དབུས་གཙང་ལོ་རྒྱུས་ཆེན་མོ་ལས། མེ་ཏོག་རྫོང་གི་རྫོང་གཞིས་འགྲོ་སྟངས་དང་ཁྲལ་འུ་ཁྲིམས་འགོ། རི་ཆུ་མཚོ་གསུམ།

ལེ་ཚན་གཉིས་པ། རྫོང་གཞིས་འགྲོ་སྟངས་དང་ཁྲལ་འུ་ཁྲིམས་འགོ།

གཅིག རྫོང་གཞིས་འགྲོ་སྟངས།

དེ་ཡང་། སྔར་གྱི་པདྨ་བཀོད་འཛིན་སྐྱོང་ཚོ་ཁག་དྲུག་ནི།《པདྨ་བཀོད་ཡུལ་གྱི་བཀོད་པ་དང་བྱུང་རབས་ལོ་རྒྱུས་མདོར་བསྡུས།》ལས། པདྨ་བཀོད་ཀྱི་ཚོ་དྲུག་ནི་ཁ་སྤུ་ཚོ་དང་། ཏམ་བུ་ཚོ། ཧོར་ཚོ། བི་སྤུང་ཚོ། ས་དཀར་ཚོ། རྟ་རྔམ་ཚོ།[1] བཅས་ཡིན་པ་གསལ་ལ། རྟ་རྔམ་ཚོ་ཁོངས་རྣམས་ད་ལྟ་རྒྱ་གར་ཨ་རུན་ན་ཅལ་མངའ་ཁོངས་ཡིན།[2] ཞེས་གསུངས་འདུག ཡང་《སྤོ་བོའི་ལོ་རྒྱུས།》ལས། མོན་ཚོ་ཁག་ལྔ་ནི་ཏམ་བུ་ཚོ་དང་། ཧོར་ར་ཚོ། སྤི་སྤུངས་ཚོ། ས་དཀར་ཚོ། ཏ་ངམ་ཚོ་(མོན་ཚོ་ཁག་ལྔ་སོགས་ནི་ད་ལྟ་མེ་ཏོག་རྫོང་ཁོངས་སུ་ཡིན།)བཅས་ཡིན།[3] ཞེས་དང་།

བོད་གཞུང་གི་ཁྲལ་ཡིག་འགའ་ཤས་ནང་པདྨ་བཀོད་ལྷོ་མོན་ཚོགས་ལྔ།[4] ཞེས་བཀོད་པ་གསལ་འདུག གོང་གསལ་དཔྱད་གཞི་གཉིས་ལས། 《སྤོ་བོའི་ཆོས་འབྱུང་།》ནང་མོན་ཚོ་ཁག་ལྔ་ཡིན་པ་དང་དེ་རྣམས་དེང་མེ་ཏོག་རྫོང་ཁོངས་ཡིན་པ་གསུངས་པ་དང་།  《པདྨ་བཀོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས།》ནང་། པདྨ་བཀོད་ཚོ་དྲུག་ལས་རྟ་རྔམ་ཚོ་དེང་རྒྱ་གར་ཨ་རུན་ན་ཅལ་ཁོངས་ཡིན་པ་གསུངས་པ་གཉིས་དབར་གཤིབ་བསྡུར་བྱས་ཚེ། སྤྱིར་དེ་སྔ་མོན་ཚོ་འམ་པདྨ་བཀོད་ཚོ་དྲུག་ཡིན་མོད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༡༤ ལོའི་མེག་མ་ཧོན་ས་ཐིག་ཕྱེ་སྐབས་པདྨ་བཀོད་ཚོ་གཅིག་རྒྱ་གར་གྱི་མངའ་ཁོངས་ཆགས་པས། ཕྱིས་ཀྱི་མི་རྣམས་ཀྱིས་དེང་མེ་ཏོག་རྫོང་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་པདྨ་བཀོད་ཚོ་ཁག་ལྔ་ལ་མོན་ཚོ་ཁག་ལྔ་ཞེས་འབོད་པ་དང་། མོན་ཚོ་ཁག་ལྔའི་ནང་རྟ་རྔམ་ཚོ་དྲངས་པ་དེ་ནི་ཁ་སྤུ་ཚོ་དང་ནོར་སོང་བ་ཞིག་ཡིན་པ་ནི། 《པདྨ་བཀོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས།》ལས། སེར་བྱེས་རྫོང་དཔོན་ངག་དབང་མགོན་པོའི་དུས་རྒྱ་གར་དབྱིན་ཇིའི་གཞུང་འཛིན་སྐབས་སྟག་རྔམ་ཚོ་ཤོར་བ་རེད།[5] ཅེས་བྱུང་བ་ལས་ར་འཕྲོད་གསལ་ངེས་ཐུབ།

པདྨ་བཀོད་ཀྱི་ཡུལ་སྡེ་རྣམས་སྔ་མོ་ཀ་གནམ་པས་མེ་ཏོག་རྫོང་གི་རྫོང་སྡོད་དུ་སྡེ་པའི་གཉེར་པའི་གོ་དབང་དང་ལྡན་པའི་མི་སྣ་གཉིས་བསྐོ་མངགས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་ནི། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༡༡ ཡས་མས་སུ་མེ་ཏོག་རྫོང་དཔོན་(ཀ་གནམ་པའི་གཉེར་པ་)བ་རི་བུ་ཆུང་དང་རྡའོ་བུ་ཆུང་གཉིས་བསྐོས་ཡོད་པ་ལས་ཤེས་ཐུབ།[6]  དེ་བཞིན་ཀ་གནམ་སྡེ་པའི་སྐབས་སུ་རྫོང་སྡོད་དུ་རྫོང་དཔོན་ནོ་ནོ་དང་། ཉི་མ། ལྷུན་གྲུབ། བདེ་ཆེན་ཕུན་ཚོགས། ཨོ་རྒྱན། རྟུའུ་པོ། བདུད་རྩི་སོགས་དང་། ཕྱིས་བོད་གཞུང་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་པའི་དབང་འཛིན་སྐབས་སྤོ་ཆུ་མདོ་དགོན་པའི་ཁྲལ་འོག་ཏུ་བསྡུས་པ་དང་ཕྱིས་རྗེས་རྫོང་མེ་ཏོག་དུ་སྤོས་རྗེས་རྫོང་དཔོན་ནོར་བུ་དོན་གྲུབ་དང་། ཡབ་རྒན་ཁྱུང་པོ་རྟ་མགྲིན། བློ་ཆོས་ཞེས་པ་སོགས་ཕེབས་འདུག སེར་བྱེས་དང་ཆུ་མདོ་དགོན་ཐུན་མོང་གིས་འཛིན་སྐྱོང་སྐབས་རྫོང་དཔོན་ཕྱག་མཛོད་སྨོན་ལམ་དང་། ཏྲེ་ཧོར་ཞལ་ངོ། ངག་དབང་འབྱོར་ལྡན། བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་ཞེས་སོགས་ཡིན། དེའི་ཁྲོད་ནས་རྫོང་དཔོན་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་མི་སེར་དང་མ་མཐུན་པའི་ཞུ་གཏུགས་བྱུང་བས་མེ་ཏོག་རྫོང་དཔོན་ངོ་བཞུགས་སེར་བྱེས་གྲྭ་ཚང་ནས་གནང་རྒྱུ་དང་། སྤོ་བོ་ཆུ་མདོ་དགོན་པར་ཡང་ཁྲལ་འཁྲིའི་ཡོང་སྒོ་ཆ་བགོས་བྱ་རྒྱུ་བཅས་བཀའ་བཅད་བྱུང་དོན་ལྟར། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་བཙན་བཟུང་མ་བྱས་བར་རྫོང་དཔོན་སེ་ར་བྱེས་ནས་བསྐོ་གཏོང་གནང་ལམ་མཆིས།

སེར་བྱེས་ཀྱི་རྫོང་དཔོན་བསྐོ་གཏོང་བྱས་པ་ནས། རྫོང་གི་འཛིན་སྐྱོང་ལམ་ལུགས་ལ་ཚོ་ཁ་རེ་ནས་ཚོ་དཔོན་རེ་དང་། དེ་འོག་ཤོག་དཔོན། ཁྲིམས་པ་སོགས་གནས་རིམ་བསྐོ་འཇོག་གི་འགྲོ་སྟངས་ལ་ཕྲན་བུ་གསར་གཏོད་ཀྱིས། ཚོ་དཔོན་ལ་དུས་ཚོད་རྒྱས་བཅད་གང་ཡང་མེད་པར་ཚེ་གང་གོ་གནས་འཛིན་ཆོག་པ་ལས། སེར་བྱེས་ཀྱི་འཛིན་སྐྱོང་ལམ་ལུགས་འོག་ཏམ་བུ་ཚོ་དཔོན་ངག་དབང་ཚུལ་ཁྲིམས། ཧོ་ར་ཚོ་དཔོན་སྐལ་བཟང་། སྦ་སྤུངས་ཚོ་དཔོན་སྐལ་བཟང་། ས་སྐར་ཚོ་དཔོན་དབང་ཆེན་སོགས་ཚོ་དཔོན་ཡིན་འདུག ཚོ་དཔོན་ལ་རྫོང་སྡོད་དང་ཕྱག་མཛོད་ཀྱི་ལམ་སྟོན་འོག་ཚོ་ཁག་སོ་སོའི་ཁྲལ་བསྡུ་བྱ་རྒྱུའི་དབང་ཚད་ལྡན། ཤོག་དཔོན་གྱི་དུས་ཡུན་ལོ་གསུམ་རེ་དང་ཁྲིམས་པ་བང་ཆེན་ལོ་གཅིག་རེ། ཤོག་དཔོན་ནི་ཚོ་པ་ནང་ཁུལ་གྱི་ཤོག་ཁག་གི་ཁྲལ་བསྡུའི་ལས་འགན་འཁུར་དགོས་ཤིང་། ཁྲིམས་པ་ནི་རྫོང་དང་ཚོ་དཔོན་སོགས་ཀྱི་ཡིག་འཕྲིན་དང་བརྡ་ལན་སྐྱེལ་མཁན་དང་། རྫོང་གི་བཀའ་ཤོག་དང་གལ་ཆེའི་འཕྲིན་ཡིག་གི་རིགས་ཡིན་ཚེ་འཕྲིན་ཡིག་མཉམ་དུ་མདའ་འམ། བྱ་སྒྲོ། སུ་པན། སྒྲོན་མེ་ཤིང་གང་ཡང་རུང་བ་ཞིག་བསྐུར་སྲོལ་ཡོད་འདུག བཀའ་ཤོག་དང་ཡིག་འཕྲིན་མཉམ་དུ་མདའ་བསྐུར་ཡོད་ན་འཕྲིན་མགྱོགས་པོ་མདའ་རྒྱབ་པ་ལྟར་བསྐྱེལ་དགོས་པའི་གོ་དོན་དང་། བྱ་སྒྲོ་ཡོད་ན་གནམ་མཁའི་བྱ་ཕུར་བ་ལྟར་འགྲོ་དགོས་པའི་དོན། གཞན་ཡང་སུ་པན་ནི་བཀའ་ཁྲིམས་བཙན་པོ་ཁ་ཚ་སུ་པན་ལྟ་བུ་ཡིན་པའི་གོ་དོན་ལྟར་ཁྲིམས་པ་རྣམས་ཀྱི་དེ་ལྟར་རྟོགས་པར་བྱས་ནས་ལས་འགན་སྒྲུབ་དགོས། རྫོང་སྡོད་དང་ཚོ་དཔོན་སོགས་དམིགས་བསལ་གྱི་ཕོགས་ཐོབ་རིགས་མེད་ཀྱང་། རྫོང་གི་ཁྲལ་འབབ་བསྡུ་ལེན་ཞུ་འབུལ་ཁག་ནས་ཟ་སྒོ་ཕྲན་བུ་ལྡན། ཁྲིམས་པ་གང་དུ་འགྲོ་བའི་གནས་སུ་ཟས་མལ་གནས་གསུམ་གྱི་སྣེ་ལེན་འབྲེལ་ཡོད་ས་ཁག་ལུང་པ་སོ་སོའི་བསྒྲུབ་དགོས་པ་ལས་དམིགས་བསལ་ཕོགས་དང་ཐོབ་ཐང་གཞན་གང་ཡང་མེད།

གཉིས། ཁྲལ་འུལ་ཁྲིམས་སྒོ།

བོད་གཞུང་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་གི་ཁྲལ་སྒོའི་ཐོ་གཞུང་དུ་འཁོད་པའི་མོན་ཚོ་ཁག་ལྔའམ་པདྨ་བཀོད་ནས། ལོ་རེར་གཞུང་ལ་སོན་ཁལ་རེའི་སར་ཐོག་ཕུད་འབྲུ་བྲེ་གསུམ་རེ། འབྲི་དང་མཛོ་མོ་རེར་མར་ཉག་དོ་རེ། ཕོ་ཕྱུགས་རེ་ནས་རྒྱབ་དོད་དངུལ་ཞོ་གང་རེ་བཅས་བསྡུ་འབུལ་དགོས་པ་མ་ཟད། རྫོང་སྡོད་སེར་བྱེས་པའི་ངོ་ཚབ་རྒྱུད་མོན་ཚོ་ཁག་ལྔས་བླ་ཕྱག་ལས་ཁུངས་སུ་ཐོག་ཕུད་འབྲས་ཁལ་ལྔ་བརྒྱ་བདུན་ཅུ་སྐོར་སོགས་འཁྲི་སྒྲུབ་བྱེད།[7] དེ་མིན་རྫོང་ལ་ཞིང་ཁྲལ་གཙོ་བོ་འབྲས་དང་སུ་པན་གཉིས་གཙོ་བོར་བྱས་པའི་གཞུང་ཁྲལ་དང་། སྒེར་ཁྲལ། ལྤགས་ཁྲལ། འཐག་ཁྲལ། ཤོག་ཁྲལ། སྨྱུག་ཁྲལ། དམག་ཁྲལ་སོགས་ལག་འདོན་ཁྲལ་འབབ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་འཁྲི་སྒྲུབ་བྱེད་དགོས་ཤིང་། རྐང་འགྲོར་མཚོན་ནའང་སྤྱི་པའི་འབབ་ཁྲལ་བསྡུ་རུབ་ཇི་བྱས་ཡོད་ཚད་རྡོ་གཤོང་ལ་བརྒལ་ནས་ཀོང་པོ་ཕེད་བར་དང་། ཡང་ན་སྤོ་ཛུ་ལ་བརྒལ་ནས་ཆུ་མདོ་དགོན་བར་ས་ཚིགས་སྐྱེལ་འདྲེན་འུ་ལག་དང་། གཞན་ཡང་ཚོ་དཔོན་རྣམས་དབང་ཆ་ཆེ་ཞིང་ཚོ་དཔོན་སྒེར་གྱི་ཞིང་ལས་དང་། མཁར་ལས། བཟོ་ལས། ཕྱོགས་འགྲུལ་རྟ་དོས་སོགས་ཁྱབ་ཁོངས་ཚོ་ཁག་མི་མང་གིས་འུ་ལག་རྒྱུག་དགོས།

དེ་བཞིན་ཤོག་དཔོན་ལ་ཁྱབ་ཁོངས་དུད་ཚང་ཇི་ཡོད་ནས་ལོ་ལྟར་གླ་མེད་ལས་ཁྲལ་ཉིན་གསུམ་རེ་རྒྱུག ད་དུང་ལྷ་ས་དང་།  ཀོང་པོ། སྤོ་བོ་སོགས་ནས་མི་དྲག་དང་ཚོང་པ་འབྱོར་ལྡན་རྣམས་ལ་ས་ཚིགས་ལམ་ཡིག་གཏན་འབེབ་ལྟར་གླ་མེད་འུ་ལག་རྒྱུག་དགོས་པ་[8]སོགས་ས་རྐང་ལ་གཞིགས་པའི་རྐང་འགྲོ་ལག་འདོན་གྱི་ཁྲལ་འུལ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་འཁྲི་བ་ཡིན། དེ་དང་ཕྱོགས་མཚུངས་ཚོ་ལྔའི་ཁ་མཆུ་གྱོད་གཏུགས་སོགས་ཁྲིམས་གནོན་ཆེ་ཆུང་དག་ཀྱང་གཞུང་སའི་རྫོང་གཞིས་གཞན་དག་དང་འདྲ་བར་ཁྲིམས་སྒོའི་བཅའ་ཡིག་བཀའ་གཏན་ཚད་འཛིན་གྱིས་ཤོག་དཔོན་དང་ཚོ་དཔོན། དེ་ནས་རྫོང་སྡོད་སེར་བྱེས་ངོ་ཚབ་དང་དབུས་བཀའ་ཤག་བཅས་བྱ་སྤུན་གནོན་གྱིས་ཚུལ་དུ་བདེ་སྡུག་ཞུ་ཡིག་གཏུགས་བཤེར་སྙན་སྒྲོན་ཞུ་ཆོག་པ་བཅས་སོ། གཞུང་སྒེར་ཆོས་གསུམ་བྱི་ཁྱབ་ཁོངས་ངོས་ནས་བཤད་ན། པདྨ་བཀོད་ཡུལ་འདི་བཞིན་སེ་ར་བྱེས་དང་སྤོ་ཆུ་མདོ་དགོན་གཉིས་ཀྱི་མཆོད་གཞིས་ཡིན་པས་གཞུང་སྒེར་གཉིས་ཀྱི་མི་སེར་མེད་པར་སྣང་།

ས་བཅད་གསུམ་པ། ཡུལ་སྡེ་དང་། རི། ལ། མཚོ། གཙང་པོ།

ལེ་ཚན་དང་པོ། ཡུལ་སྡེ་ཆེ་གྲས།

ཁ་སྤུ་ཚོའི་ཁོངས་སུ་ཡུལ་སྡེར་ཁ་སྤུ་དང་། བ་རྡི། སྤང་ཞིང་། སྤང་དགུ། སེང་གཞོང་། རྩེ་རོང་། བྱ་ར་ས། འགེམས་སྤང་། སྤྱི་གྲུ། འབྲུག གནས་གསར། ཤིང་སྐྱིད་དང་། ཏམ་པུ་ཚོའི་ཁོངས་སུ་དངུལ་བླང་དང་། པར་རུབ། དབུ་སྣ། གཏེར་བུ། བདེ་ཞིང་། རྟ་མགོ། མག་ཏི། བྲོང་བུ། མེ་རི། གེམ་གླིང་། སྤ་རི། མེ་ཏོག་ཧུཾ་བྷྱོ། རིན་ཆེན་སྤུང་། ཧོར་ཚོའི་ཁོངས་སུ་མནར་སྟོང་དང་། ཤེལ་ཀོང་། དབྱེར་སྟོང་། སྤ་སྟེང་རྩེ། ཤིང་ཨོར། ཀ་པུ། སྤོ་སྟེང་། དཔལ་ལྗོངས། ཡ་རང་། མི་བཟུང་། སྦི་སྤུངས་ཚོའི་ཁོངས་སུ་དགྱེས་གླིང་། བི་སྤུངས། འཇོར་གོང་། དཔལ་སྟེང་། སྤོ་གདུང་། བྱ་འབྱོར། ང་ཚང་། ས་དཀར་ཚོ་བའི་ཁོངས་སུ་གཤིས་རང་དང་། མིར་གིར། མོང་ཀོ། སྤི་པོ། སྦྱོང་ཞིང་། སྡེ་དྲུང་། ཧ་ཞིང་། སྤོང་སྒོ། གཏེར་བསྐུང་། རྟ་རྔམ་ཚོ་བ་ནི་ད་ལྟ་རྒྱ་གར་ཨ་རུ་ན་ཅལ་མངའ་ཁོངས་སུ་ཡོད་ཅིང་། ཚོ་བ་དེར་གྲོང་སྡེ་དགེ་གླིང་དང་། བསྐོར་ཕུ། མིག་གིང་། མ་དབྱུགས། བོ་ན། ཀོ་པུ། པད་སྒང་། སྤ་གདོང་། སྐུ་གིང་། དཔལ་དབྱིངས་ལྡེམ། དབྱེར་སྟོང་། བཀྲིས་སྒང་། འབྲུག་པ་སྒང་། ཤིང་སྒང་། ཤིས་སྨོན་གླིང་། ཡར་མི་གླིང་། སྦི་ཤིང་། སྨྱུག་ཁང་། མ་ཧཱ་ཀོ་ཊ་སོགས་ཡོད་འདུག[9]

ལེ་ཚན་གཉིས་པ། རི་དང་། ལ། མཚོ། གཙང་པོ།

རི་བོ་རྩེ་ལྔ་ཀུན་འདུས་རྡོར་སེམས་ཕོ་བྲང་། གནམ་ལྕགས་འབར་བའི་རི་བོ། སྤུ་ལྕོང་གླང་ཆེན་རི། ལྡེའུ་གདུང་ཧེ་པོ་རི། ཨ་ཕོ་གནས་རི། སྤང་འགོ རྒྱ་ལ་རྩེ་དུང་། ཀོ་ཀོ་རྣམ་སྲས། རྡོ་གཤོང་ལ། རི་བོ་ཏ་ལ།  རྔ་འདྲ་ལ། རི་བོ་ལ། སྤུངས་སྤུངས་ལ། གངས་རི་དཀར་པོ་ལ། སྐེ་སྤང་ལ། གནམ་ལ། བཤོལ་ལ། ཡོངས་རྒྱབ་ལ། དགོན་པ་ལ། ལྕང་སྐྱ་ཕུ་ལ། གསེར་ཆབ་ལ། ཀ་ལུང་ལ། སྤྱན་འབྲུག་ལ། མ་ནང་ལ། མཚོ་ལ་ཀུན་འདུས་ལྷ་མཚོ། ཨོ་རྒྱན་དྷ་ན་ཀོ་ཤ་མཚོ། ཤི་ཡལ་ཆུ། སྤྱན་འབྲུག་གཙང་པོ་སོགས་རྒྱུག་བཞིན་ཡོད། དེ་ཡང་། གནམ་ལྕགས་འབར་བ་ནི་རྫོང་ཆགས་ཡུལ་གྱི་ནུབ་བྱང་དུ་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ནས་མཐོ་ཚད་སྨི་ ༧༧༨༢ སར་ཆགས་ཤིང་། རི་བོ་དེ་ནི་ལོ་ཧྲིལ་པོར་རི་རྩེ་གངས་ཀྱིས་གཡོགས་ཤིང་འདབས་སུ་ནགས་ཚལ་ཐོན་ཁུངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས། རྔ་འདྲ་ལ་ནི་རྫོང་གི་ལྷོ་ཤར་དུ་ཆགས་ཤིང་ངོས་གཉིས་སུ་ནགས་ཚལ་ཐོན་ཁུངས་ལྡན།

རྫོང་གི་བྱང་ཤར་དུ་སྤུངས་སྤུངས་ལ་དང་གངས་རི་དཀར་པོ་གཉིས་གནས་ཤིང་ལ་དེའི་ཉེ་འཁྲིས་དང་ལམ་འཕྲང་གི་རི་འདབས་ལ་སུ་ནགས་ཚལ་ཐོན་ཁུངས་ཤིན་ཏུ་བཟང་། སྐེ་སྤང་ལ་ནི་རྫོང་གི་ལྷོ་ནུབ་ཏུ་གནས་ཤིང་ལབ་འདབས་ཀྱི་ལམ་འཕྲང་དུ་ནགས་ཚལ་སྟུག་པོ་མཆིས། གནམ་ལ་ནི་རྫོང་གི་ནུབ་བྱང་དུ་ཆགས་པའི་ལ་ཞིག་ཡིན་ལ། དེའི་གཞོགས་གཉིས་སུའང་ནགས་ཚལ་ཐོན་ཁུངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོ་ཡོད། རྫོང་གི་བྱང་ཕྱོགས་སུ་གནས་པའི་བཤོལ་བ་ལའི་རི་འདབས་གཉིས་ལའང་ནགས་ཚལ་ཐོན་ཁུངས་འབེལ། དེ་བཞིན་རི་འདབས་ལ་ནགས་ཚལ་ཐོན་ཁུངས་མང་བའི་ཡོངས་རྒྱབ་ལ་ནི་རྫོང་གི་ཤར་ཕྱོགས་སུ་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ནས་མཐོ་ཚད་སྨི་ ༣༩༦༢ ཙམ་གྱི་སར་ཆགས། རྫོང་གི་བྱང་ཤར་དུ་རྒྱུག་པའི་སྤྱན་འབྲུག་གཙང་པོའི་ཆུ་མགོ་གངས་རི་དཀར་པོའི་ལྷོ་ངོས་ལ་ཐུག་ཅིང་། གཙང་པོའི་འགྲོས་ཕྱོགས་ནུབ་ཏུ་རྒྱུག་སྟེ་སྟག་མོ་གྲོང་གི་ཉེ་འཁྲིས་སུ་སླེབས་མཚམས་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོར་འདུ། གཙང་པོ་དེའི་རྒྱུག་ཁུལ་དུ་ནགས་ཚལ་ཐོན་ཁུངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོ་སྐྱེ།[10]

དཔྱད་གཞིའི་ལུང་ཁུངས་ཡིག་ཆ།

[1] པད་བཀོད་འཆི་མེད་རིག་འཛིན། པདྨ་བཀོད་ཡུལ་གྱི་བཀོད་པ་དང་། བྱུང་རབས་ལོ་རྒྱུས་མདོར་བསྡུས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༦། ཤོག ༧༥།

[2] པད་བཀོད་འཆི་མེད་རིག་འཛིན། པདྨ་བཀོད་ཡུལ་གྱི་བཀོད་པ་དང་། བྱུང་རབས་ལོ་རྒྱུས་མདོར་བསྡུས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༦། ཤོག ༧༧།

[3] སྤོ་བོའི་ལོ་རྒྱུས། ཤོག ༣༩།

[4] པད་བཀོད་འཆི་མེད་རིག་འཛིན། པདྨ་བཀོད་ཡུལ་གྱི་བཀོད་པ་དང་། བྱུང་རབས་ལོ་རྒྱུས་མདོར་བསྡུས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༦། ཤོག ༩༦།

[5] པད་བཀོད་འཆི་མེད་རིག་འཛིན། པདྨ་བཀོད་ཡུལ་གྱི་བཀོད་པ་དང་། བྱུང་རབས་ལོ་རྒྱུས་མདོར་བསྡུས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༦། ཤོག ༩༦།

[6] སྤོ་བོའི་ལོ་རྒྱུས། ཤོག ༢༥།

[7] སྤོ་བོའི་ལོ་རྒྱུས། ཤོག ༤༠།

[8] པད་བཀོད་འཆི་མེད་རིག་འཛིན། པདྨ་བཀོད་ཡུལ་གྱི་བཀོད་པ་དང་། བྱུང་རབས་ལོ་རྒྱུས་མདོར་བསྡུས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༦། ཤོག ༩༧།

[9] པད་བཀོད་འཆི་མེད་རིག་འཛིན། པདྨ་བཀོད་ཡུལ་གྱི་བཀོད་པ་དང་། བྱུང་རབས་ལོ་རྒྱུས་མདོར་བསྡུས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༦། ཤོག ༧༥།

[10] 武振华.西藏地名.中国藏学出版社.1995年.

དབུས་གཙང་ལོ་རྒྱུས་ཆེན་མོ་ལས་བཏུས་པའོ།།