དབུས་གཙང་ལོ་རྒྱུས་ཆེན་མོ་ལས། ཀོང་པོའི་རྫོང་གཞིས་འགྲོ་སྟངས་དང་ཁྲལ་འུ་ཁྲིམས་གནོན།

ལེ་ཚན་གཉིས་པ། རྫོང་གཞིས་འགྲོ་སྟངས་དང་ཁྲལ་འུ་ཁྲིམས་གནོན།

གཅིག རྫོང་གཞིས་འགྲོ་སྟངས།

        རྫོང་དེའི་ཁོངས་སུ་ལྷ་གསོལ་གཞིས་དང་ཆོར་འཁོར་རྒྱལ་གཞིས་བཅས་འདུས་ཡོད་ཅིང་། དེ་གཉིས་ནི་གཞུང་གི་རིམ་པ་བདུན་པའི་རྫོང་སྡོད་སྐྱ་བོ་ཞིག་གིས་སྐྱོང་བའི་རྫོང་གཞིས་ཆུ་གྲས་ཤིག་ཡིན། དབུས་གཙང་ཁུལ་གྱི་རྫོང་གཞིས་སྤྱི་མཚུངས་ཀྱི་ལམ་ལུགས་ལྟར།

རྫོང་དེར་ཡང་རྫོང་སྡོད་དབུས་མར་བྱས་པའི་ལས་དྲུང་དང་། ཡོངས་བསྡུས། བཀར་བརྒྱ་བ། གཉེར་ཁག གཙོ་དྲག འགོ་པ། རྒན་པོ་སོགས་ལས་ཚན་རིམ་ཆགས་སུ་ཡོད་ལ། སྣེ་མོ་དེ་དག་གིས་གོང་རིམ་གྱི་བཀའ་བཀོད་ལྟར་རང་གི་འཛིན་ཁུངས་ས་རིས་སུ་གཏོགས་པའི་གཞུང་སྒེར་ཆོས་གསུམ་གྱི་ཁྲལ་པ་མི་སེར་ལ། ཁྲལ་བསྡུ་ཁྲིམས་གནོན་དང་ཁོས་ཞན་གཟིགས་རྟོགས་སོགས་བྱ་རྒྱུའི་ལས་འགན་གཙོ་བོ་ཡིན། དེ་མཚུངས་རྒྱ་ཚ་རྫོང་གི་ལས་སྣེ་འཁོར་བཅས་ནི་དྭགས་ཀོང་གི་རྫོང་གཞིས་གཞན་དག་དང་འདྲ་བར་རྫོང་སྡོད་གཅིག་པོ་ལོ་གསུམ་རེ་ནས་འཕོ་འགྱུར་བརྗེ་ལེན་བྱེད་སྲོལ་ཡོད་མོད། སྣེ་མོ་བ་གཞན་དག་ནི་ཕ་ཤུལ་བུ་འཛིན་གྱི་ཚུལ་དུ་ལས་གནས་རྗེས་འཛིན་བྱེད་ལ། འགོ་པ་དང་རྒན་པོ་སོགས་དམའ་རིམ་གྱི་ལས་སྣེ་སྐོར་ཞིག་ཡུལ་དུས་ལ་བསྟུན་ནས་ཁྲལ་པ་མི་སེར་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁྲོད་ནས་འདེམས་སྲོལ་མཆིས།

གཞན་ཡང་། རྫོང་དེའི་ཆོས་གཞིས་ཆེ་གྲས་ཆོས་འཁོར་རྒྱལ་གཞིས་སོགས་ཀྱང་དགོན་པའི་ཕྱག་མཛོད་དང་གཞིས་གཉེར་གྱི་གཙོ་འགན་གྱིས་འཛིན་སྐྱོང་བྱེད་པ་སོགས། རྫོང་སྡོད་ལས་བྱ་སྣེ་མོ་འཁོར་གཡོག་བཅས་པར་གཞུང་རང་ནས་རྒྱུན་ཕོགས་སུ། ཕོགས་ཇ་ཞེས་ཇ་མར་ཚྭ་གསུམ་གྱི་གཙོས་རྩམ་པ་དང་གྲོ་ཞིབ། ཤ་དང་འབྲས། མེ་ཤིང་། ས་གནས་ཀྱི་ཐོན་ཁུངས་ཤིང་ཏོག དེ་བཞིན་འགེལ་བཞོན་རྟ་དྲེལ་གྱི་གཟན་ཆག ལས་ཁུངས་ཀྱི་འདྲི་ཤོག་ཏུ་སྐྱ་ཤོག་དང་ཡུས་ཤོག་བཅས་ཚད་གཞི་ལྟར་སྤྲོད་སྲོལ་ཡོད་ལ། དེ་མིན་ཁྲལ་བསྡུའི་བབ་ལྷག་དང་ཁྲལ་ཆག ས་ཚིགས་འུ་བསྐུལ། འབམ་ཚོང་སྤོས་བསྒྱུར་སོགས་ནས་ཀྱང་བཟའ་སྒོ་ཅི་རིགས་ཡོད་པ་སོགས། རྒྱ་ཚ་རྫོང་སྡོད་འོག་གཞུང་སྒེར་ཆོས་གསུམ་གྱི་གཞིས་ཀ་ཆེ་འབྲིང་བཅུ་ཕྲག་ལྷག་གི་འགྲོ་ལུགས། དབུས་གཙང་གི་རྫོང་གཞིས་གཞན་ལྟར་སྤྱི་མཚུངས་སུ་སྣང་ངོ་།།

གཉིས། ཁྲལ་འུལ་ཁྲིམས་སྒོ།

རྒྱ་ཚ་རྫོང་ཁུལ་དང་དེ་སྔའི་ལྷ་གསོལ་གཞིས་ཁུལ་གྱི་གཞུང་སྒེར་ཆོས་གསུམ་གྱི་རྐང་འགྲོ་ལག་འདོན་གྱི་ཁྲལ་འཇལ་འཁྲི་སྒྲུབ་ནི། ཕྱི་ལོ་ ༡༨༣༠ ལོར་གཏན་འབེབས་གནང་བའི་《ལྕགས་སྟག་ཞིབ་གཞུང་།》ནང་གསལ་ལྟར་ན། ཆོས་འཁོར་རྒྱལ་ཁུལ་ཆོས་གཞིས་འདོན་ཉིས་བརྒྱ་བཅུ་མེད་བཞི་དང་། སྒེར་པ་འདོན་དྲུག་ཅུ་རེ་གཉིས། གཞུང་རྒྱུག་འདོན་བརྒྱ་དང་ལྔ་བཅུ་ཐམ་པ་དང་བཞི་ཆ་གཅིག་བཅས་དང་།[1] ལྷ་གསོལ་ཁུལ་དུ་ཆོས་གཞིས་འདོན་བདུན་ཕྱེད་བཞི་དང་བཞི་ཆ་ཕྱེད་གཉིས། སྒེར་པ་འདོན་ཞེ་བཅུ་ཞེ་བདུན་དང་བཅུ་གཉིས་ཆ་གཉིས། གཞུང་རྒྱུག་འདོན་དགུ་བཅུ་ཕྱེད་གོ་བཞི་[2]བཅས་ཡོད་པར་གསལ་ཡང་། དེང་གི་རྒྱ་ཚ་གྲོང་ཁུལ་གྱི་ཁྲལ་འཁྲིའི་རྐང་འདོན་ཇི་ཡོད་གྲངས་ཚད་གསལ་ཁ་མ་རྙེད་མོད། རྒྱ་ཚ་རྫོང་ཁོངས་སུ་ཆོས་འཁོར་རྒྱལ་དགོན་པའི་མཆོད་གཞིས་སྒོ་གཞིས་ཀ་དང་། རྒྱ་འོག་གཞིས་ཀ་སོགས་དང་། འབྲོང་པ་དང་། ཚེ་སྨོན་གླིང་། བཤད་སྒྲ། ཉི་མ་ཐང་པ། ལྷ་རྒྱ་རི་སོགས་སྒེར་པ་སྐུ་དྲག་ལའང་། ཤེལ་གོང་གཞིས་ཀ།ལྕང་རོ་གཞིས་ཀ། མ་ཎི་གཞིས་ཀ་སོགས་གཞིས་ཀ་བརྒྱད་དང་གཙོ་དྲག་བདུན་རང་བྱུང་གྲོང་ཚོ་ ༣༤༣ བཅས་ཡོད།[3] དེ་བཞིན་སྒེར་བྷུམ་པ། སྒེར་སྤྱང་ཀི་གྲོང་པའི་འོག སྒེར་ཁང་གསར་བ། སྒེར་རྒྱ་རི་བ། སྒེར་བླུན་ཤར་སྟོངས། སྒེར་ལྕང་ར་བ་སོགས་ཀྱི་ཁྲལ་པ་མི་རྩའང་གང་ཙམ་ཡོད་འདུག དུས་རབས་ཉི་ཤུའི་ལོ་རབས་ལྔ་བཅུ་པའི་ནང་རྒྱ་ཚ་རྫོང་དུ་ཞིང་འབྲོག་མི་སེར་ཐེམ་དུད་ ༢༢༣༦ དང་མི་གྲངས་༩༡༦༥ ཙམ་ཡོད་པའང་བཤད། ཕྱི་ནང་གི་ཁྲལ་གྱི་རྣམ་གྲངས་ལ་མཚོན་ནའང་ལམ་ཐོག་ས་ཚིགས་དོས་རྟ་གཟན་ཤིང་བསྐུལ་སོགས་རྐང་འགྲོའི་ཁྲལ་འུལ་རྒྱུག་དགོས་པ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ཡོད་འདུག་ཅིང་། ལག་འདོན་འཁྲི་སྒྲུབ་ཀྱི་རིགས་ནི་དེ་ཙམ་མང་པོ་མེད་པར་སྣང་ངོ་།།

རྒྱ་ཚ་གཞིས་སྡོད་ཀྱིས་ཁུལ་དེའི་སྐྱ་ཁྲིམས་སྔོ་ཁྲིམས། མི་རྩ་འབོག་སྟོང་། ས་ཁང་བདག་རྩོད། ས་རིས་ཆུ་རྩོད། དགྲ་ངན་རྐུན་ཇག མི་བསད་འཕྲོག་བཅོམ། མི་ཁྱར་བདག་སྡོམས། ཆང་འཐུང་འཁྲུགས་འཛིན། གཉེན་སྒྲིག་མི་འཁྲོལ། བཟའ་ཚང་གྱོད་གཏུགས། ཆོས་སྒོར་བཞུགས་ཚེ་མོས་འཁྲོལ་སོགས་ཞི་དྲག་ཁྲིམས་གནོན་གྱི་རིགས་ནི། གཞུང་ས་ནས་རྫོང་གཞིས་ཁག་ལ་བསྩལ་བའི་རྩ་ཚིག་ཤེ་བམ་ཁག་ཏུ་ཆབ་སྲིད་འཇམ་དར་གྱིས་སྐྱོངས་ཤིག་བྱུང་བ་ལྟར། རྫོང་གཞིས་སྣེ་མོ་བ་དང་སེར་སྐྱ་འགོ་ཡོད། རྒན་བཅུ་མི་དམངས། སྒེར་ཆོས་ཆེ་བཙན་ཚང་མས་མངའ་རིས་ཀྱི་འབངས་མི་སེར་གྱི་བདེ་ཐབས་ཁོ་ན་ལ་བརྩོན་དགོས་པ་དང་། མི་སེར་ནས་ཀྱང་གཞུང་སའི་བཀའ་དྲིན་བསམ་ཤེས་ཀྱིས་ཁྲིམས་མཐུན་འགྲོ་སོ་སྡོད་མཁས་བྱེད་པ་ལས། ཆེ་བཙན་ལྟག་ངོམས་དང་ངན་ཤེད་སྒལ་རལ་གྱིས་ཁྲིམས་འགལ་གྱི་བྱས་ཉེས་རིགས་ཆུ་ཟིལ་ཏིལ་འབྲུ་ཙམ་ཡང་བྱེད་མི་ཆོག་ཅིང་། མི་སེར་གྱི་ལེགས་ཉེས་སྐྱིད་སྡུག་ཞུ་འབབ་ཀྱང་ས་གནས་རྒན་པོ་རྒྱུད་གཡས་ཁག་གཡོན་དཀྲིས་སྦས་སྐུང་དང་དྲན་གཏམ་གསར་བསྐྱེད་སོགས་ཀྱི་ལེ་ཁག་མེད་པར་འཕྲལ་ཞུས་དགོས་ལ། དེ་ནས་ཀྱང་ཁྲིམས་ཐག་གཅོད་མ་ཐུབ་ཚེ་རིམ་བཞིན་རྫོང་སྡོད་ཁྲིམས་ཞབས་སུ་གཏུགས་གཤེར་བྱེད་ལ། འཁྲུགས་འཛིན་སོགས་ཉེས་འབབ་ཡང་གྲས་སུ་གསེར་སྲང་བཅུ་ནས་བཅོ་ལྔའི་བར་སྒྲུབ་འཇལ་ཞུ་དགོས་ལ། རྐུན་ཇག་མི་གསོད་ཁྲག་སྦྱོར་སོགས་ནག་ཉེས་ཆེ་རིགས་ལ་རྟ་ལྕག་གྲངས་བཅད་དང་དུས་བཀའ་བཙོན་འཇུག དེ་མིན་གཞུང་སར་སྙན་སྒྲོན་གྱིས་ཉེས་ཚབས་ལ་གཞིགས་པའི་ཁྲིམས་ཐག་གཅོད་ལ། སླད་ཁྲིམས་འགལ་རིམ་བྱས་བྱུང་ཕྱིན་སྡིག་བསགས་རང་འཁུར་བྱེད་དགོས་པའི་བཀའ་ཁྲིམས་གཅོད་སྲོལ་ཡོད་འདུག

སྤྱིར་གཞུང་ས་ནས་ཁུལ་དེར་བསྩལ་བའི་སྤྱི་ཁྱབ་རྩ་ཚིག་ཤེད་བམ་ཁག་ཏུ། རྫོང་གཞིས་སྣེ་མོ་བ་དང་འགོ་ཡོད་ལས་བྱེད། བླ་དཔོན་ཆེ་བཙན་ཁག་ནས་དབང་ཆ་ཤེད་ངོམས་ཀྱིས་མི་སེར་ལ་རང་སྣང་གང་ཤར་གྱིས་དོན་རྩ་ཕྲ་མོ་རེ་ལའང་བཀྱིག་བརྡུང་འཕྲོག་བཅོམ་བྱེད་མི་ཆོག་པར། མངའ་འབངས་བདེ་ཐབས་ཀྱི་ལས་ལ་སྒོ་ཀུན་ནས་གཞོལ་དགོས་པ་མ་ཟད། མི་སེར་ལ་སྔར་མེད་གསར་སྤྲོས་ཀྱིས་ཁྲལ་འུལ་ས་ཚིགས་རྟ་དོས་གཟན་ཤིང་། རང་གི་མཁོ་དགུའི་ཡོད་བྱད་སོན་ཐབས་སུ་མི་སེར་རྣམས་ཀྱི་དབང་ཐང་འབྱོར་ཚོགས་ལ་འཕྲོག་བཅོམ་དང་། འབམ་ཙོང་སྤུས་བསྒྱུར་སོགས་སེམས་ལ་གང་ཤར་ལག་ཏུ་ལེན་མི་ཆོག་པར་གསལ་འདུག མི་སེར་འཁོས་ཞན་བུད་སྟོང་དང་དུད་ཁྱིམ་ངན་ཧྲུལ་སྟོང་ཚབ་ཆེ་བ་དང་། འཕྲོས་ལུས་དག་ཀྱང་རྒྱུན་རིང་ཆགས་ཐབས་བྲལ་བའི་མངའ་འབངས་དུས་བདེ་ཞོད་འཇགས་མེད་པའི་རྐྱེན་རྩ་ཕལ་ཆེར་སྣེ་མོ་བའི་དབང་ཆ་ངན་ཤེད་དཔལ་ཐལ་དུ་སོང་བ་ལས་བྱུང་བར་གསུངས་ཤིང་། རྩ་ཚིག་ཏུ་སྣེ་མོ་བའི་སྤངས་བླངས་ཁྲིམས་སྲོལ་གྱི་སྐོར་ལའང་། གཞུང་སའི་ཞབས་སྡོད་དུ་བཞུགས་ཕྱིན་གཞུང་དང་མི་སེར་གཉིས་ཀར་མཁུ་བའི་དགྲ་བོ་ལྟ་བུས། རང་ཁོ་ནའི་སྟོབས་འབྱོར་རིའི་རྒྱལ་པོ་རི་རབ་ཙམ་ཨ་ཡོང་སྙམ་པའི་ཀུན་སློང་ངན་པ་བཅངས་པ་མིན་པར། ཕ་མེས་རིགས་བརྒྱུད་ཚང་མའི་ལྟོ་གསོ་གཏམ་གསུམ་གཞུང་ས་ནས་བྱུང་བའི་བཀའ་དྲིན་བསམ་ཤེས་ཀྱིས་གཞུང་ལ་ལྷག་བསམ་དང་མི་སེར་ལ་བྱམས་སྐྱོང་བྱེད་དགོས་ལ།

རང་ལ་གཞུང་ས་ནས་བསྩལ་བའི་འདོན་མི་སེར་ས་རིགས་དང་བཅས་པ་ཡོད་བཞིན་དུ། དེས་མི་ཆོག་པར་བསམ་མེད་གཞུང་དམངས་ཐོག་ཏུ་དམག་ཇག་ཧོར་འདྲ་ཐོན་པ་ལྟ་བུས་ཟ་འདོད་འཕྲོག་བཅོམ་དང་ལྐོག་བཟའ་རུལ་སུངས། དུས་སྟོང་ས་རིས་རྣམས་རང་ཁོངས་སུ་བཅུག་གང་ཐུབ་ཀྱིས་མི་ལྟོས་ངན་པ་མི་བྱེད་པར། ལས་འབྲས་དཔང་བཙུགས་ཀྱིས་རང་འཁྲིའི་ལས་འགན་སྤངས་བླངས་འགལ་འཛོལ་མེད་པར་བྱེད་ཅེས་གསལ་འདུག དེ་ཙམ་མ་ཟད་མི་སེར་ཐོག་ཚེ་བཙན་གྱིས་རིགས་ནས་མནར་གཅོད་གཏོང་མིའི་རིགས་བྱུང་ན། མི་སེར་སྤྱི་དམངས་རང་ནས་གཞུང་སར་བབས་རྐྱེན་གྱི་ཞུ་བ་འཕྲལ་དུ་འབུལ་ཆོག་པ་མ་ཟད། དེར་འབྲེལ་ཡོད་གཞུང་ནས་རྗེས་སྣོན་ཞིབ་དཔྱོད་ཆེད་མངགས་བསྐོ་གཏོང་བྱེད་པའང་འཁོད་འདུག དེ་དང་ཕྱོགས་མཚུངས་ས་གནས་རྫོང་སྡོད་ལས་སྣེ་ཁག་གིས་གཞུང་སའི་ལམ་ཡིག་བཀའ་ཤོག་མེད་པར་མི་སེར་ནས་རྟ་དོས་བསྐུལ་གཏོང་ལྟ་ཅི་གཟན་ཤིང་ཙམ་ཡང་གཏོང་མི་ཆོག  གལ་ཏེ་ལམ་ཡིག་ཡོད་ཀྱང་འབྲུ་དོན་དང་མཆན་གཞི་ལ་ཞིབ་འཇུག་ཞུ་དག་བྱེད་དགོས་ཤིང་། ལམ་ཡིག་མེད་པའི་གཡར་པོ་གཏོང་བ། ཆེ་བཙན་ངན་ཤེད་ཀྱིས་དོས་རྟ་བསྐུལ་བ། ས་ཚིགས་ལག་འཛིན་ངོ་བཤུས་ལྟ་བུ་བེད་སྤྱོད་ཀྱིས་རྫོང་སྡོད་རང་ནས་ཟུར་དུ་ཁྲིམས་མེད་སྣང་བ་གར་ཤར་གྱིས་དོས་རྟ་གཏང་ནས་མི་སེར་ལ་བརྡབས་སིག་སུན་གཙེར་མི་འགྲོ་བ། གཞུང་འབྲེལ་རྫོང་སྐྱེལ་རྟ་དོས་སོགས་ཐོ་ཞིབ་ཚགས་ཀྱིས་ཟླ་བ་གསུམ་རེ་ནས་བཀའ་ཤག་ལ་སོང་ཁྲ་འབུལ་དགོས་ལ། གོང་རིམ་གྱི་རྩ་ཚིག་ཁག་རྗེས་སྣོན་གྱིས་གཞུང་སྒེར་ཆོས་སྡེ་ཁག་ཚང་མའི་འགྲོ་འདུག་བྱེད་སྒོ་གཞིས་བྱེས་ཚང་མས་སྤངས་བླང་འཐུས་ཤོར་མེད་པ་བག་ཡོད་དྲན་ཤེས་ཚུལ་བཞིན་བརྟེན་དགོས་ལ། གཤམ་འོག་མི་སེར་ནས་ཀྱང་གཞུང་སའི་བཀའ་དྲིན་བསམ་ཤེས་ཀྱིས་འདུར་རྒྱུག་ཁྲལ་འཇལ་ཚུལ་བཞིན་བྱེད་པ་ལས། དཔོན་འབངས་དཀྲུག་ཤིང་དང་ཁ་གཅིག་ལྕེ་གཉིས། མགོ་བདེ་དྲན་འཁྲུལ་སོགས་ཁྲིམས་འགལ་ནག་ཉེས་གསག་ཚེ་ལྕགས་དམར་སྐམ་བཅུན་གྱིས་སྐབས་བསྟུན་གྱི་རྒྱ་ལས་གཡོ་ཐབས་མེད་པ་སོགས་རྫོང་གཞིས་ཀྱི་ཁྲིམས་གནོན་གྱི་རིམ་པ་འཇམ་དར་གྱིས་སྐྱོངས་དགོས།[4] ཞེས་འཁོད།

པར་རིས། དྭགས་པོ་བལ་སྡིང་ཁུལ་དུ་སྡོད་པ་དབུས་གསལ་གྱིས་རང་གི་དཔོན་ཁུངས་སུ་རྒྱུ་དངོས་ཕུལ་བའི་གན་རྒྱ། ས་བྱ། ༡༩༡༠ ལོར།

རྒྱ་ཚ་རྫོང་ཆོས་འཁོར་རྒྱལ་གཞིས་ཁོངས་ཀྱི་གཞུང་སྒེར་ཆོས་གསུམ་གྱི་རྣམ་དབྱེ་ཁ་གྲངས་ལས། ཕྱི་ལོ་ ༡༨༣༠ གཏན་ལ་ཕབ་པའི་《ལྕགས་སྟག་ཞིབ་གཞུང་》ལྟར་ན། བྱེ་ཉུལ་སྟོད་གཞུང་རྒྱུག།བྱེ་ཉུལ་སྨད་གཞུང་རྒྱུག  དྲས་ཆུང་གཞུང་རྒྱུག རུས་གཞུང་རྒྱུག སྲིབ་མོ་གཞུང་རྒྱུག ང་རབ་དང་སྟེང་ཀབ་གཞུང་རྒྱུག མགར་སྦུད་དང་མགར་སྨད་གཞུང་རྒྱུག ཀརྨ་ལྷ་ཁང་གཞུང་རྒྱུག ཀླུ་པ་གཞུང་རྒྱུག བྱེ་དཀར་བ་གཞུང་རྒྱུག གྲམ་ཕུ་ལུང་བ་གཞུང་རྒྱུག རྒྱལ་གླིང་སྨད་རྩ་གཞུང་རྒྱུག ཁ་འཐོར་གཞུང་རྒྱུག དམར་མོ་བ་གཞུང་རྒྱུག སྤང་ལུང་བདག་མོ་གཞུང་རྒྱུག ཁུལ་དེའི་སྒེར་གྲས་སུ་སྒེར་བྷྲུམ་པ་བ། སྒེར་རུ་འབྲོག་པ། སྒེར་འབྲི་ར། སྒེར་སྤྱང་ཀི་གྲོང་པ། སྒེར་ཁང་གསར་བ། སྒེར་རྒྱ་རི་བ། སྒེར་བླུན་ཤར་བཅས་དང་། ཆོས་གཞིས་གྲས་དྭགས་གྲྭའི་ཆོས་གཞིས་སུ་གཏོགས་པ། དམར། རྐམ་པ། སྐུ་རྣམ་ཁུལ་ཨར་པོ། འོལ་དགའ་ཆགས་མལ་བཅས། རྒྱལ་སྤྱི་སོའི་ཆོས་གཞིས་ཁོངས་སུ་གླིང་ཕུ་མདའ། བྱང་རང་། ལོ་རླན། ཕུ་རྒན། གོ་ས། མཁར་ཐོག བལ་བསམ་བཅས། རྫོང་ཕྱིའི་ཆོས་གཞིས་ལོ་རོ། ཙ་རི་ཟིལ་ཆེན་ཆོས་གཞིས་མཆོག་མཛེས། དྭགས་ལྷ་སྒམ་པོའི་ཆོས་གཞིས་སུ་ཙ་ཐང་རི། སླན། ཅེས། སྔལ། གྱོབ། རྨིག གྱེས། གཤམ། སྦྱུར་སྟོད་སྨད། ནེའུ་ཐང་བཅས། བམ་རིམ་ཆོས་སྡེའི་ཆོས་གཞིས་ཁོངས་ལ་རོང་ཁ། ལོང་། བ་ར། བ་བསྐལ། ཟླ་སྟོད། བཀྲ་ཤིས་གླིང་། དབྲོང་། སླག་ལེན། ཕན་སྒ། གྲོང་ལྔ་བཅས་མཆིས། དེ་མཚུངས་ལྷ་གསོལ་གཞིས་ཁོངས་ཀྱི་གཞུང་རྒྱུག་ཏུའང་། སྡིང་མཁར། འཇིང་། ཀ་རབ་གོང་བརྒྱུད། ལྷ་གསོལ། བདག་སྲིབ། གཡག་འོན་ཕ་རི། ཟུར་ཐོག རྫམ་པ། ཟེ་དཀར་སྟོད། བྱ་པ། དོག་ཤན། ལྕགས། མདའ་གཞིས། ཇོ་གདན་པ་བཅས་དང་། སྒེར་གྲས་སུ་སྒེར་ལྕང་ར་བ། ལྔ་མཆོད་ཀྱི་ཆོས་གཞིས་སུ་ངར་ཞིང་ནུབ་པ་ཅན་བཅས་ཡོད་དོ།།

ས་བཅད་གསུམ་པ། ཡུལ་སྡེ་དང་། རི། ལ། མཚོ། གཙང་པོ།

ལེ་ཚན་དང་པོ། ཡུལ་སྡེ།

མཚོ་དགུ། མདོ་ཁ། སྒོ་གཞིས་ཁ། ལྕང་རྭ། ལྷ་གསོལ། གླིང་མདའ། གླིང་ཕུ། ཀླུང་ལན། མ་ཎི་གཞིས་ཁ། ཆོས་འཁོར་རྒྱལ། རོགས་ཆུང་། གཞིས་གོང་། གཡས་གཡོན། རྫམ། རྒྱ་ཚ། དྲས་ཆུང། ལམ་རྩ། ནུབ་ཕྱོགས། རྭ་སྟོད། གཤམ་གར། རྭ་སྨད། རྒྱ་ཐང། ཀླུང་། བརླན་སྨད། བརླན་སྟོད། མངར་ཁང། སྦྱར་སྟོད། གཤམ། ངར་རབ། མགར་སྟོད། མགར་སྐྱིལ། ལ་སྒང། ར་ཀོ། སྲིབ་མོ། གྲྭ་ཞོལ། བྷུམ་པ། ཟམ་གདོང། མདའ་སྟོད། ལྷ་ཡུལ། རུ་མི། ཐང་སྨད། ལ་ཟུར། གཡས་གཡོན། ལྔ་མདའ། སྤགས་མདའ། གཤས་བར་ཇོ། རྒྱུན་འགྲུལ་པ། སྒང་པ། མ་ནོར། ཕྱོགས་པ། ཟུར་ཞར། གླིང་མདའ་ཤང། གླིང་སྟོད། དམག་རྐང། གྲོང་གསར། ལྷན། བླུགས་རི། ཞིང་གསར། སྐམ་བྱེ་ཐང། དཔའ་མདའ། རབ་གཏང། བྲག་ཞོལ། སྤང་སྨད། མ་ནེ། ཡུལ་མཚོ་སྒང། ལོག་གླེན་ཤང། ཞོལ་པ། རྒོད་སྟོད། སྤང་ཞིང། སྨོན་མཁར། རྡོག་ཚ། བཀྲིས་སྒང་སྟེང། སྐམ་ས། རི་མདའ། གངས་ཞོལ། རྟ་རྭ། མཛོ་རྭ། ལྕང་རྭ། བརྒྱ་སྒོ། གཅེས་པ། སྤང་མ། སྒོ་བཞི། ས་ནག་པོ། གླེན་སྙན། བཀྲིས་གླིང། ཞོལ་མོ། བསྙེས་པ། གསེང་གླ། སྐྱིལ་རི་ཕུ། གླེན་སྨད། ནང་ཟུར། ར་རྫི། གོང་མ། སྤ་ཤང། བསྙེས། སྟེང་གོང་སྒང། སྦ། ཕྱུགས་བབས། ཚེ་ཆུ། ཕུ་མེད་ནང། སྐྱིད་ལུང་ནང་སོགས་སོ།[5]

དཔྱད་གཞིའི་ལུང་ཁུངས་ཡིག་ཆ།

[1] ལྕགས་སྟག་ཞིབ་གཞུང་། ཀྲུང་གོ་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༩། ཤོག ༢༩༩ ནས་ ༣༠༩།

[2] ལྕགས་སྟག་ཞིབ་གཞུང་། ཀྲུང་གོ་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༩། ཤོག ༢༩༩-༣༠༩།

[3] 加查县志.西藏自治区地方志编辑委员会.中国藏学出版社.2010.Pg 68.

[4] Historical Documents from the Staatsbibliothek Berlin,Germany: Document 0064_SBB6687, 0064_SBB6687 SBB-No. 1978.6687

[5] 加查县志.西藏自治区地方志编辑委员会.中国藏学出版社.2010.Pg 206-214.