སྤེལ་ཞིབ་ཕྲ།

༄༅།།དྭགས་པོ་ཐོར་འབུམ་སྐོར་ལ་དཔྱད་པ།

༄༅།།དྭགས་པོ་ཐོར་འབུམ་སྐོར་ལ་དཔྱད་པ་བྱིས་བློའི་ཅོལ་ཆུང་། ཚེ་རིང་རྣམ་རྒྱལ། པེ་ཅིང་ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་ཆེན་༢༠༡༤ལོའི་འབུམ་རམས་ཞིབ་འཇུག་སློབ་མ། ནང་དོན་གནད་བསྡུས། དཔྱད་རྩོམ་འདིའི་ནང་གཙོ་བོར་དྭགས་པོ་ཐོར་འབུམ་གྱི་ལེའུ་གྲངས་དང་། མཛད་པ་པོ། མཛད་ལོ། མཛད་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན། ཐོར་འབུམ་ནང་དུ་ཡོད་པའི་རིག་གཞུང་གི་ལྟ་བ་དང་དེས་ཕྱིས་བྱོན་གསོ་རིག་ལ་ཐེབས་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་སོགས་ནང་དོན་ཆུང་བ་བདུན་གྱིས་སྒོ་ནས་ཅུང་ཁ་ཚང་བའི་ངང་ནས་དཔྱད་པ་བྱས་ཡོད། གནད་འགག་ཚིག དྭགས་པོ་ཐོར་འབུམ།  དྭགས་པོ་ལྷ་རྗེ། དྭགས་པོ་ཐོར་འབུམ་ཞེས་པའི་གཞུང་རྙིང་དེ་ནི་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་ལོ་རྒྱུས་ཁྲོད་གོ་གནས་ཅུང་གལ་ཆེན་ཟིན་ཡོད་པའི་གཞུང་ཞིག་ཡིན་ལ། ད་བར་དུ་གཞུང་དེའི་པར་མ་གཅིག་ཀྱང་པར་བསྐྲུན་བྱས་མེད་པས་གཞུང་རྙིང་དེ་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་གཅིག་ཀྱང་མེད། སྤྱིར་དྭགས་པོ་ཐོར་འབུམ་ཞེས་པ་ནི་དྭགས་པོ་ལྷ་རྗེ་བསོད་ནམས་རིན་ཆེན་གྱིས་མཛད་པར་འདོད་པ་དང་། དེ་ལ་མ་བུའི་ཚན་པ་བརྒྱ་དང་དྲུག་ཅུ་རེ་བརྒྱད་ཡོད་པར་གྲགས་པས་དེ་ལ་ཞིབ་འཇུག་གཏིང་ཟབ་བྱེད་རྒྱུ་ནི་རང་ཉིད་ལྟ་བུ་སྐྱེས་སྟོབས་ཀྱི་ཤེས་རབ་དབེན་པ་ཞིག་གི་ལས་ཀ་ག་ལ་ཡིན། འོན་ཀྱང་སྟབས་ལེགས་པ་ཞིག་ལ་སྤྱི་ལོ་༢༠༡༥ལོའི་ཟླ་༡༢པའི་ནང་དུ་གྲོགས་མཆོག་ཞིག་གི་རོགས་རམ་ལ་བརྟེན་ནས་དྭགས་པོ་ཐོར་འབུམ་གྱི་པར་སློག་ཅིག་ལག་ཏུ་སོན་པ་དང་། པར་སློག་དེ་ནི་དབུ་མེད་བྲིས་མ་ཞིག་ཡིན་ལ། དེ་ལ་ཤོག་གྲངས་བརྒྱ་དང་གྱ་དགུ་ཡོད་ཅིང་ཤོག་ངོས་རེར་ཡིག་ཕྲེང་བཅུ་རེ་ཡོད། དཔེ་རྙིང་ནང་དུ་བརྡ་རྙིང་གང་མང་ཞིག་ཡོད་པ་དང་དེང་དུས་སུམ་རྟགས་ཀྱི་འབྲི་སྲོལ་དང་མི་མཐུན་པ་ཡོད་པ་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས་དཔེ་རྙིང་ཡིན་པར་ཐག་བཅད། དཔེ་རྙིང་དེ་ལག་ཏུ་སོན་པ་དང་ཆབས་ཅིག་དེ་ལ་ཞིབ་འཇུག་ཅུང་ཟད་བྱས་ན།  རྗེས་ཕྱོགས་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་ཡིག་རྙིང་ཞིབ་འཇུག་དང་། གསར་སྐྱེས་གཞོན་གསར་ཚོས་དྭགས་པོ་ལྷ་རྗེ་ཡི་གསོ་རིག་གི་མཛད་འཕྲིན་ལ་ངེས་ཤེས་ཇེ་ཆེར་འགྲོ་སྙམ་པ་བྱུང་བས་གཞུང་རྙིང་དེ་ལ་ཞིབ་འཇུག་རགས་ཙམ་བྱས་པའི་ནང་དོན་གཤམ་ལྟར།
ཉང་ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྙིང་པོ་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད་། ཆ་ཚང་།

༄༅། །ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྙིང་པོ་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད།   ཉང་ཉི་མ་འོད་ཟེར་གྱིས་བརྩམས།   དཔེ་སྐྲུན་གསལ་བཤད།   ༼ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྙིང་པོ་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད།༽ འདིའི་མཇུག་བྱང་དུ་བརྩམས་པའི་དུས་མི་གསལ་ཡང༌། ཉང་བན་ཉི་མ་འོད་ཟེར་གྱི་སྐུ་ཚེའི་སྨད་ཙམ་ལ་ཡིན་པ་ཆོས་འབྱུང་ཞིབ་ཏུ་བཀླགས་པས་ཤེས་ཐུབ། དེས་ན་དུས་རབས་བཅུ་གཉིས་པའི་ནང་བརྩམས་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང༌། ཆོས་འབྱུང་འདི་ལ་ཐུན་མོང་མིན་པའི་ཁྱད་ཆོས་འགའ་ཞིག་ཡོད་པའི་དང་པོ། བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་གྲགས་ཆེ་བ་ཕལ་མོ་ཚེའི་ཆེས་སྔ་རོལ་ཏུ་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་པ་དཔེར་ན། ཡར་རྗེ་ཨོ་རྒྱན་གླིང་པས་གཏེར་ནས་བཏོན་པའི་ ༼བཀའ་ཐང་སྡེ་ལྔ༽ དང་ ༼པད་མ་བཀའ་ཐང་༽ ༼བུ་སྟོན་ཆོས་འབྱུང་༽ ༼རྒྱལ་རབས་གསལ་བའི་མེ་ལོང་༽ ཚལ་པའི་ ༼དེབ་ཐེར་དམར་པོ་༽ ཀུན་མཁྱེན་ཀློང་ཆེན་རབ་འབྱམས་ཀྱི་༼ཆོས་འབྱུང་རིན་པོ་ཆེའི་གཏེར་མཛོད་༽ སྤྱན་སྔ་དོན་དཔལ་གྱི་ ༼ཆོས་འབྱུང་བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེའི་གསལ་བྱེད་༽ འགོས་ལོ་གཞོན་ནུ་དཔལ་གྱི་ ༼དེབ་ཐེར་སྔོན་པོ་༽ ས་ཆེན་ཀུན་དགའ་རྒྱལ་མཚན་ ༼བཀའ་གདམས་ཆོས་འབྱུང་ཆེན་མོ་མཁས་པའི་ཡིད་འཕྲོག༽   པཎ་ཆེན་བསོད་ནམས་གྲགས་པའི་ ༼དགའ་ལྡན་ཆོས་འབྱུང་༽ ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་ ༼རྒྱ་གར་ཆོས་འབྱུང་༽ སྟག་ལུང་ཞབས་དྲུང་ངག་དབང་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་ ༼སྟག་ལུང་ཆོས་འབྱུང་༽ དུས་མཆོད་བླ་བྲང་པ་ཨ་མེས་ངག་དབང་ཀུན་དགའ་བསོད་ནམས་ཀྱི་ ༼ས་སྐྱའི་གདུང་རབས་རིན་ཆེན་བང་མཛོད་༽
གཡང་ཨམ་བན་དང་། ཆིན་ཨམ་བན་གཉིས་ནས། ཕག་རྫོང་ནས་འབྲུག་ལོ་ཆག་པཪ་བསྙད་རྩེས་མི་ཆོག་པའི་སྐོཪ་གཏང་བའི་བཀའ་རྒྱ།

༢ ཆིང་ ༡ -༡ སྒྲིགས་གཞི་ གཡང་ཨམ་བན་དང་། ཆིན་ཨམ་བན་གཉིས་ནས། ཕག་རྫོང་ནས་འབྲུག་ལོ་ཆག་པཪ་བསྙད་ རྩེས་མི་ཆོག་པའི་སྐོཪ་གཏང་བའི་བཀའ་རྒྱ། བཅའ་ཆིན་ཁྲི་ལོ་ ༡ ༡༧ ཆུ་སྤྲེ་ ༡༨༡༢ གཡང་ཨམ་བན་དང་། ཆིན་ཨམ་བན་གཉིས་ནས་ཕག་རྫོང་ནས་འབྲུག་ལོ་ཕྱག་པཪ་བསྙ་ བཙེ་མི་ཆོག་པའི་སྐོཪ་བཏང་བའི་བཀའ་རྒྱ་སོགས་ཡིག་གྲངས་ ༡༠ ཆུ་ཡོས་ – མེ་སྤྲེ་ ༡༧༢༣ – ༡༨༩༦ ་་་་་མ་ཆེན་པའི་བཀའ་མངགས་བོད་ཀྱི་ལས་དོན་འཁུཪ་འཛིན་པ་གཡང་ཨམ་བན་དང་། ཆིན་ཨམ་བན་གཉིས་ནས་རྩ་ཚིག་སྦྱཪ་དོན། ཡིད་ཅན་གྱི་སྐྱེ་སྒུ་མཐའ་དག་ནས་ ངེས་ ་་་་་རྒྱུཪ། འབྲུག་སྡེ་སྲིད་ནས་ལོ་ལྟཪ་གནམ་ལོ་གསཪ་ཚེས་ཀྱི་སྐབས་སུ། ༄༅ཏཱ་ལའི་བླ་མ་ཪིན་པོ་ཆེཪ་ལོ་ཕྱག་འབུལ་མི་གཏོངསྲོལ་ལ། དེ་ཡང་སྡེ་སྲིད་ ཪང་གི་དངོས་དོས་ལ་སྔཪ་ནས་གྲངས་བཅད་ཡོད་
༄༅། །གཙང་པ་རྒྱལ་པོའི་སྲིད་གཞུང་གི་སྒྲིག་གཞི་དང༌། རྩ་ཁྲིམས་སྐོར།

དེ་ཡང་སྤྱི་ལོ་ 1618 པའི་ས་རྟ་ལོར་ཧོར་སོག་གི་དམག་དཔུང་ཚན་ཆེན་ཞིག་བོད་དུ་ཡོང་ནས་ལྷ་སའི་གཙུག་ལག་ཁང་སོགས་བཟུང༌།  སྐྱིད་ཤོད་ལུང་པ་ལ་གནས་བཅས། བྱང་ཕྱོགས་ནག་ཆུའི་ཕྱོགས་ཀྱི་སྡེ་ཕལ་ཆེར་བཅོམ་ནས་དམག་གིས་བཟུང༌།  བོད་ཁམས་ཧོར་སོག་གིས་བཟུང་བའི་ཉེན་ཁ་ཉིན་ལྟར་ཇེ་ཆེར་འགྲོ་བའི་སྐབས་དེར།  གཙང་པ་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་སྲས་ཀརྨ་བསྟན་སྐྱོང་དབང་པོས་གཙང་དམག་ཁྲི་ལྷག་ཙམ་ཁྲིད་ནས་དབུས་སུ་སླེབས།  སོག་དམག་ལ་ཕར་རྒོལ་བྱེད་པའི་སྐབས་སུ། སོག་དམག་གིས་དགེ་ལྡན་པའི་ཆོས་ལུགས་དར་སྤེལ་གཏོང་བའི་ཆེད་དུ་ཡིན་པ་ལ་ཁ་གཡར་ནས་སེར་འབྲས་ཀྱི་གྲྭ་ཚང་རྣམས་ལ་ཁོ་ཚོར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་དགོས་པའི་སྐུལ་མ་བྱས་མཐར།  སེར་འབྲས་ཀྱི་གྲྭ་དམག་ལངས་ཏེ་སོག་དམག་དང་མཉམ་དུ་གཙང་དམག་ལ་འཐབ་འཛིང་བྱས་ཀྱང་མཐར་གཙང་དམག་རྒྱལ་ཏེ་གཙང་པ་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་དབུས་གཙང་ཡོངས་ལ་དབང་སྒྱུར་བྱེད་པའི་སྲིད་དབང་བཙུགས།  སྤྱི་ལོ་ 1620 པའི་ལྕགས་སྤྲེལ་ལོར་གཙང་པ་རྒྱལ་པོ་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ་འབྲུམ་ནད་ཀྱིས་གྲོངས།  དེའི་སྲས་ཀརྨ་བསྟན་སྐྱོང་དབང་པོ་གཙང་པ་རྒྱལ་པོའི་ཁྲིར་འཁོད།  བོད་ཁམས་ཡོངས་ལ་དབང་སྒྱུར་བྱེད་པའི་སྒྲིག་གཞི་དང་ཁྲིམས་སྲོལ་བཏོད། །
གངས་ཅན་བོད་ཀྱི་གནས་བཤད་ལམ་ཡིག་གསར་མ་ལས་ལྷ་ས་ས་ཁུལ་གྱི་གནས་ཡིག

ཆོས་འཕེལ་གྱིས་བརྩམས།  ཀླད། སྔོན་བརྗོད། དེབ་འདིའི་རྩོམ་པ་པོ་ཆོས་འཕེལ་ལགས་ནི་སྤྱི་ལོ་༡༩༤༥ལོར་ལྷ་ས་སྐྱིད་ཆུའི་ནུབ་ངོས་ཀྱི་ཚ་གུར་ཞེས་པར་ཞིང་པའི་ཁྱིམ་ཚང་ཞིག་ཏུ་འཁྲུངས། དགུང་ལོ་དགུ་ནས་བཅོ་ལྔ་བར་ཀུན་བདེ་གླིང་དུ་སྒེར་གྱི་སློབ་གྲྭར་སློབ་སྦྱོང་གནང་། ༡༩༦༢ལོར་ཚ་གུར་དམངས་བཙུགས་སློབ་གྲྭའི་དགེ་རྒན་མཛད། ༡༩༧༤ལོར་རྫོང་སློབ་འབྲིང་གི་བོད་ཡིག་དགེ་རྒན་དུ་བསྐོང་འཐེན་བྱས། སློབ་གསོ་སྒྱུར་བཅོས་སྐོར་གྱི་དཔྱད་རྩོམ་བྲིས་པར་གྲོང་ཁྱེར་རིམ་པའི་ཕུལ་བྱུང་གི་བྱ་དགའ་དང་། སློབ་འབྲིང་རིམ་པ་དང་པོའི་དགེ་རྒན་གྱི་གོ་མིང་ཐོབ། ༡༩༩༡ལོར་བོད་ལྗོངས་ལྷ་མོ་ཚོགས་པར་འཁྲབ་གཞུང་རྩོམ་འབྲི་བྱེད་པར་ལས་བསྒྱུར་བྱས་རྗེས་གསར་རྩོམ་ལྷ་མོའི་འཁྲབ་གཞུང་ཁག་གཉིས་ལ་ལྗོངས་རིམ་པའི་འཁྲབ་གཞུང་གསར་རྩོམ་གྱི་བྱ་དགའ་དང་། 《ཡིག་ནོར་》ཞེས་པ་སོགས་གསར་རྩོམ་ལྷ་མོའི་འཁྲབ་གཞུང་ཁག་ལ་མཁས་དབང་རྣམ་པའི་གདེངས་འཇོག་ཐོབ། འཁྲབ་གཞུང་རྩོམ་འབྲི་བ་རིམ་པ་གསུམ་པའི་ལས་གནས་ཀྱི་གོ་མིང་གནང་། ༡༩༩༨ལོར་ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་དུ་རྐང་འཁོར་བཞོན་ནས་འཚོ་བའི་ཉམས་ཞིབ་ཏུ་བསྐྱོད་ཞོར་དུ་《ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་གྱི་གནས་ཡིག་》གི་དེབ་བྲིས་གནང་བ་དང་སྦྲེལ་༢༠༠༣ལོར་《ལྷ་ས་ས་ཁུལ་གྱི་གནས་ཡིག་》དེབ་འདི་ཉིད་བྲིས་གནང་མཛད།
བོད་གནའ་རབས་ཀྱི་མཆོད་རྟེན་སྐོར་མདོ་ཙམ་བརྗོད་པ།

མཆོད་རྟེན་ནི་སཾ་སྐྲྀ་ཏའི་སྐད་དུ་སྟཱུས(Stupa)ཞེས་འབོད་ཅིང་དོན་དུ་མཆོད་པའི་ཞིང་ངམ་རྟེན་ཏེ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ་གསུང་ཐུགས་གསུམ་ལས་ཐུགས་ཀྱི་རྟེན་ལ་བརྗོད་ཅིང་། སཾ་སྐྲྀ་ཏའི་སྐད་དུ་སྟཱུས་ཞེས་པ་དེ་ཡང་དོན་ངོ་མར་རྟེན་མཆོག་ལྟ་བུ་དང་བང་སོ་ལྟ་བུ་གཉིས་ཀ་ལ་འཇུག རྟེན་མཆོག་ཅེས་པ་དྲན་རྟེན་གྱི་བཟོ་སྐྲུན་ལྟ་བུ་ལ་འབོད་ཅིང་བང་སོ་ནི་རོ་འཇུག་སའི་པུར་སྒམ་གྱི་དོན་ཡིན། དཔལ་ལྡན་འབྲས་སྤུངས་ཀྱི་མཆོད་རྟེན་ལོ་རྒྱུས་ལས། སྟོན་པ་ཤྰཀྱ་ཐུབ་པ་ཞིང་འདིར་མ་བྱོན་པའི་སྔོན་སངས་རྒྱས་གསེར་ཐུབ་ཀྱི་རིང་ལ “འབྲས་སྤུངས་མཆོད་རྟེན”བཞེངས་པར་གསུངས་པ་བཞིན་བདག་ཅག་གི་སྟོན་པ་མ་བྱོན་གོང་ནས་རྒྱ་གར་དུ་མཆོད་རྟེན་ཡོད་པ་ཞིག་སྟེ། རྒྱལ་པོ་སོ་སོའི་བང་སོ་ལའང་སྟཱུས་ཞེས་འབོད་པ་ཡིན། རང་རེའི་བོད་ཀྱི་ཡུལ་དུ་ཆ་བཞག་ནའང་གནའ་རབས་བོན་གྱི་ཆོས་དར་བ་ནས་འགོ་ཚུགས་ཏེ། ཡུལ་ལྷ། གཞི་བདག བཙན་དང༌། རྒྱལ་པོ་མཆོད་ཡུལ་རྟེན་ནམ། རྟེན་མཁར་དེ་བོད་ཡུལ་གྱི་མཆོད་རྟེན་ལས་སྔ་བར་འདོད་དོ། དེ་ཡང་ད་སྐབས་མཆོད་རྟེན་དང་གདུང་རྟེན་གྱི་དབྱེ་བ་དེ་ཙམ་འབྱེད་མི་ཤེས་པའང་མང་བས་སྤྱིར་མཆོད་རྟེན་ལ་སྐུ་རུས་སམ་པུར་ཐལ་མེད་པ་དང་ཡོད་པ་གཉིས་ལས་སྐུ་རུས་པུར་ཐལ་ཡོད་པ་ལ་གདུང་རྟེན་ཞེས་འབོད་ན་གོ་བདེ་བ་དང༌། མཆོད་རྟེན་ཡིན་ན་གདུང་རྟེན་ཡིན་མ་དགོས་ཀྱང་གདུང་རྟེན་ནི་མཆོད་རྟེན་གྱི་བྱེ་བྲག་གོ མཆོད་རྟེན་འདི་ཉིད་འཛམ་བུའི་གླིང་དུ་ཐོག་མར་དར་བ་ནས་ད་ལྟའི་བར་ལོ་ངོ་སུམ་སྟོང་ཡས་མས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་འདོད་པར་མཁས་དབང་རྣམས་ཀྱིས་བཞེད་ཚུལ་གཅིག་མཚུངས་ཡིན། ཡིན་ནའང་མཆོད་རྟེན་གྱི་ཐོག་མའི་རྣམ་པ་ནི་གདོད་མའི་དུར་འཇུག་གི་བང་སོ་བརྩིགས་སྲོལ་ལས་རིམ་གྱིས་མཆེད་པ་ཞིག་མིན་ནམ་སྙམ་མོད་ཁུངས་མེད་ཀྱི་འོལ་ཚོད་སྨྲ་བར་མི་འོས་ཕྱིར་བློ་ལྡན་རྣམ་པས་མུ་མཐུད་དུ་དཔྱད་པར་འཚལ།