནན་མ་བྱུང་བ་གང་ཡིན་ཆ་མ་འཚལ་ཡང་། ཞིབ་འཇུག་གི་གྲུབ་དོན་མང་པོར་གལ་ཆེའི་གནད་དོན་ཐད་ཚིག་དོན་གཉིས་ཀར་ནོར་འཛོལ་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་པའི་ཐད། དཔེ་མཚོན་རེ་གཉིས་དང་བཅས་གསལ་འགྲེལ་དང་། ནོར་འཛོལ་དེས་མ་འོངས་བོད་ལ་ཉེན་ཁ་བཟོ་སྲིད་པའི་ནང་གྲོས་སྒོར་མོ་ཚུལ་དུ་ཞུས་ཡོད། བརྡ་ཆད་གཙོ་བོ། ཁམས་སོག རྒྱ་སོག མང་ཡུལ། མར་ཡུལ། རྒྱ་ནག ཀྲུང་གོ།
ས་སྐྱའི་དུས་སྐབས་ཀྱི་ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་གང་ཡིན་ལ་དཔྱད་པའི་གཏམ།
དང་པོ། ཞིབ་འཇུག་གི་དགོས་པ། དཔྱད་རྩོམ་དེའི་ནང་དུས་རབས་བཅུ་གསུམ་པའི་ནང་དཔལ་ལྡན་ས་སྐྱས་པས་བོད་ལ་དབང་ལུང་བསྒྱུར་སྐབས། སྲིད་འཛིན་སྒྲིག་གཞིའི་ཐད་བོད་ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་བཙུགས་པར་གྲགས་པའི་ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་དངོས་དག་གང་ཡིན་འཚོལ་ཞིབ་བྱ་རྒྱུའི་བསམ་པ་བཅངས་ཡོད། གཉིས། ཞིབ་འཇུག་གི་དྲི་བརྩད། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆའི་ཁྲོད་བོད་ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་དང་།[1] ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ།[2] ཞེས་འཁོད་ཡོད་མོད། དོན་དུ་ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་པོ་དག་དབུས་གཙང་དག་པའི་ཞིང་གི་ཁུལ་དུ་གནས་ཡོད་པས་ན། དབུས་གཙང་ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་ཞེས་འབོད་པ་ཡིན། དབུས་གཙང་ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་ནི་དཔལ་ལྡན་ས་སྐྱ་པས་བོད་ལ་དབང་བསྒྱུར་བྱེད་སྐབས། བོད་དབུས་གཙང་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་དོ་དམ་ཚགས་ཚུད་ཡོང་སླད་བཙུགས་པའི་སྲིད་འཛིན་ས་ཁོངས་ཀྱི་དབྱེ་ཚུལ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ཁྲི་སྐོར་ཁག་ལ་ཁྲི་དཔོན་བསྐོ་བཞག་བྱས་ཏེ་རྒྱུན་གཏན་གྱི་ཆོས་སྲིད་བྱ་བའི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་གནང་གི་ཡོད། ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་ནི་དཔལ་ལྡན་ས་སྐྱ་པའི་གཅིག་གྱུར་བཀོད་འདོམས་འོག་ལ་ཡིན་ཞིང་། ས་སྐྱའི་དཔོན་ཆེན་རིམ་བྱོན་ནི་ཁྲི་སྐོར་སྤྱིའི་དབུ་འཛིན་དུ་གྱུར་ཡོད། ཁྲི་སྐོར་དང་ཁྲི་དཔོན་ཞེས་པའི་སྲིད་འཛིན་སྒྲིག་གཞིའི་མིང་བརྡ་དེ་བོད་བཙན་པོའི་སྐབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆའི་ནང་མཐོང་ལམ་དུ་མ་གྱུར་ན། ཕལ་ཆེར་ས་སྐྱ་པའི་དུས་སྐབས་ཅམ་ནས་སུ་བྱུང་བར་སྣང་ཤིང་། ཁྲི་སྐོར་ཞེས་པར་སོག་སྐད་ནང་(Tumen)དང་རྒྱ་སྐད་ནང་དབན་ཧུའུ་(万户)ཞེས་འཁོད་འདུག
བཀའ་བཅུ་པ་དང་། རབ་འབྱམས་པའི་མཚན་གནས་ནམ་ཞིག་བྱུང་མིན།
དེ་ཡང་རབ་འབྱམས་ཞེས་པ་ནི། ཧ་ཅང་མང་ཞིང་མཐའ་ཡས་པའི་དོན་དང་། སྒྲ་བཤད་ནི། རབ་ཏུ་མང་ཞིང་འབྱམས་ཀླས་པས་ན་རབ་འབྱམས་ཞེས་བྱ་ལ། ས་སྐྱའི་གྲགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་དང་། གཞུང་ཆེན་བཅུ་གསུམ་བཅས་གཡག་པ་དང་རེད་མདའ་བའི་སྐུ་དུས་སུ་བཟོས་ཏེ་དེ་ནས་སློབ་དཔོན་དང་། བཀའ་བཅུ་པ། བཀའ་བཞི། རབ་འབྱམས་པ་སོགས་རིམ་པར་བྱུང་ཞིང་། བཀའ་བཞི་པའི་ཐོག་མ་རྗེ་བཙུན་རེད་མདའ་བའི་སློབ་མ་རྗེ་བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་དང་། རབ་འབྱམས་པའི་ཐོག་མ་ཀུན་མཁྱེན་ཤེས་རབ་འཕེལ་དང་། གོ་བོ་རབ་འབྱམས་པ་ཐོན་ཞིང་། བཀའ་བཅུ་པའི་ཐོག་མ་མཁས་གྲུབ་དགེ་ལེགས་དཔལ་བཟང་། རྒྱལ་ཚབ་རྗེ་བཅས་རིམ་པར་ཐོན་པར་ཏེ། མང་ཐོས་ཀླུ་སྒྲུབ་རྒྱ་མཚོས་མཛད་པའི་བསྟན་རྩིས་གསལ་བའི་ཉིན་བྱེད་ལས[1]། རྩོམ་པ་མཛད་པ་ཡང་།
༄༅། །སྣར་ཐང་གི་བཀའ་བསྟན་བྲིས་མའི་སྐོར།
སྐ་བ་ཤེས་རབ་བཟང་པོ། [ནང་དོན་གནད་བསྡུས།] རྩོམ་ཡིག་འདིའི་ནང་བཅོམ་ལྡན་རིག་པའི་རལ་གྲིས་ཕྱོགས་སྒྲིག་གནང་བའི་བོད་ཀྱི་བཀའ་བསྟན་གྱི་ཐོག་མ་སྣར་ཐང་བཀའ་བསྟན་བྲིས་མའི་ལེའུ་དང་ཆོས་ཚན་གྱི་སྒྲིག་ཚུལ་དང་། དབུས་པ་བློ་གསལ་གྱིས་བསྟན་འགྱུར་ཁ་སྐོང་ཇི་ལྟར་གནང་ཚུལ་ལ་རགས་གླེང་བྱས་ཡོད། [བརྡ་ཆད་གཙོ་བོ།] བཅོམ་ལྡན་རིག་རལ། སྣར་ཐང་བཀའ་བསྟན་བྲིས་མ། བསྟན་པ་རྒྱས་པ་རྒྱན་གྱི་ཉི་འོད། དབུས་པ་བློ་གསལ། བསྟན་བཅོས་དཀར་ཆག མཆིམས་འཇམ་པའི་དབྱངས།] བོད་དུ་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་དུས་སུ་ད་ཆ་སྤྱོད་པའི་ཡི་གེ་འདི་བྱུང་ཞིང༌། ཐུགས་རྗེ་ཅན་གྱི་སློབ་དཔོན་ཐུ་མིས་བོད་ཡིག་ཐོག་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་ཐོག་མར་བསྒྱུར་བ་ནས་དབོན་སྲས་རྣམས་ཀྱི་སྐུ་རིང་ལ་ལོ་པཎ་བཀའ་དྲིན་ཅན་རྣམས་ཀྱིས་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་དུ་མ་བསྒྱུར་ཅིང་དཀར་ཆག་ཏུ་ཡང་བཏབ་མོད།
དུང་དཀར་རིན་པོ་ཆེའི་བོད་ཀྱི་དཀར་ཆག་རིག་པ།
སྔོན་འགྲོའི་གླེང་གཞི། གངས་རིའི་ཕྲེང་བས་ཡོངས་སུ་བསྐོར་བའི་བོད་ཡུལ་གྱི་ལྗོངས་འདིར་སྔོན་བྱོན་ལོ་ཙཱ་བ་དང་པཎྜི་ཏ་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱ་དཀར་ནག་དང་། ལི་ཡུལ། ཁ་ཆེ་སོགས་ཀྱི་སྐད་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་རབ་དང་། དེའི་དགོངས་འགྲེལ་དང་བས་པའི་བསྟན་བཅོས་མང་པོ་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་པ་དང་། རང་རིགས་ཀྱི་མཁས་པ་མང་པོས་མཛད་པ་སོགས་རིག་གནས་ཆེ་བ་ལྔ་དང་། ཆུང་བ་ལྔ་ཡི་སྐོར་ལ་ཐོས་བསམ་སློབ་གཉེར་དང་། ཞིབ་འཇུག་བརྟག་དཔྱད་ཅི་འདྲ་ཞིག་བྱེད་དགོས་ཀྱང་དེ་དང་དེ་ལ་ཉེ་བར་མཁོ་བའི་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཡོད་ཐོག
བྱང་བདག་དང་བྱང་ཁང་གསར་གྱི་འབྲེལ་བ།
དང་པོ། བྱང་བདག། འགའ་ཞིག་གིས་གཙང་གཡས་རུ་སྟོད་ཀྱི་ལྟེ་བ་ངམ་རིང་གི་མིང་གཞན་ལ་བྱང་པ་ཞེས་འབོད་པ་ནི། དཔལ་ལྡན་ས་སྐྱ་པའི་སྐབས། བོད་ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་ལས། གཙང་ལ་སྟོད་ཀྱི་ཁུལ་འདིར་ལྷོ་བྱང་ཁྲི་སྐོར་གཉིས་བཟོས་པ་ལས་བྱང་གི་ཁྲི་སྐོར་ལ་བྱང་པ་ཞེས་དང་། ཡང་། <<ངམ་རིང་ཆོས་སྡེའི་ལོ་རྒྱུས་>> སོགས་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་འགའི་ནང་། བྱང་བདག་རྣམ་རྒྱལ་གྲགས་བཟང་རིག་ལྡན་པདྨ་དཀར་པོ་སླར་བྱོན་པ་དང་། ཆོས་རྒྱལ་ཟླ་བ་བཟང་པོའི་ཡང་སྲིད་ཡིན་པ། ཤམ་བྷ་ལའི་བསྐལ་བའི་མར་མེ་ཟེར་བ་མཐོང་གྲོལ་མཆོད་རྟེན་(ད་ལྟ་ངམ་རིང་རྫོང་སྲིད་གཞུང་གནས་ཡུལ་དེར་ངོས་འཛིན་རྒྱུ་ཡོད།)དང་། ཤམ་བྷ་ལ་ཡི་མཚོ་ཆེན་གཉིས་དང་འདྲ་བ་ངམ་རིང་སྐྱེམས་མཚོ་དང་གླང་མཚོ་གཉིས་ཡིན་པ།
བོད་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་།
བོད་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་། གདོད་མའི་དུས་ཀྱི་མི་དག་གིས་རང་གི་འཚོ་ཐབས་ཀྱི་དོན་དུ་རང་བྱུང་ཁམས་ཆེན་པོའི་འདུལ་སྦྱོང་གི་ལས་ལ་ཞུགས་པའི་ཡུན་རིང་ཉམས་ཐག་གི་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ནས་ཆེས་ཐོག་མའི་རིག་གནས་སྣ་མང་སྐྲུནཔའི་ལས་ལའང་ཞུགས་པ་ཡིན་པས། གདོད་མའི་རིག་གནས་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་དང་རྨང་གཞི་ནི་གདོད་མའི་མི་རྣམས་ཀྱི་ངལ་རྩོལ་དང་འཚོ་བ་ཡིན་ལ། གདོད་མའི་ངལ་རྩོལ་ཁྲོད་ནས་འབྲུ་རིགས་རྨོ་འདེབས་ཀྱི་གནས་ལུགས་དང་སྲོག་ཆགས་འདུལ་སྦྱོང་གི་རིག་པ། དགྲ་འདུལ་གཉེན་སྐྱོང་གི་ཡོ་བྱད། ནད་རིགས་འགོག་བཅོས་ཀྱི་སྨན་སྦྱོར།