གངས་ཅན་བོད་ཀྱི་གནས་བཤད་ལམ་ཡིག་གསར་མ་ལས་ལྷ་ས་ས་ཁུལ་གྱི་གནས་ཡིག

ཆོས་འཕེལ་གྱིས་བརྩམས།  ཀླད། སྔོན་བརྗོད། དེབ་འདིའི་རྩོམ་པ་པོ་ཆོས་འཕེལ་ལགས་ནི་སྤྱི་ལོ་༡༩༤༥ལོར་ལྷ་ས་སྐྱིད་ཆུའི་ནུབ་ངོས་ཀྱི་ཚ་གུར་ཞེས་པར་ཞིང་པའི་ཁྱིམ་ཚང་ཞིག་ཏུ་འཁྲུངས། དགུང་ལོ་དགུ་ནས་བཅོ་ལྔ་བར་ཀུན་བདེ་གླིང་དུ་སྒེར་གྱི་སློབ་གྲྭར་སློབ་སྦྱོང་གནང་། ༡༩༦༢ལོར་ཚ་གུར་དམངས་བཙུགས་སློབ་གྲྭའི་དགེ་རྒན་མཛད། ༡༩༧༤ལོར་རྫོང་སློབ་འབྲིང་གི་བོད་ཡིག་དགེ་རྒན་དུ་བསྐོང་འཐེན་བྱས། སློབ་གསོ་སྒྱུར་བཅོས་སྐོར་གྱི་དཔྱད་རྩོམ་བྲིས་པར་གྲོང་ཁྱེར་རིམ་པའི་ཕུལ་བྱུང་གི་བྱ་དགའ་དང་། སློབ་འབྲིང་རིམ་པ་དང་པོའི་དགེ་རྒན་གྱི་གོ་མིང་ཐོབ། ༡༩༩༡ལོར་བོད་ལྗོངས་ལྷ་མོ་ཚོགས་པར་འཁྲབ་གཞུང་རྩོམ་འབྲི་བྱེད་པར་ལས་བསྒྱུར་བྱས་རྗེས་གསར་རྩོམ་ལྷ་མོའི་འཁྲབ་གཞུང་ཁག་གཉིས་ལ་ལྗོངས་རིམ་པའི་འཁྲབ་གཞུང་གསར་རྩོམ་གྱི་བྱ་དགའ་དང་། 《ཡིག་ནོར་》ཞེས་པ་སོགས་གསར་རྩོམ་ལྷ་མོའི་འཁྲབ་གཞུང་ཁག་ལ་མཁས་དབང་རྣམ་པའི་གདེངས་འཇོག་ཐོབ། འཁྲབ་གཞུང་རྩོམ་འབྲི་བ་རིམ་པ་གསུམ་པའི་ལས་གནས་ཀྱི་གོ་མིང་གནང་། ༡༩༩༨ལོར་ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་དུ་རྐང་འཁོར་བཞོན་ནས་འཚོ་བའི་ཉམས་ཞིབ་ཏུ་བསྐྱོད་ཞོར་དུ་《ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་གྱི་གནས་ཡིག་》གི་དེབ་བྲིས་གནང་བ་དང་སྦྲེལ་༢༠༠༣ལོར་《ལྷ་ས་ས་ཁུལ་གྱི་གནས་ཡིག་》དེབ་འདི་ཉིད་བྲིས་གནང་མཛད།
འ་འགོ་དང་མ་མགོའི་རྣམ་གཞག་ལས་ཐོག་མའི་དོན་ཅན་གྱི་དག་ཆར་དཔྱད་པ།

  མཚམས་ཁང་བསྟན་བསམ།[1] གནད་བསྡུས། དཔྱད་རྩོམ་འདིར་ལུང་རིགས་གཉིས་ལས་རིགས་པ་གཙོ་བོར་བཟུང་སྟེ། ཐོག་མའི་དོན་ཅན་གྱི་མགོ་གང་འས་འཕུལ་ཅན་གྱི་འགོ་དང་མས་འཕུལ་ཅན་གྱི་མགོ་གཉིས་ལས། རང་ལུགས་སུ་མས་འཕུལ་ཡང་དག་པ་ཡིན་ཚུལ་བསྒྲུབས་འདུག གནད་ཚིག །ཐོག་མ། མགོ འགོ   གླེང་སློང་བ།   ཇི་སྐད་དུ། ང་དྲིན་ཅན་བློན་པོ་ཐོན་མི་ངས། །ལམ་བགྲོད་པར་དཀའ་བའི་རྒྱ་གར་དུ། །ལུས་ཚ་གྲང་ཆེ་ཡང་དཀའ་བ་སྤྱད། །ཁོང་མཁས་པ་བྲམ་ཟེ་ལི་བྱིན་ལ། །ཡིད་གུས་པའི་ཚུལ་གྱིས་མོས་གུས་བྱས། །ནོར་རིན་ཆེན་གསེར་གྱི་ཕྱག་རྟེན་ཕུལ། །དོན་རྙེད་པར་དཀའ་བའི་ཡིག་འབྲུ་བསྟན། །[2]ཞེས་ཟླུམ་གཟུགས་གོ་ལའི་རྩེ་མོར་གཞིས་ཆགས་གཏན་རྐང་ཚུགས་པའི་གངས་ཅན་ལྗོངས་སུ་དེང་སང་སྤྱོད་བཞིན་པའི་ཡི་གེ་འདི་བྱུང་བ་ནས། ད་བར་འཕེལ་གྲིབ་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་མང་པོའི་རླབས་རྒྱུན་དང་བསྡོངས་ཡོད་པ་ནི་ཀུན་གྱིས་ཤེས་ཤེས་སུ་ཡོད་ལ། དེ་འདྲའི་ཆོས་ཉིད་ལས་དེང་ནའང་ད་དུང་སྤྱོད་རུང་དུ་རྒྱུན་བཟུང་ཡོད་པ་ནི། ལོ་པན་དང་མཁས་གྲུབ་རྣམ་པ་ཚོའི་བཀའ་དྲིན་ལས་བྱུང་བ་ནི་བཤད་པའི་དགོས་པ་དང་བྲལ་བའོ། །འོན་ཏང་། དེང་གི་དུས་སུ་རིག་གནས་གཞན་དང་འབྲེལ་འདྲིས་ཆེ་ཞིང་། ངེད་ཅག་གི་སྙིགས་དོར་བཅུད་ལེན་གྱི་བློ་རིག་རབ་ཏུ་བསྒྲིབས་སོང་བས། སྐད་དང་ཡི་གེ་གཉིས་ཀར་རྨ་ཁ་བཟོས་དང་བཟོ་མུས་ཡིན་ལ། སྐད་ཆ་གཙང་མ་ཞིག་དང་ཡི་གེ་དག་མ་ཞིག་འབྲི་མཁན་ནི་ཤིན་ཏུ་ནས་ཉུང་པོར་གྱུར་ཡོད།
བོད་གནའ་རབས་ཀྱི་མཆོད་རྟེན་སྐོར་མདོ་ཙམ་བརྗོད་པ།

མཆོད་རྟེན་ནི་སཾ་སྐྲྀ་ཏའི་སྐད་དུ་སྟཱུས(Stupa)ཞེས་འབོད་ཅིང་དོན་དུ་མཆོད་པའི་ཞིང་ངམ་རྟེན་ཏེ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ་གསུང་ཐུགས་གསུམ་ལས་ཐུགས་ཀྱི་རྟེན་ལ་བརྗོད་ཅིང་། སཾ་སྐྲྀ་ཏའི་སྐད་དུ་སྟཱུས་ཞེས་པ་དེ་ཡང་དོན་ངོ་མར་རྟེན་མཆོག་ལྟ་བུ་དང་བང་སོ་ལྟ་བུ་གཉིས་ཀ་ལ་འཇུག རྟེན་མཆོག་ཅེས་པ་དྲན་རྟེན་གྱི་བཟོ་སྐྲུན་ལྟ་བུ་ལ་འབོད་ཅིང་བང་སོ་ནི་རོ་འཇུག་སའི་པུར་སྒམ་གྱི་དོན་ཡིན། དཔལ་ལྡན་འབྲས་སྤུངས་ཀྱི་མཆོད་རྟེན་ལོ་རྒྱུས་ལས། སྟོན་པ་ཤྰཀྱ་ཐུབ་པ་ཞིང་འདིར་མ་བྱོན་པའི་སྔོན་སངས་རྒྱས་གསེར་ཐུབ་ཀྱི་རིང་ལ “འབྲས་སྤུངས་མཆོད་རྟེན”བཞེངས་པར་གསུངས་པ་བཞིན་བདག་ཅག་གི་སྟོན་པ་མ་བྱོན་གོང་ནས་རྒྱ་གར་དུ་མཆོད་རྟེན་ཡོད་པ་ཞིག་སྟེ། རྒྱལ་པོ་སོ་སོའི་བང་སོ་ལའང་སྟཱུས་ཞེས་འབོད་པ་ཡིན། རང་རེའི་བོད་ཀྱི་ཡུལ་དུ་ཆ་བཞག་ནའང་གནའ་རབས་བོན་གྱི་ཆོས་དར་བ་ནས་འགོ་ཚུགས་ཏེ། ཡུལ་ལྷ། གཞི་བདག བཙན་དང༌། རྒྱལ་པོ་མཆོད་ཡུལ་རྟེན་ནམ། རྟེན་མཁར་དེ་བོད་ཡུལ་གྱི་མཆོད་རྟེན་ལས་སྔ་བར་འདོད་དོ། དེ་ཡང་ད་སྐབས་མཆོད་རྟེན་དང་གདུང་རྟེན་གྱི་དབྱེ་བ་དེ་ཙམ་འབྱེད་མི་ཤེས་པའང་མང་བས་སྤྱིར་མཆོད་རྟེན་ལ་སྐུ་རུས་སམ་པུར་ཐལ་མེད་པ་དང་ཡོད་པ་གཉིས་ལས་སྐུ་རུས་པུར་ཐལ་ཡོད་པ་ལ་གདུང་རྟེན་ཞེས་འབོད་ན་གོ་བདེ་བ་དང༌། མཆོད་རྟེན་ཡིན་ན་གདུང་རྟེན་ཡིན་མ་དགོས་ཀྱང་གདུང་རྟེན་ནི་མཆོད་རྟེན་གྱི་བྱེ་བྲག་གོ མཆོད་རྟེན་འདི་ཉིད་འཛམ་བུའི་གླིང་དུ་ཐོག་མར་དར་བ་ནས་ད་ལྟའི་བར་ལོ་ངོ་སུམ་སྟོང་ཡས་མས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་འདོད་པར་མཁས་དབང་རྣམས་ཀྱིས་བཞེད་ཚུལ་གཅིག་མཚུངས་ཡིན། ཡིན་ནའང་མཆོད་རྟེན་གྱི་ཐོག་མའི་རྣམ་པ་ནི་གདོད་མའི་དུར་འཇུག་གི་བང་སོ་བརྩིགས་སྲོལ་ལས་རིམ་གྱིས་མཆེད་པ་ཞིག་མིན་ནམ་སྙམ་མོད་ཁུངས་མེད་ཀྱི་འོལ་ཚོད་སྨྲ་བར་མི་འོས་ཕྱིར་བློ་ལྡན་རྣམ་པས་མུ་མཐུད་དུ་དཔྱད་པར་འཚལ།
བོ་དོང་པཎ་ཆེན་དང་མཁས་གྲུབ་རིན་པོ་ཆེ་གཉིས་ངམ་རིང་དུ་ཆོས་རྩོད་མཛད་པའི་ལོ་རྒྱུས།

༄༅། །བོ་དོང་པཎ་ཆེན་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་དང་མཁས་གྲུབ་དགེ་ལེགས་དཔལ་བཟང་གཉིས་གཙང་སྟོད་བྱང་གི་ངམ་རིང་ཆོས་སྡེར་ཆོས་རྩོད་མཛད་པའི་ལོ་རྒྱུས་བློ་གསལ་ཡིད་འཕྲོག་ཅེས་བྱ་བ་བཞུགས་སོ།། སངས་རྒྱས་བསྟན་པ་སྤྱི་དང་ཁྱད་པར་བློ༵་བཟ༵ང་རྒྱལ་བའི་བསྟན།། ལ་སྟོད་བྱང་གི་ཕྱོག༵ས་འདིར་ལེག༵ས་པར་གསལ་ལ་བསམ་བཞིན་དུ།། སྐུ་ཡི་བཀོད་པ་གདུལ་བྱ་དང་མཚུངས་བྱོན་པའི་དགེ་བའི་བཤེས།། ཞབས་སེན་རྡུལ་ལ་བདག་ཕྱག་བགྱིས་ཏེ་དད་པའི་མཁར་དུ་རོལ།། ཅེས་མཆོད་པར་བརྗོད་པའི་ཚིག་གི་ཕྲེང་བས་སྔུན་བསུས་ཏེ་གང་གླེང་བར་བྱ་བ་ནི། རྒྱ་བོད་ཀྱི་འཛིན་མའི་ཁྱོན་ལ་བོ་དོང་པཎ་ཆེན་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་ཞེས་མཁས་པའི་མཚན་སྙན་ཡོངས་སུ་གྲགས་པ་ཁོང་དང་།མཁས་པའི་མདུན་སར་རྩོད་པའི་ཁྲི་ལ་དབང་བ་ལུང་དང་རིགས་པའི་དབང་ཕྱུག་མཁས་གྲུབ་སྨྲ་བའི་ཉི་མ་དགེ་ལེགས་དཔལ་བཟང་པོ་གཉིས་རབ་བྱུང་བདུན་པའི་ལྕགས་སྦྲུལ་ལོར་གཙང་ལ་སྟོད་བྱང་གི་སའི་ཕྱོགས་ངམ་རིང་ཆོས་སྡེའི་ཆོས་ར་ཆེན་མོར་ཆོས་ཀྱི་རྩོད་པ་མཛད་པའི་ཚུལ་ཡིན།
གཙང་གི་ཇོ་མོ་ཁ་རག

   ༇ དབུས་གཙང་གཉིས་ཀྱི་ས་མཚམས་སུ་ཡུལ་སྐྱིད་པོ་ཁ་རག་ཞེས་པར་སྲིད་པའི་གངས་རི་གཉིས་བརྗིད་ངེར་འགྱིངས་བཞིན་ཡོད། ཡར་ཆབ་གཙང་པོས་གནས་འདིར་བསྐོར་བའི་ཚུལ་དུ་རྒྱུག་བཞིན་ཡོད། ཡུལ་འདིར་གནས་པའི་མི་ཚོས་སྔ་འདྲོ་དེའི་ཕྱོགས་སུ་བསང་གསོལ་དང་གསོལ་འདེབས་བྱེད་མུས་ལ་ལམ་དུ་འགྲོ་བའི་མི་ཚོས་ཀྱང་དད་གུས་ཀྱི་རེ་སྨོན་ཞུ་བཞིན་ཡོད་ལ་བོད་ཟླ་བཞི་པའི་ནང་དེའི་མཐའ་འཁོར་གྱི་གྲོང་སྡེ་ཆུ་ཤུལ་གོང་དཀར་སྣ་དཀར་རྩེ་སྙེ་མོ་རིན་སྤུངས་སོགས་ནས་གངས་བསྐོར་ལ་ཕེབས་མཁན་མང་། འདི་ནི་གཙང་གི་ཇོ་མོ་ཁ་རག་ཞེས་འབོད་པའི་གངས་རི་དེ་ཡིན། དམངས་ཁྲོད་དུ་དེའི་སྐོར་ལ་གསུང་རྒྱུན་འདི་འདྲ་ཞིག་ཡོད། ཁ་རག་ཇོ་ཕོ་དང་ཇོ་མོའི་རི་ནི་བདེ་མཆོག་ཡབ་ཡུམ་གྱི་ཕོ་བྲང་ཡིན་པ་དང་ཇོ་ཕོ་དང་ཇོ་མོ་གཉིས་ཁྱོ་ཤུག་ཡིན་ཁོ་གཉིས་ལ་ཕྲུ་གུ་གཉིས་བྱུང་བ་ནི་ཇོ་ཕོ་ཇོ་མོའི་འགྲམ་གྱི་རི་ཆུ་ཆུང་ཆུང་དེ་གཉིས་ཡིན་ཟེར། སྐབས་ཞིག་ཁོང་གཉིས་ཐུག་པ་བསྐོལ་སྐབས་འཁྲུག་འཛིང་ཤོར་ཏེ་ཇོ་ཕོས་ཇོ་མོའི་འགྲམ་པར་གཟར་བུ་བཞུས་པས་དེ་ནས་བཟུང་ཇོ་མོ་ཁོང་ཁྲོ་ལངས་ཏེ་ཞལ་རིན་སྤུངས་རྫོངས་ཁོངས་སུ་ཡོད་པའི་བར་ཐང་དུ་བསློགས་ནས་བཞུགས་པ་རེད་ཟེར་བ་དང་ཡང་གསུང་རྒྱུན་གཞན་ཞིག་ལ་དགུན་ཟླ་ར་བའི་སྐབས་ཅིག་ཇོ་མོའི་སྟེང་དུ་ཁ་བ་ཅུང་ཙམ་མང་བ་བབས་པས་ཇོ་ཕོས་མིག་སེར་ལྟ་བུས་ཁྱེད་ཀྱིས་དུས་རྒྱུན་ང་ལ་གུས་ཞབས་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད།
གོང་དཀར་སྲིན་པོ་རིའི་ས་རྩི་ཞེས་པའི་འཆམ་གྱི་ལོ་རྒྱུས།

གོང་དཀར་སྲིན་པོ་རིའི་ ༼ ས་རྩི་ ༽ཞེས་པའི་གར་འཆམ་ནི་ལོ་ལྟར་བོད་ཟླ་བཅུ་པའི་ཚེས་བཅོ་ལྔ་སྟེ་དཔལ་ལྷ་མོའི་གསོལ་མཆོད་དང་། ཚར་ཆེན་རྡོ་རྗེ་འཆང་གི་བླ་མ། རྡོ་རིང་པ་ཀུན་སྤངས་ཆེན་པོའི་དགོངས་རྫོགས་ཉིན་འཁྲབ་སྲོལ་ཡོད། འཆམ་གྱི་མཚན་ལ་༼ ས་རྩི་ ༽ཞེས་ཞུ་དགོས་དོན་ཡང་བོད་ཀྱི་དགོན་སྡེ་དང་ཞིང་འབྲོག་ཡོངས་ཀྱི་སྡོད་ཁང་ ལ་ས་རྩི་དཀར་པོ་དང་།   ས་དམར། ས་སྔོན་སོགས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དབྱེ་བ་དང་ལུང་པ་སོ་སོའི་གོམས་སྲོལ་ལྟར་མགྲོན་ཟིན་པའི་བཀྲ་ཤིས་རྟེན་འབྲེལ་ཚུལ་དུ་འཁྲབ་པར་བརྟེན་༼ས་རྩི་༽ཞེས་བརྗོད་པ་ཡིན།  སྤྱི་ལོ་གང་ལ་དར་བ་གསལ་པོ་མེད་ཀྱང་དཔལ་ས་སྐྱ་རྫོང་པའི་གདན་ས་གོང་དཀར་ཆོས་སྡེ་དགོན་ནས་དར་བ་རེད་ཅེས་བཤད་སྲོལ་ཡོད།  གང་ལགས་ཤེ་ན།  ལོ་རྒྱུས་ཐོག༼་ས་རྩི་༽ཞེས་པའི་གར་འཆམ་ལ་ངེས་པར་དུ་གོང་དཀར་ཆོས་སྡེའི་མཁན་རིན་པོ་ཆེ་ཕེབས་ཏེ་ཕུར་པའི་ཆོ་གའི་སྒོ་ནས་ལིང་ཁ་བསྒྲལ་བ་ལས་བླ་མ་གཞན་ཕེབས་སྲོལ་མེད། བོད་ཚེས་བཅུ་བཞི་༡༤ཉིན་མཆོད་རྟེནམ་བུམ་པ་གསུམ་ལ་སེར་ཕྲེང་བཅས་རབ་གནས་འཁྲུས་གསོལ་མཛད་པའི་ཕྱག་ལེན་གྱི་རིམ་པ་དང་། དེ་དག་གྲུབ་ནས་འཆམ་གྱི་ཕུད་གསུམ་སྟེ་སྔགས་པ། དགེ་སློང་། ཨ་ཙ་ར་འཁྲབ་སྲོལ་ཡོད། ད་དུང་ཡར་འབྲོག་ཐར་གླིང་དགོན་པའི་རྫོང་ལུགས་འཆམ་དང་།   སྙེ་ཐང་བཀྲ་ཤིས་སྒང་དགོན་པའི་རྫོང་ལུགས་དགུ་མདོས་འཆམ་བཅས་ཧ་ཅང་འདྲ་པོ་ཡོད་པས་གོང་དཀར་ནས་དར་བ་ཤེས་ཐུབ་ཅིང་ད་བར་མི་ལོ་ལྔ་བརྒྱ་ལྷག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་པར་གྲགས།