དབུས་གཙང་ལོ་རྒྱུས་ཆེན་མོ་ལས། ལྷུན་རྩེ་རྫོང་གི་རྫོང་གཞིས་འགྲོ་སྟངས།

ལེ་ཚན་གཉིས་པ། རྫོང་གཞིས་འགྲོ་སྟངས་དང་ཁྲལ་འུ་ཁྲིམས་གནོན།

གཅིག རྫོང་གཞིས་འགྲོ་སྟངས།

གཡུལ་རྒྱལ་ལྷུན་རྩེ་རྫོང་གི་ཆོས་སྲིད་ཀྱི་འཛིན་སྐྱོང་གི་ལྟེ་གནས། རྫོང་ཤར་ནུབ་གཉིས་ཀའི་མཁར་རྫོང་དེ་བཞིན་དེའུ་འབུར་གྱི་ཐོག་ཏུ་ཆགས་ཡོད་ཅིང་། རྫོང་ཁང་རི་རྩེར་ཆུ་མི་ཤིང་སོགས་ཉེར་མཁོའི་རིགས་ཐམས་ཅད་གཤམ་འོག་ནས་སྐྱེལ་འདྲེན་བྱ་བར་དཀའ་ངལ་ཆེ་སྟབས། རྫོང་སྡོད་སྦྲེལ་པོ་ཟུང་རྫོང་ཞོལ་དུ་རྒྱུན་བཞུགས་ཀྱིས་གཞུང་འབྲེལ་ལས་དོན་ཁག་གཉེར་སྲོལ་མཆིས།

དེ་ཡང་། དབུས་གཙང་རྫོང་གཞིས་སྤྱི་ཁྱབ་ལྟར་ལྷུན་རྩེ་རྫོང་ལའང་གཞུང་སའི་བཀའ་རྩ་ཁག་ཏུ་གསལ་བ་ལྟར་སྣེ་མོ་བ་མངགས་སླེབས་གཉིས་ཞེས་འཁོད་པ་ལྟར། གཞུང་ས་ནས་མངགས་པའི་རྫོང་དཔོན་སྦྲེལ་པོ་གཉིས་ནི་གཞུང་འཛིན་སྣེ་མོ་བ་ལས་རིམ་པ་མཐོ་ཤོས་ཡིན་ལ། དེའི་གཤམ་དུ་རྫོང་གི་ལས་དྲུང་། བཀར་ཡོང་། འབོ་ཁ་བ། ཁང་གཉེར། བརྡ་གཏོང་ཡིག་སྐྱེལ། གད་པ། བཙོན་སྲུང་སོགས་དང་།  གཞུང་སྒེར་ཆོས་གསུམ་གྱི་གཞིས་སྡོད་གཙོ་དྲག ཞལ་ངོ་། ལྡིང་དཔོན། རྒན་པོ་བཅས་ས་གནས་རང་གི་མི་སླེབས་པའི་ལས་ཚན་རིམ་པ་བསྟར་ཆགས་སུ་ཡོད་པར་གསལ།[1] རྫོང་སྡོད་པ་རྣམས་ཀྱི་རྒྱུན་གཏན་རྫོང་གི་བྱེད་སྒོ་གཙོ་བོ་ནི་ཁྲལ་བསྡུ་ཁྲིམས་གནོན་སོགས་སྔར་རྒྱུན་ལྟ་བུ་ཡིན་ནའང་། རྫོང་གཞིས་གཞུང་འཛིན་གྱི་ལྟེ་བའི་དགོས་དམིགས་ནི་ཆབ་འབངས་མི་སེར་ལ་བརྡབས་གསིག་མནར་གཅོད་མི་འབྱུང་བ་དང་། གཞུང་འབབ་ཇི་ཡོད་སྦས་སྐུང་སྦུག་འདྲེན་མེད་པའི་རྩིས་ཞུ་ཁམས་དྭངས་དགོས་རྒྱུ་དེ་ཡིན།[2]

གོང་དུ་བྱུང་བ་བཞིན་གཡུ་རྒྱལ་ལྷུན་རྩེ་རྫོང་གི་རྫོང་སྡོད་རྩེ་ཤོད་སྦྲེལ་པོ་གཉིས་ནི། གཞུང་སའི་རིམ་ལྔའི་གོ་བབ་དང་ལྡན་པའི་མི་སྣ་ལོ་ཡུན་གསུམ་རིང་ཐད་ཀར་བསྐོ་མངགས་མཛད་པ་ཞིག་ཡིན་ལ། གཞན་རྫོང་གི་ལས་ཚན་གཞན་དག་ནི་མེས་མི་རྒྱུད་ནས་དང་། ཡུལ་སྡེ་ལྡིང་ཁག་གི་རྒན་འཐུས་ཕལ་མོ་ཆེ་རང་ཁོངས་མི་སེར་ཁྲོད་ནས་འོས་འདེམས་ཀྱིས་སླེབས་འབའ་ཞིག་ཡིན། དེ་མཚུངས་སྒེར་ཆོས་ཁག་གི་ས་རིས་གཞིས་ཀ་དག་གི་གཞིས་སྡོད་དང་། མི་དཔོན་དང་རྒན་པོ། ཕྱི་ཁྲལ་བསྡུ་ལེན་བྱེད་པའི་བཅུ་དཔོན་སོགས་ལས་ཚན་ངོ་གཡོག་བཅས་ཀྱི་མི་འགྲོར། སྒེར་ཆོས་རང་ཁོངས་གམ་བཅར་ནང་གྲས་མི་འབབ་འོས་པ་དུས་ཡུན་རྒྱས་བཅད་ཀྱིས་བསྐོ་བཞག་བྱེད་ཀྱང་། དགོན་སྡེ་ཆོས་གཞིས་ལ་རེས་མཁན་ཕྱག་གཉེར་གསུམ་རྣམས་འཕོ་ལེན་མེད་པར་ནམ་མཚོའི་བར་བྱེད་སྲོལ་ཡོད་པ། མེ་སྦྲུལ་ཕྱི་ལོ་ ༡༧༩༧ ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༡༡ ལ་༸རྒྱལ་བ་སྐུ་ཕྲེང་བརྒྱད་པ་འཇམ་དཔལ་རྒྱ་མཚོའི་འགོ་མཆན་བསྩལ་བའི་བཀའ་གཏན་དུ། ལྷུན་རྩེ་ཁུལ་སྡེ་དྲུག་སེར་སྐྱ་སྤྱི་མགྲིན་ལ་ཁུལ་དེའི་ས་མཐའི་དགོན་ཁག་གི་འཛིན་བདག་ཀུན་བདེ་གླིང་གྲྭ་ཚང་ཁོངས་སུ་ཞལ་འཛིན་གཏན་འཇགས་དང་།[3] དེ་དག་གི་ལས་སྣེ་རྣམས་ཀུན་གླིང་རྟ་ཚག་རང་གི་ཞབས་ཁོངས་ནས་ལས་ཡུན་ནམ་མཚོའི་བར་བསྐོ་བཞག་གིས་ཁྲལ་བསྡུ་ཁྲིམས་གནོན་བྱེད་ལམ་བྱུང་བ་ལས་མཐོང་ནུས།

འོན་ཀྱང་། རིམ་གྱིས་སྒེར་ཆོས་ཀྱི་གཞིས་ཀའི་སྤྱི་མི་འགོ་འཛིན་བདག་ཐོབ་སོགས་བསྐོ་སྲོལ་ལ་གྱུར་བ་བྱུང་མེད་པའང་མིན་ཏེ། ལྷུན་རྩེ་སྡེ་དྲུག་ཁོངས་[4]ཀྱི་དགོན་སྡེའི་ཆོས་གཞིས་འགོ་འཛིན་སྤྱི་མི་སོགས་མི་སེར་དང་གྲྭ་དམངས་བཅས་ཀྱིས་འོས་བསྡུའི་ལམ་ནས་ཀྱང་འདེམས་སྲོལ་བྱུང་བ་ནི། ལྷུན་རྩེ་རྫོང་འོག་སྡེ་དྲུག་གྲ་འོར་དགོན་གྱི་ས་རིས་བདག་འཛིན་པ་བསྐོ་འཇོག་ཐད་སྡེ་དྲུག་ལས་འཛིན་པ་དང་གྲ་འོར་དགོན་གྱི་ལས་སྣེ་དབར་རྩོད་རྙོག་འཁྲུགས་འཛིན་ཁྲིམས་གཏུགས་བྱུང་བར། གཞུང་ས་ནས་ཕྱོགས་སོ་སོར་བཏང་བའི་བཅད་ཁྲ་ལས་སྤྱི་མི་རྙིང་པ་འཕོས་པའི་ཚབ་གསར་དུ་འོས་བསྡུས་བློ་མོས་མང་ཐོན་བྱེད་དགོས་རུང་ཞེས་སོགས་ཀྱི་ཚིག་བརྗོད་ལས། ཕྱིས་འོས་བསྡུའི་ཐོག་ནས་ལས་ཚན་པ་བསྐོ་བཞག་བྱེད་སྲོལ་དུ་གྱུར་ཡོད་པ་རྟོགས་ཐུབ།[5]

ལྷུན་རྩེ་རྫོང་གི་གཞུང་སྒེར་ཆོས་གསུམ་གྱི་རྫོང་སྡོད་དང་གཞིས་སྡོད་བཅས་ལས་ཚན་སྣེ་མོ་རྣམས་ཀྱི་ཡོང་སྒོ་ཕོགས་ཐོབ་ལ་ཆ་མཚོན་ན་རྒྱུན་འགྲོའི་ཕོགས་ཇ་རྩམ་ཤ་མར་སོགས་ཕུད། དེ་མིན་ལོ་གསར་དང་ཆབ་བཞུགས། འོང་སྐོར་སོགས་ས་གནས་ཀྱི་གཞུང་འབྲེལ་དུས་སྟོན་བྱེད་སྒོ་ལས་རིམ་སོགས་ཀྱི་དགོས་ཆ་ལོ་ཕོགས་སུ་འབྲུ་རུ་ཁལ་གྲངས་བཅད་ལྟར་ཐོབ་ལ། དེ་བཞིན་ཁྲལ་བསྡུའི་སྐབས་སུ་གཞུང་ལ་མ་འབྲུ་སོགས་རྩིས་སྤྲོད་ལས། ལོ་ལྟར་བཅུ་ཟུར་དང་ལྔ་ཟུར་གྱི་སྐྱེ་འབབ་རྫོང་སྡོད་དང་གཞིས་སྡོད་ལ་བདག་གི་ཡོད་འདུག གཞན་ཡང་། རྩ་ཚིག་དེབ་གསལ་བཞིན་མི་སེར་ཐོག་ལག་ཁྲལ་དང་། ཉིན་མར་ཉིན་ཕྱུར་ཞེས་པ་སོགས་ཁྲལ་རིགས་དང་རྫོང་གཡོག་བཏག་འཐུང་སོགས་བསྐུལ་ཆོག་པའི་ཐོབ་ཐང་མཆིས། དེ་མཚུངས་ལས་ཚན་གཞན་དག་ལ་རང་གི་ལག་རྟེན་ས་ཞིང་ཐོབ་ཐང་མཆིས།[6] གཞན་ཡང་། རྫོང་སྡོད་ཀྱི་བགྱི་བའི་རིམ་པ་ཁག་ཀྱང་གཞུང་གི་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ཡིག་དང་རྫོང་རང་ལ་ཟུར་དུ་བསྩལ་བའི་བཀའ་རྩ་ཁག་ཏུ། རྫོང་གི་ལས་དོན་ཁག་ནི་ཕྱི་ནང་ལས་ཚན་གང་ཞིག་དང་། གཞུང་འབྲེལ་དོན་གནད་ཆེ་ཕྲ་ཅི་ཞིག་ཡིན་ཡང་མདོ་སྦུག་མེད་པར་མོལ་བསྡུར་གྱི་ཕན་ཚུན་མཉམ་རུབ་མཉམ་གྲོས་བྱེད་པ་ལས་བརྒྱ་ཁ་གཅིག་གཅོད་ཀྱིས་སྒེར་གཅོད་བྱེད་མི་ཆོག་ལ། རྫོང་སྦྲེལ་པོ་གཉིས་ཀྱང་བསླབ་པ་རྒན་གཞོན་གྱིས་གདན་ཐོབ་གྲལ་རིམ་དུ་འཁོད་པ་ལས་དབང་ཆའི་ཐད་ཆེ་ཆུང་དབྱེ་བ་མེད།

ཕྱོགས་མཚུངས་ཆབ་འབངས་སྐྱོང་མཁས་ཀྱིས་ཁྲིམས་ལ་ཡོ་འཁྱོག་མེད་པ་མ་ཟད། མི་སེར་ནས་ལྟོགས་སླ་ཟ་འདོད་འཕྲོག་བཅོམ་དང་གཞུང་རྒྱུ་བར་ཟོས་སྦུགས་འདྲེན་མི་བྱེད་པ། རྫོང་གཞིས་ཀྱི་ས་རིས་འཛིན་གྲས་གང་ཅིར་ལེ་ཤོར་མེད་པ་རྫོང་ཁོངས་སྒོ་ཁྲ་ཐེམ་བཤེར་དུས་ལྟར་བྱེད་དགོས་ལ། ལོ་ལྔ་ཕན་ཚུན་ལ་ས་ཁྲལ་འུལ་སྒྲུབ་མ་ཐུབ་པར་ཡུལ་བྱོལ་སོང་རིགས་འགུག་འཁྲིད་ཀྱི་ཁྲལ་ཁུངས་སུ་འཇུག་དགོས་པ་དང་། རྫོང་གི་གཏོང་ཡོང་རྩིས་ཁྲ་མགོ་དཀྲུས་མཇིང་དག་བྱེད་དགོས་པ་སོགས་གསལ་ལ། དེ་བཞིན་སྒེར་ཆོས་ཁག་གི་གཙོ་དྲག་སོགས་ལས་ཚན་པ་ཁག་ཀྱང་། རྒྱུན་གཏན་རྫོང་གི་བྱེད་སྒོ་རྣམ་གཞག་ལ་ཐེ་གཏོགས་མེད་ཀྱང་། གཞུང་གི་བཀར་འབྲུ་འདོན་འཇུག་དང་དེ་མིན་གལ་ཆེའི་གཞུང་དོན་རིགས་ལ་རྫོང་གཙོ་འཁུར་མཉམ་ལེན་བྱེད་དགོས་པའི་གཏན་འབེབསདང་། རྫོང་སྡོད་ཀྱི་རྒྱུན་གཏན་འཚོ་བའི་ཀུན་སྤྱོད་བླང་དོར་ཁྲིམས་བཅས་ནི་དབུས་གཙང་ཕྱོགས་མཐའི་རྫོང་ཁག་གི་ལམ་ལུགས་སྤྱི་མཚུངས་ལྟར་ཡིན་ལ།[7] ཆོས་གཞིས་ལས་སྣེ་རྣམས་ཀྱི་འོས་ཆོས་ཀྱང་གཞུང་ས་ནས་ཁུལ་དེའི་ཆོས་གཞིས་ཆེ་ཤོས་སྡེ་དྲུག་བླ་བྲང་དང་། མཛོད་པ། ཛ་སག མཁན་འཛིན། ཆོས་གཞིས་མི་སེར་བཅས་ལ་བསྩལ་བའི་དཔྱད་མཚམས་འདྲ་གཉིས་བཏང་བར། སྡེ་དྲུག་མཁན་ས་ལས་འཛིན་བསླབ་བསྡོམས་དྲངས་ཚུགས་དང་ལྡན་པ་བསྐོ་བཞག་ཐོག་ལས་བྱེད་གཡོག་རིགས་བཅས་ནས་དགོན་གནས་སུ་ཁྱིམ་པ་བསུན་འབྱིན་དུ་འགྲོ་རིགས་བྱས་ན་མི་འཐུས་ཤིང་། ཆོས་གཞིས་ལས་འཛིན་རྣམས་ནས་གཏོང་ཡོང་བྱེད་སྒོ་ཁག་མཛོད་ལྡེ་མཉམ་སྦྲེལ་གྱིས་སྒྲུབ་པས་ལས་རང་མཚམས་ཀྱིས་སྒྲུབ་མི་ཆོག་པར་བཤད་ལ། དགོན་ནང་ཆང་འཐུང་རྒྱན་འཛུགས་དང་། བུད་མེད། ཁྱིམ་བྱ། བ་ཕྱུགས་བཅས་བསྟེན་ཉར་མི་ཆོག བླ་སྤྲུལ་ལས་འཛིན་སྐུ་གཉེར་གླིང་སྲུང་བཅས་ཀྱི་སྐལ་འགྲོ་སྐལ་ཐོབ་སྔར་ལམ་དེབ་གསལ་ལས་འཕར་འགེལ་བརྡབས་བསིགས་མི་ཆོག་པ་སོགས་ཞིག་པར་འཁོད་འདུག་གོ[8]

ལྷུན་རྩེ་རྫོང་སྡོད་སྦྲེལ་པོའི་ལས་ཡུན་ལོ་གསུམ་ལས་རྫོང་ཕྱི་ནང་གི་གཏོང་ཡོང་བྱུང་སོང་རྩིས་རྒྱག་ཐད་ལོ་གསུམ་འཁོར་སྐབས། རྫོང་གི་གཞུང་འབྲེལ་ས་རྟེན་ཡིག་ཆ་དང་སྒོ་ཁྲལ་ཐེམ་བཤེར་གྱི་ཡིག་ཆ། ཁྲལ་འབབ་ཡིག་ཆ། རྟེན་གསུམ། མཆོད་རྫས། ཁང་པ། འཛིན་ཆས་སོགས་ཁ་རྗེ་དབང་ཐང་ཡོད་ཚད་ལས་འཁྱུར་རྩིག་རྒྱག་ཆེན་མོ་གནང་སྲོལ་ཡོད་པའི་སྟེང་། ལོ་རེར་ལོ་འཁོར་རྩིས་རྒྱག་ཀྱང་གལ་ཆེ་ནན་ཏན་གྱིས་ཞུ་དགོས་པ། དཔེར་ན། ཤིང་རྟ་ ༡༩༥༤ ནས་ཤིང་ལུག་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༥ བར་ལོ་འཁོར་གཅིག་སོང་བའི་རྩིས་ཞུ་སྐོར་ལ། ཞེ་བོ་བློ་བཟང་དར་རྒྱས་ལགས་ཀྱིས་འདུ་སྤྱིའི་འཐུས་མི་གཞུང་རྒྱུག་གཙོ་དྲག་སི་ཁུན་སྤྲོ་ཁང་ཇོ་ལགས་(གཞུང་ཞབས་རྒས་ཡོལ་གྲས་དེང་སང་བར་བདེ་སྐྱིད་གླིང་དུ་ཡོད།)དང་། ལྡིང་དཔོན་གཅིག་བཅས་ང་ཚོ་ཐོག་མར་ལྷོ་སྤྱིའི་སར་བཅར་བ་ཡིན། དེ་སྐབས་ལྷོ་སྤྱི་ཛ་སག་ཞོལ་ཁང་ཡིན། ཁོང་དགུང་ལོ་མཐོ་བ་དང་སྐུ་ཁམས་ཕྲན་བུ་བདེ་མིན་ཡོད་ནའང་། རྫོང་གཞིས་གཞུང་འཛིན་དང་པོའི་བྱུང་སོང་རྩིས་བཤེར་ནན་ཏན་གནང་རྒྱུ་དེ་གལ་ཆེར་རྩིས་ནས་ཁོང་ངོ་མ་དབུ་བཞུགས་སུ་ཕེབས་པ་དང་། རྩིས་ཞུས་ལས་བྱར། ལྷོ་སྤྱི་དང་སྣེ་གདོང་རྫོང་གི་ལས་དྲུང་གཅིག་ལྕོགས་ཆུ་འོག་ལས་དྲུང་དང་། ལྷོ་སྤྱིའི་ཕྱག་མཛོད་ཞོལ་སྲས་ལྕགས་ཟམ་ཕྱག་མཛོད་པ་བཅས་སར་ཉིན་ཤས་བསྟུད་མར་རྩིས་བཤེར་ནན་ཏན་གནང་བར་དམིགས་བསལ་ཆད་ལྷག་རྙོག་གླེང་གང་ཡང་མ་བྱུང་བར། ལྷོ་སྤྱིའི་དག་མཆན་འགོད་གནང་མཛད།[9] ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ།།

དཔར་རིས་དང་པོ། ལྷུན་རྩེ་ཁུལ་སྡེ་དྲུག་སེར་སྐྱ་སྤྱི་མགྲིན་ལ་བསྩལ་བའི་༸གོང་ས་༸ཏཱ་བླ་མ་བརྒྱད་ཆེན་པའི་བཀའ་གཏན་འགོ་མཆན།

དཔྱད་གཞིའི་ལུང་ཁུངས་ཡིག་ཆ།

[1] ཤིང་ཕོ་སྟག་ལོ་(༡༩༡༤)ཟླ་༡༢ཚེས་༢༦ལ་བཀའ་ཤག་ནས་ལྷུན་རྩེ་རྫོང་སྡོད་ལ་བསྩལ་བའི་བཀའ་རྒྱར་གོང་གསལ་མངགས་སླེབས་ཀྱི་ལས་གནས་དག་གི་མིང་འཁོད་ཡོད། The Central Asiatic Seminar of the University of Bonn, Germany,Documents 0964_LTWA_176 ཨང་རྟགས་ཅན་གྱི་ཡིག་ཚགས་སུ་འཁོད་ཡོད།

[2] ཞེ་བོ་བློ་བཟང་དར་རྒྱས། ཞེ་བོ་བློ་བཟང་དར་རྒྱས་ཀྱི་མི་ཚེའི་བྱུང་བ་བརྗོད་པ། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨། ནོར་གླིང་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གཅེས་སྐྱོང་ཁང་། ཤོག ༧༩།

[3] གཤམ་གྱི་པར་རིས་དང་པོར་གཟིགས། The Central Asiatic Seminar of the University of Bonn, Germany in Collaboration with The Archives, Lhasa, Tibet, China presents: Kundeling Monastery Documents.

[4] ལྕགས་སྟགས་ཞིབ་གཞུང་ལྟར་ན། ལྷུན་རྩེ་སྡེ་དྲུག་གི་ཁོངས་སུ་ཆོས་གཞིས་མངའ་བ་ནི། སྡེ་དྲུག་ཟངས་ཆེན་མཆོད་གཞིས་སྙེ་བོ་སྟོད་པ། སྡེ་དྲུག་གསེར་བྱེའི་མཆོད་གཞིས་ཐང་དམར་བ་དང་ཐུབ་ལྷ་བ། སྡེ་དྲུག་ཏིའུ་ར་པའི་མཆོད་གཞིས་ཉང་མཁར་བ། སྡེ་དྲུག་རི་སྟེངས་ཀྱི་མཆོད་གཞིས་རྟ་ཕུར་ཕྱེ་བོ། སྡེ་དྲུག་སྤྱིའི་མཆོད་གཞིས་ཤོ་ནུས། ག་རུ། ཁྲི་སྟེང་། སྒུ་ལྡིང་། གྲོང་སྨད། ཕུ་སྣ། ཟུར་བཞི། མོན་བདག སྒང་ཕང་། བྱང་པ། རྫམ་པ། རྒན་པ་རྒན་འོག་བཅས། སྡེ་དྲུག་རི་ལྡིང་གི་མཆོད་གཞིས། སྡེ་དྲུག་པདྨོ་བཀོད་པའི་མཆོད་གཞིས་བཅས་ཚུད་ཡོད།

[5] The Central Asiatic Seminar of the University of Bonn, Germany,Documents 0814_LTWA_6

[6] མེ་བྱ་(༡༩༥༧)ལྷུན་རྩེ་རྫོང་འོག་སྐྱ་སྟོད་སྨད་བཟང་གསུམ་ས་ཞིང་རྣམས་གྲ་འོར་གྲྭ་ཚང་གི་མཆོད་ཐེབས་འཁྱོངས་བསྣོན་སྦྱིན་འཇགས་བསྩལ་བའི་ལྷོ་ཁུལ་སྤྱི་ལྷན་ཁང་གི་གཏན་ཚིགས་སུ་རྒན་དོད་ཀྱི་ས་ཞིངལག་འདེབས་ཡོད་པ་ཡིག་ཚགས་ཨང་། 0962_LTWA_174 དུ་གསལ།

[7]ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་ཀྱི་གསུང་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། ཀྲུང་གོ་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༣། ཤོག ༡༡༥-༡༡༧།

[8] གོང་གསལ་དཔེ་མཛོད་དུ་ཡོད་པའི་ཡིག་ཚགས་ཨང་ ༢༤ དང་གཅིག་མཚུངས། Document No. 0832_LTWA_24 ནང་དུ་གསལ།

[9] ཞེ་བོ་བློ་བཟང་དར་རྒྱས། ཞེ་བོ་བློ་་བཟང་དར་རྒྱས་ཀྱི་མི་ཚེའི་བྱུང་བ་བརྗོད་པ། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨། ནོར་གླིང་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གཅེས་སྐྱོང་ཁང་། ཤོག ༨༤།

དབུས་གཙང་ལོ་རྒྱུས་ཆེན་མོ་ལས་བཏུས་པའོ།།