དབུས་གཙང་ལོ་རྒྱུས་ཆེན་མོ་ལས། སྣེ་གདོང་རྫོང་གི་རྫོང་གཞིས་འགྲོ་སྟངས།

ལེ་ཚན་གཉིས་པ། རྫོང་གཞིས་འགྲོ་སྟངས་དང་ཁྲལ་འུ་ཁྲིམས་གནོན།

གཅིག རྫོང་གཞིས་འགྲོ་སྟངས།

སྣེ་གདོང་རྫོང་ནི་བོད་གཞུང་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་གི་རིམ་པ་ལྔ་པའི་རྫོང་སྒོ་ཆེ་གྲས་ཤིག་ཡིན་པར། གཞུང་ས་ནས་རྫོང་སྡོད་དུ་རིམ་ལྔའི་ཤོད་དྲུང་སྐྱ་བོ་གཉིས་ལོ་ཡུན་གསུམ་རིང་འཛིན་སྐྱོང་ཞབས་སྡོད་དུ་མངགས་གསོལ་དང་། རྫོང་སྡོད་སྦྲེལ་པོ་གཉིས་ཀྱི་འོག་ཏུ་རྫོང་འགོ་སྤྱི་མཚུངས་ལྟར་ལས་དྲུང་སོགས་ཞབས་སྡོད་ལས་སྣེ་བྱིངས་རྣམས། ས་གནས་ཀྱི་དྲག་བཙན་ཁྱིམ་དུད་དང་ཁྲལ་པ་མི་སེར་གྱི་ཁོངས་ནས་མེས་མི་རྒྱུད་ཀྱིས་ལས་ཚན་དུ་འཁོད་ཅིང་།

གཤམ་འོག་ཡུལ་སྡེའི་རྒན་ཁག་ནི་ལོ་འཁོར་རེར་ཁྲལ་དུད་མི་སེར་གྱི་ཁྲོད་ནས་མི་སྣ་དྲག་འདེམས་བྱེད་སྲོལ་མཆིས་བཅས། རྫོང་སྡོད་སྣེ་མོ་བའི་བགྱི་སྒོ་ཕྱག་ལེན་འགན་འཁུར་གྱི་རིགས་དང་། ལས་ཚན་པ་རྣམས་ཀྱི་ཞབས་སྡོད་ངོ་ཆག་དང་ལྟོ་བསྐལ་ཁྲལ་ཞིང་ཟུར་འཇོག་ཏུ་ལྡན་པ་སོགས་ཀྱི་སྐོར་ནི།[1] ལྷོ་ཁུལ་རྫོང་སྒོ་སྤྱི་ཡོངས་དང་མཚུངས་པས་འདིར་ཞིབ་པར་སྤྲོས་པའི་དགོས་པ་མ་མཐོང་ཡང་། སྤྱིར་རྫོང་དེ་ནི་ལྕགས་སྟག་ཞིབ་གཞུང་སོགས་གཞུང་སའི་ཁྲལ་འཁྲིའི་རྐང་འདོན་ས་རིས་ཁག་ལ་མིག་བཤེར་བྱེད་པའིསྐབས། སྣེ་གདོང་རྫོང་གི་གཞུང་སྒེར་ཆོས་གསུམ་ལས་སྒེར་ཆོས་གཉིས་ཀྱི་ས་རིས་གཞི་རྒྱ་ཆེ་བ་མ་ཟད། ལྷག་པར་སྒེར་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་ས་རིས་ཧ་ཅང་གི་རྒྱ་ཆེ།

༡ ཕོ་བྲང་གཞིས་ཀ

སྣེ་གདོང་རྫོང་འོག་ཏུ་སྒེར་པ་དང་དྲག་བཙན་གཉིས་བརྩིས་པས་ཁྱོན་ཁ་གྲངས་ལྔ་བཅུ་བརྒལ་བ་ཡོད་པ་རྣམས་ཀྱི་ས་རིས་ལ་མཚོན་ན། རྫོང་སྤྱིའི་ས་ཞིང་བདག་ཐོབ་ཀྱི་བརྒྱ་ཆ་དྲུག་བཅུ་ཡན་ཟིན་གྱི་འདུག་པས། མཚམས་འདིར་རྫོང་དེའི་སྒེར་པ་ཆེ་གྲས་ལྕང་ཅན་གྱི་སྒེར་གཞིས་ཕོ་བྲང་གཞིས་ཀའི་སྐོར་དམིགས་སུ་བཀར་ནས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ན། གཞིས་ཀ་དེ་ནི་སྣེ་གདོང་རྫོང་འོག་ཏུ་ཡོད་པའི་སྒེར་གཞིས་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ཡིན་འདུག་པའང་སྒེར་གཞིས་དེར་ཆོད་པའི་ས་རིས་ཁོ་ནར། བུད་རྙིང་ཤས་སླེབས་རུ་དམག་སོགས་ཕུད་པའི་ཁྲལ་འབབ་རྐང་བརྒྱ་དང་གསུམ་ལ་ཉིས་སྣའི་གདོན་ལྔ་བཅུ་ཕྱེད་ང་གཉིས་མངའ་བ་ནི།[2] སྣེ་གདོང་རྫོང་འོག་གཞུང་རྒྱུག་ཡོངས་ཀྱི་བརྒྱ་ཆ་ལྔ་བཅུ་ལས་ཀྱང་མང་བ་ཟིན་ཡོད། དེ་ཡང་། ཕོ་བྲང་གཞིས་ཀར་འབོད་པ་དེ་ནི་གཞུང་སའི་སྒེར་པ་ཆེ་གྲས་ལྕང་ལོ་ཅན་གྱི་སྒེར་ཁོངས་གཞིས་ཀ་ཞིག་ཡིན་ལ། སྒེར་གཞིས་ཀྱི་ས་ཆ་ཕལ་མོ་ཆེ་སྣེ་གདོང་རྫོང་ཡར་སྟོད་[3]ཁུལ་གྱི་ས་རིས་རྣམས་དང་། དེ་མཚུངས་སྨད་སྟོད་ཀྱི་ཕྱོགས་སུའང་ཕོ་བྲང་གི་གཞིས་ཀ་གང་ཙམ་མཆིས། ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ཕོ་བྲང་གཞིས་ཀ་དེ་བཞིན་བཙན་པོ་ཁྲི་ལྡེ་གཙུག་བརྟན་དང་གྱིམ་ཤིང་ཀོང་ཇོ་རྣམ་གྱིས་བཞེངས་པའི་ཕོ་བྲང་ཞིག་ཡིན་པར་གྲགས།

༸གོང་ས་བཅུ་གསུམ་པའི་སྐུ་དུས་སུ་སྒེར་པ་དྲག་བཙན་ལྕང་ལོ་ཅན་ལ་གཏོགས་པའི་གཞིས་ཀ་ཞིག་ཡིན་པས་ན། སྐབས་དེར་མི་རྣམས་ཀྱི་ལྕང་ལོ་ཅན་གཞིས་ཀ་ཞེས་འབོད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༣༤ ཡས་མས་སུ་ལུང་ཤར་དོན་རྐྱེན་ཁོངས་ལྕང་ལོ་ཅན་[4]ཡང་ཉེས་ཁོངས་སུ་ཚུད་རྐྱེན་ཀོང་པོ་ཁུལ་དུ་རྒྱང་འབུད་བཏང་བས། ཡར་སྟོད་དང་སྨད་སྟོད་ཀྱི་དམག་ཕོགས་གཞིས་ཀ་རྣམས་ལྕང་ལོ་ཅན་གྱི་སྲས་ལ་དག་པ་ཙམ་ལས། དེ་བྱིངས་སྨད་སྟོད་ཀྱི་ས་ཞིང་མང་ཆེ་བ་རྣམས་བཀའ་ཤག་གིས་གཞུང་བཞེས་མཛད་པར་བཤད། ཕྱིས་འབྲས་སྤུངས་སྔགས་པ་གྲྭ་ཚང་གི་བཀའ་ཤག་ལ་ཕོ་བྲང་གཞིས་ཆོས་གཞིས་སུ་ཆོད་གནང་ཡོང་བའི་གསོལ་འདེབས་ཞུས་པ་དོན་སྨིན་བྱུང་དོན་ལྟར། བོད་ལ་དུས་འགྱུར་མ་བྱུང་གོང་འབྲས་སྤུངས་སྔགས་པ་གྲྭ་ཚང་ནས་ལོ་གསུམ་རེའི་མཚམས་ནས་གཞིས་སྡོད་སེར་མོ་གཉིས་རེ་གཏོང་ལམ་གྱི་དོ་དམ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་འདུག[5]

ཕོ་བྲང་གཞིས་ཀ་ནི་སྣེ་གདོང་རྫོང་གི་ཤར་ལྷོའི་ཕྱོགས་ཀྱི་སྤྱི་ལེ་ཉི་ཤུའི་སར་གནས་ཤིང་། དེའི་རྒྱ་ཁྱོན་ནི་ལྷོ་རུ་བྱང་སྨད་དང་། བྱང་དུ་ཁང་ཆུང་སྦུགས། ཤར་དུ་མདའ་ཐང་། ནུབ་ཏུ་ཐར་གླིང་བཅས་ལ་གཏུགས་ཅིང་། ཕོ་བྲང་ཞོལ་དང་། ཟེར་སྟོད། བྱང་དབང་། ཧ་ལ་སྐང་། མཐའ་གླིང་བཅས་རང་བྱུང་གྲོང་ཚོ་ལྔ་ཡོད།[6] སྒེར་གཞིས་འདི་པ་ཞིང་ལས་གཙོ་བོར་གཉེར་བའི་གཞིས་ཀ་ཞིག་ཡིན་མོད། གཞིས་ཁོངས་སུ་ཕྱུག་ཟོག་ཀྱང་མི་དམན་པ་གསོ་ཚགས་བྱས་ཡོད། དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་ལ་རེ་ལྟར་ན་གཞིས་ཀ་སྤྱི་ཡོངས་སུ་སོན་འགྲོ་ཁལ་ ༥༦༥.༣༥ འགྲོ་བའི་ས་ཞིང་མཆིས་པ་མ་ཟད། བོད་ལ་དུས་འགྱུར་མ་བྱུང་བའི་སྔ་ཕྱིར་གཞིས་ཀ་འོག་ཏུ་དུད་ཚང་ ༧༠ ཡོད་པའི་ཁྲོད་དུ། ཁྲལ་པ་དུད་ཚང་ ༢༢ ལ་མི་གྲངས་ ༡༢༥ དང་། དུད་ཆུང་དུད་ཚང་ ༤༨ ལ་མི་གྲངས་ ༡༥༣ དང་ནང་གཟན་ ༧༨ བཅས་ཡོད་པར་བཤད།[7] གཞན་ཡང་། གཞིས་ཀའི་སྲིད་འཛིན་སྒྲིག་གཞི་ཐད་ལའང་གཞིས་ཀའི་རྫོང་སྐྱོང་དུ་སྒེར་ཁོངས་མི་སེར་ནས་མི་འགྲོ་གོ་ཆོད་གཏམ་ཡིག་རྩིས་སོགས་ཤེས་བྱ་བཟང་བ། འཛིན་སྐྱོང་གི་ཉམས་མྱོང་བཅས་བློ་གྲོས་ཟབ་པ། གོང་འོག་ལས་དོན་ཆེ་ཕྲ་མཐའ་དག་ལ་བློ་དྲང་ཞིང་བཀོད་པ་བདེ་བའི་གཞིས་སྡོད་མི་སྣ་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད། དབུས་གཙང་གི་གཞིས་ཀའི་ལམ་ལུགས་སྤྱི་འགྲེ་ལྟར་གཞིས་སྡོད་ནི་ཕོ་བྲང་གཞིས་ཀའི་ཕྱི་ནང་ཆོས་སྲིད་དཔལ་འབྱོར་གཏོང་ཡོང་ཁྲིམས་གནོན་སོགས་ཀྱི་བྱེད་པོ་གཙོ་བོ་དེ་ཡིན། གཞིས་ཀ་དེ་འབྲས་སྤུངས་སྔགས་པ་གྲྭ་ཚང་གིས་འཛིན་པའི་སྐབས་གཞིས་སྐྱོང་ལས་འཛིན་མི་སྣར་རྒྱ་མཚོ་རྒན་པོ་ཞེས་པའི་ཆེས་མཐོའི་འགན་འཁུར་ཞབས་སྡོད་མི་གཅིག་དང་། དེའི་གཤམ་དུའང་རྒན་པོ་མི་གྲངས་ཉི་ཤུ་ནས་ཉེར་གཉིས་བར་གྱི་ལས་ཚན་ཡོད་འདུག དེ་དང་ཕྱོགས་མཚུངས་རྒྱ་མཚོ་རྒན་པོ་ཡང་གཞིས་ཀའི་མི་སེར་ཁྲོད་ནས་ཡིག་རྩིས་ཤེས་མཁན་གྱི་མི་སྣ་འདེམས་སྒྲུག་གིས་ལས་ཡུན་ལོ་གསུམ་ནས་ལྔའི་བར་བསྐོ། དེའི་ལས་འགན་གཙོ་བོ་རྒྱུན་ལྡན་བཀའ་ཤག་གི་བཀའ་རྒྱ་སྒྲོག་སྦྱངས་དང་གཞིས་སྡོད་ཀྱི་ལས་ཀར་གཞོགས་འདེགས་བྱ་རྒྱུ་སོགས་རེད། དེ་བཞིན་ཕོ་བྲང་གཞིས་ཀའི་རྒན་པོ་བྱིངས་དག་ཀྱང་གཞིས་ཀ་དེ་གའི་ཁྲལ་པའི་ཁྲོད་ནས་མི་སེར་གྱིས་འདེམས་སྒྲུག་བྱེད་པར་ལས་ཡུན་ཡང་གོང་གསལ་གཅིག་མཚུངས་ཡིན། རྒན་པོ་དེ་རྣམས་ལ་དམིགས་བསལ་གྱི་གླ་ཕོགས་མེད་ཅིང་ལས་འགན་ནི་རང་ཡུལ་སྡེ་ཁག་གི་ས་ཞིང་འདེབས་ལས་སོགས་གཞི་རིམ་གྱི་ལས་དོན་ཁག་ལ་དོ་དམ་བལྟ་བསྐུལ་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན། དེ་མིན་གཞིས་ཀ་དེར་ནང་གཟན་མི་དྲུག་ཡོད་པ་ཚོས་གཞིས་ཀའི་ཉིན་རེའི་ཙག་ཙིག་གཏང་ཐུང་སོགས་གཞིས་གཡོག་གི་ལས་དོན་ཁག་རྒྱུག་དགོས་པར་གསལ།[8]

༢ རི་བོ་ཆོས་གླིང་དགོན་པའི་གཞིས་ཀ།

སྣེ་གདོང་རྫོང་གི་མངའ་ཞབས་སུ་ཕྱི་ནང་ཆོས་གཞིས་ཁག་ལ་ཆོད་པའི་ས་རིས་ཀྱང་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་འདུག་ལ། དེ་རྣམས་ལས་རི་བོ་ཆོས་གླིང་ལ་དང་སྣེའུ་གདོང་རྩེ་ཚོགས་པ་[9]གཉིས་ལ་བདག་པའི་གཞིས་ཀ་ཁག་ནི། ཁུལ་དེའི་ཆོས་གཞིས་ཁག་ལས་ཆེ་གྲས་གཉིས་ཡིན། རི་བོ་ཆོས་གླིང་དགོན་ནི་སྣེ་གདོང་རྫོང་ཁྲ་འབྲུག་གི་ཤར་ལྷོའི་ཕྱོགས་ཀྱི་སྤྱིེ་ལེ་གཉིས་ཀྱི་སར་ཡོད་པའི་རི་བོ་ཆོས་གླིང་རི་བོའི་ནུབ་ངོས་རི་འདབས་སུ་ཆགས་ཡོད་ཅིང་། དེ་ནི་དུས་རབས་བཅུ་དྲུག་པའི་ནང་རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་བུ་སློབ་མཁས་གྲུབ་དོན་གྲུབ་དཔལ་བཟང་གིས་ཕྱག་བཏབ་པའི་ཐོག་མའི་ཆར་དགེ་འདུན་པ་བརྒྱད་པ་ནསརིམ་བཞིན་དགེ་འདུན་བརྒྱ་ཕྲག་བར་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བ་དང་། དུས་རབས་ ༡༧ དུས་སྐབས་སུ་༸གོང་ས་ལྔ་པ་ཆེན་པོས་བོད་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་དགོན་སྡེ་དང་དགེ་འདུན་གྲངས་འབོར་ཞིབ་རྩིས་དང་སྦྲགས། དགོན་པ་ཆོས་གཞིས་གསོལ་བསྩལ་གནང་བའི་ལམ་ལུགས་བྱུང་བ་དེ་འདྲ་ཞིག་ནས་རི་བོ་ཆོས་གླིང་དགོན་ལའང་ཆོས་གཞིས་མི་སེར་ཆོད་པའི་འགོ་ཚུགས། ཁྱད་པར་སྡེ་སྲིད་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོས་གཟིགས་སྐྱོང་ཆེན་པོ་གནང་བས་གཞུང་དགོན་དུ་གྱུར་བའི་ལོ་རྒྱུས་ལ་གཞིགས་ན། དུས་སྐབས་དེ་ཙམ་ནས་དགོན་དེར་ཆོས་རྒྱུན་གཏོང་སྒོའི་དམིགས་ཐེབས་སུ་གཞིས་ཀ་གསོལ་བསྩལ་གནང་འགོ་བཙུགས་ཡོད་པ་སོམ་ཉིད་མེད། སྐབས་དེར་རིན་བོ་ཆོས་གླིང་དགོན་པར་གྲྭ་གྲངས་ ༡༣༠ དང་མི་སེར་དུད་ཁྱིམ་ ༢༨ ཡོང་རེའི་ཡོང་འབབ་ནས་ཁེ་ ༣༡༠ ཙམ་ཡོད་པ་གསུངས། བོད་ལ་དུས་འགྱུར་མ་བྱུང་ཡར་སྔོན་གྱི་སྔ་ཕྱིར་དགོན་དེ་ལ་གྲྭ་གྲངས་ ༡༥༠ ལྷག་ཡོད་པར་གསལ་ལ།[10] དུས་སྐབས་དེར་གཞུང་ས་ནས་དགོན་པ་དེ་དང་ཉེ་འཁྲིས་སུ་ཆགས་པའི་ཡུམ་བུ་བླ་མཁར་དང་། རྟག་སྤྱན་འབུམ་པ། གནས་རྟན་སྟེང་། སྤྲོ་བདེ་ཁང་གསར། སྨན་སྦྱིས་ཁང་གསར་བཅས་གནའ་བོའི་ལྷ་ཁང་ཁག་གི་བདག་འཛིན་དབང་ཆའང་དགོན་དེར་གནང་ཡོད་པར་བཤད།[11]

དེ་སྔ་རི་བོ་ཆོས་གླིང་དགོན་ལ་བཀྲ་ཤིས་རབ་བརྟན་གཞིས་ཀ་དང་། གཡུ་གསར་གཞིས་ཀ ལྷུན་གྲུབ་སྒང་གཞིས་ཀ བང་ཕྱི་གཞིས་ཀ འཇང་གཞིས་ཀ་བཅས་གཞིས་ཀ ༥ ཁྲལ་པ་དུད་ཚང་ ༧༡ འབྲོག་ར་ ༣ གླིང་ཁག་ ༡ བཅས་ཡོད་ལ། བོད་མ་ཤོར་གོང་བཀྲ་ཤིས་རབ་བརྟན་གཞིས་ཀར་དུད་ཁྱིམ་ ༡༦ དང་། གཡུ་གསར་གཞིས་ཀར་དུད་ཁྱིམ་ ༡༦། ལྷུན་གྲུབ་སྒང་གཞིས་ཀར་དུད་ཁྱིམ་ ༡༦། བང་ཕྱི་གཉིས་ཀར་དུད་ཁྱིམ་ ༡༣། འཇང་གཞིས་ཀར་དུད་ཁྱིམ་ ༧ དང་། འབྲོག་ར་གསུམ་ལ་སྦྲ་དུད་གསུམ། དགོན་པའི་ནང་དགེ་འདུན་པ་ ༢༢༥ བཅས་ཡོད་འདུག[12] ལྕགས་སྟག་ཞིབ་གཞུང་ནང་འཁོད་ལྟར་ན་གཞིས་ཀ་དེ་རྣམས་ལ་ཁྲལ་འབབ་འདོན་བཅོ་ལྔ་ཡན་ལ་འཁྲི་བར་གསལ་ཞིང་། གཞིས་ཀའི་ཁྲལ་བསྡུ་ཁྲིམས་གནོན་བཅས་ཀྱི་འཛིན་སྐྱོང་བྱེད་པོར་དགོན་པ་རང་ནས་གཉེར་ཕྱག་དང་ཁྲིམས་པ། དེ་བཞིན་ཁྲལ་དུད་མི་སེར་ཁྲོད་ནས་རྒན་པོ་སོགས་ལས་ཚན་ཐེག་པ་རིམ་ཅན་གྱི་ཆེད་བསྐོས་འདེམས་སྒྲུག་གིས་འཛིན་སྐྱོང་ཧྲག་བསྡུས་སུ་བྱེད་ལམ་ཡོད་འདུག་གོ། རི་བོ་ཆོས་གླིང་དགོན་གྱི་སྲིད་འཛིན་སྒྲིག་གཞིའི་ཐད་དེ་སྔོན་གྲྭ་ཚང་དང་གཉེར་ཚང་ཞེས་དོ་དམ་མ་ལག་ཆེན་པོ་གཉིས་ཡོད་ཀྱང་། ཕྱིས་རི་བོ་ཆོས་གླིང་དགོན་གྱི་ཆོས་ལུགས་མ་ལག་དང་། རི་བོ་ཆོས་གླིང་དགོན་གྱི་སྲིད་འཛིན་མ་ལག་གཉིས་སུ་ཡོད་པ་ལས། དང་པོ་ཆོས་ལུགས་སྒྲིག་གཞི་ནི་མཁན་པོའི་འོག་དབུ་མཛད་དང་། ཕུ་སྡེ་པ། དབུ་མཛད་ཀྱི་འོག་དགེ་བརྐོས། དགེ་བརྐོས་ཀྱི་འོག་ཞལ་ཏ། ཞལ་ཏའི་འོག་ཁང་གཉེར་དང་། ཤིང་གཉེར། ཆུ་གཉེར། ཡང་ཕུ་སྡེ་པའི་འོག་ཆུ་སྐྱལ། ཁང་གཉེར། གླིང་སྲུང་བཅས་སོ། གཉིས་པ་རི་བོ་ཆོས་གླིང་གྱི་སྲིད་འཛིན་སྒྲིག་གཞི་ནི་མཁན་པོའི་འོག་ཕུ་སྡེ་པ་དང་། སྡེ་པ་གསུམ། གཙོ་དྲག རྒན་པོ་བཅས་སོ།[13]

དཔྱད་གཞིའི་ལུང་ཁུངས་ཡིག་ཆ།

[1] ལྷོ་རྫོང་སྤྱི་ཡོངས་ལྟར་རྫོང་དེའི་ཞབས་སྡོད་པའི་གྲས་དྲག་བཙན་ར་རྩིད་པ་དང་སྒེར་དེ་བཞིན་པ་སོགས་ལ་རང་འཁྲིའི་ཁྲལ་འབབ་ལས། འདོན་གཅིག་ཞབས་སྡོད་ངོ་ཆག་མཛད་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་འོ།

[2] ལྕགས་སྟག་ཞིབ་གཞུང་། ཀྲུང་གོ་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༩། ཤོག ༩༢།

[3] སྤྱིར་ཡར་ཀླུང་གི་སྟོད་ཤམ་པོ་གངས་ཀྱི་ཉེ་འདབས་ས་ཁུལ་ལ་གོ་ཞིང་། ཁྱད་པར་དུ་དུས་རབས་བཅུ་དྲུག་པའི་སྐབས་ཡར་སྟོད་རྒྱལ་ཆེན་གྱིས་མངའ་ཞབས་སམ་སྡེ་དཔོན་དེའི་མངའ་རིས་སུ་གཏོགས་པའི་ས་ཆ་དག་ཡིན།

[4] ལུང་ཤར་དོན་རྐྱེན་འོག་བཀའ་ཉེས་ཕོག་ས་ནི་སྒེར་ལྕང་ལོ་ཅན་པའི་མི་རྒྱུད་ལས་ལྕང་ལོ་ཅན་གུང་བསོད་ནམས་རྒྱལ་པོ་ཞུ་བ་ཁོང་ཡིན་ཞིང་། ཁོང་གི་ལོ་རྒྱུས་རགས་རིམ་ཞིག ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༢ ལོའི་ཀྲུང་གོའི་བོད་ལྗོངས་ཟེར་བའི་དུས་དེབ་འདོན་ཐེངས་གསུམ་པར་གསལ།

[5] 西藏山南机巧和乃东琼结社会历史调查资料.中国藏学出版社。1992.Pg 32.

[6]西藏山南机巧和乃东琼结社会历史调查资料.中国藏学出版社。1992.Pg 25.

[7] 西藏山南机巧和乃东琼结社会历史调查资料.中国藏学出版社。1992.Pg 25.

[8]西藏山南机巧和乃东琼结社会历史调查资料.中国藏学出版社。1992.Pg 27.

[9] ཁ་ཆེ་པཎ་ཆེན་ཤཱཀྱ་ཤྲཱིས་ཕྱག་བཏབ། དང་ཐོག་ཆོས་བརྒྱུད་ས་སྐྱ་ཡིན་ཡང་ཕྱིས་རིམ་བཞིན་དགེ་ལུགས་པའི་ཆོས་བརྒྱུད་འགྱུར། དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་སུམ་བརྒྱ་ཙམ་ཟིན་ལ་ཆོས་གཞིས་སུ་ལྕགས་སྟག་ཞིབ་གཞུང་ནང་འཁོད་འདོན་གྲངས་ཉེ་ཤུ་མ་ཟིན་ཙམ་མཆིས། དགོན་དེའི་ནང་རྟེན་ཇི་ཡོད་སོགས་ལོ་རྒྱུས་རྒྱས་པ། སི་ཏུ་ཆོས་ཀྱི་རྒྱ་མཚོས་མཛད་པའི་དབུས་གཙང་གནས་སུ་གསལ།

[10] བློ་བཟང་ཆོས་འབྱོར། བོད་ཀྱི་དགོན་སྡེ་ཁག་གི་གནས་ཚུལ་མདོར་བསྡུས། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༧། ཤོག ༡༢༨།

[11]  ལྷོ་ཁའི་རྫོང་གཞིས་ཉེར་བདུན་ལས་དྲངས།

[12]西藏山南机巧和乃东琼结社会历史调查资料.中国藏学出版社.1992.Pg 39.

[13]西藏山南机巧和乃东琼结社会历史调查资料.中国藏学出版社.1992.Pg 41.

དབུས་གཙང་ལོ་རྒྱུས་ཆེན་མོ་ལས་བཏུས་པའོ།།