Author: རྩོམ་སྒྲིག་པས།

༄༅། །ཕ་དམ་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཞལ་གདམས་དིང་རི་བརྒྱ་རྩ་མ་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགས་སོ། ། ༄༅། །ཨོཾ་སྭ་སྟི། །ལུས་ངག་ཡིད་གསུམ་དམ་པའི་ཆོས་ལ་འབུངས། །ལས་ཀྱིས་རབ་ཏུ་འགྱུར་རོ་དིང་རི་བ། །བློ་སྙིང་བྲང་གསུམ་དཀོན་མཆོག་གསུམ་ལ་གཏོད། །བྱིན་རླབས་ཤུགས་ཀྱིས་འབྱུང་ངོ་དིང་རི་བ། །ཚེ་འདི་ཐོངས་ལ་ཕྱི་མའི་དོན་གཉེར་བསྐྱེད། །མདུན་མའི་རྩེ་མོར་འགྱུར་རོ་དིང་རི་བ། །བཟའ་ཚོ་མི་རྟག་ཚོང་འདུས་མགྲོན་པོ་འདྲ། །ངན་གཤགས་འཐབ་མོ་མ་བྱེད་དིང་རི་བ། །ནོར་རྫས་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུའི་གཡར་པོ་ལ། །སེར་སྣའི་མདུད་པས་མ་ཆིངས་དིང་རི་བ། །ཕུང་པོ་མི་གཙང་ཟས་ཀྱི་རྐྱལ་བ་ལ། །བཟང་འདོད་བྱི་དོར་མ་བྱེད་དིང་རི་བ། །

༄༅། །བཙན་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་བཞེངས་པའི་མཆོད་རྟེན་དང་པོ་མཆོད་རྟེན་དབུ་ལྔའི་ལོ་རྒྱུས།  གཡག་དཀར་པོ། ཟུར་བརྗོད་མདོར་བསྡུས། མིང་།  མཆོད་རྟེན་དབུ་ལྔ། བཏབ་ཡུལ།  ལྷོ་ཁ་ཁྲ་འབྲུག བཞེངས་མཁན།  བཙན་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ། བཏབ་དུས།  དུས་རབས་བདུན་པ།                                 ༡   ཆགས་ཡུལ། མཆོད་རྟེན་དབུ་ལྔ་དེ་ནི་གཡོ་རུའི་ཕྱོགས་བཞིའི་མཚམས་ཤར་སྐོང་ལྷ་ནག་པོ།  བྱང་རྨ་ལའི་རྒྱུ།  ནུབ་ཁ་རག་སྤྱི་སྟོད།  ལྷོ་ཤ་འུག་སྟག་མགོ   བྱས་པའི་དབུས་གཡོ་རུ་ཁྲ་འབྲུག་གི་ས་འདིར་ཆགས་ཡོད།（ད་ཆ་ས་མིང་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ལྷོ་ཁ་གྲོང་ཁྱེར་སྣེ་གདོང་ཆུས་ཁྲ་འབྲུག་གྲོང་རྡལ་ཞེས་པའི་ས་ཆ་འདིར་ཆགས་ཡོད། ）

〔བརྡ་ཆད། 〕གསར་འགྱུར་མེ་ལོང་། པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ། བོད་གཞུང་། གོ་མི་སྲིད་གཞུང་། 〔གནད་དོན་སྙིང་བསྡུས།〕ཉེ་རབས་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་གཞུང་བླའི་དོན་རྐྱེན་ནི་རྙོག་འཛིང་ཆེ་ཤོས་ཀྱི་དོན་རྐྱེན་ཞིག་ཡིན་པ་བཞིན་《གསར་འགྱུར་མེ་ལོང་》རྩོམ་སྒྲིག་པས་ཀྱང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༢༥ ནས་ ༡༩༦༢ བར་གྱི་《གསར་འགྱུར་མེ་ལོང་》ལས། ད་ཕན་གུས་པར་མཇལ་བའི་གསར་ཤོག་འདོན་གྲངས་བརྒྱ་དང་སུམ་ཅུ་སོ་དགུའི་ནང་། ༸པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་རྣམ་གཉིས་ཀྱི་གནད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་གསར་འགྱུར་ཁག་བརྒྱད་ཅུ་གྱ་བཞི་དང་། གསར་ཤོག་སྟེང་སྐུ་པར་བཀོད་པའི་གསར་འགྱུར་ཐེངས་བཅུ་གསུམ་ཙམ་ཞིག་སྤེལ་འདུག་པ་ལས། 《གསར་འགྱུར་མེ་ལོང་》འཚོ་ཞིང་བཞུགས་པའི་རིང་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་འཁྲུག་ཆ་དོད་ཤོས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཞིག་ནི་༸པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་དགུ་པ་དང་བཅུ་པ་རྣམ་གཉིས་ཀྱི་སྲིད་དོན་མཛད་འཕྲིན་ཡིན་པར་ངེས། དེར་བརྟེན། རྩོམ་ཡིག་དེའི་ནང་《གསར་འགྱུར་མེ་ལོང་》ལས་བྱུང་བའི་བོད་དང་༸པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་རྣམ་གཉིས་ཀྱི་མཛད་འཕྲིན་དང་འགྲེལ་བའི་སྐོར་ལ་དབྱེ་ཞིབ་ཞུས་ཡོད། ལེ་ཚན་དང་པོ། 《གསར་འགྱུར་མེ་ལོང་》དང་བོད།

༄༅། །《གསར་འགྱུར་མེ་ལོང་》ལས་བྱུང་བའི་༸པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་གཉིས་ཀྱི་ གསར་འགྱུར། 〔བརྡ་ཆད། 〕གསར་འགྱུར་མེ་ལོང་། པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ། བོད་གཞུང་། གོ་མི་སྲིད་གཞུང་། 〔གནད་དོན་སྙིང་བསྡུས།〕ཉེ་རབས་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་གཞུང་བླའི་དོན་རྐྱེན་ནི་རྙོག་འཛིང་ཆེ་ཤོས་ཀྱི་དོན་རྐྱེན་ཞིག་ཡིན་པ་བཞིན་《གསར་འགྱུར་མེ་ལོང་》རྩོམ་སྒྲིག་པས་ཀྱང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༢༥ ནས་ ༡༩༦༢ བར་གྱི་《གསར་འགྱུར་མེ་ལོང་》ལས། ད་ཕན་གུས་པར་མཇལ་བའི་གསར་ཤོག་འདོན་གྲངས་བརྒྱ་དང་སུམ་ཅུ་སོ་དགུའི་ནང་། ༸པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་རྣམ་གཉིས་ཀྱི་གནད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་གསར་འགྱུར་ཁག་བརྒྱད་ཅུ་གྱ་བཞི་དང་། གསར་ཤོག་སྟེང་སྐུ་པར་བཀོད་པའི་གསར་འགྱུར་ཐེངས་བཅུ་གསུམ་ཙམ་ཞིག་སྤེལ་འདུག་པ་ལས། 《གསར་འགྱུར་མེ་ལོང་》འཚོ་ཞིང་བཞུགས་པའི་རིང་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་འཁྲུག་ཆ་དོད་ཤོས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཞིག་ནི་༸པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་དགུ་པ་དང་བཅུ་པ་རྣམ་གཉིས་ཀྱི་སྲིད་དོན་མཛད་འཕྲིན་ཡིན་པར་ངེས། དེར་བརྟེན། རྩོམ་ཡིག་དེའི་ནང་བོད་གཞུང་དང་《གསར་འགྱུར་མེ་ལོང་》རྩོམ་སྒྲིག་པ་མཐར་ཕྱིན་ལགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་དང་། 《གསར་འགྱུར་མེ་ལོང་》ལས་བྱུང་བའི་༸པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་རྣམ་གཉིས་ཀྱི་མཛད་འཕྲིན་རེ་ཟུང་ལ་དབྱེ་ཞིབ་ཞུས་ཡོད། ལེ་ཚན་དང་པོ། 《གསར་འགྱུར་མེ་ལོང་》དང་བོད་གཞུང་། དེ་ཡང་《གསར་འགྱུར་མེ་ལོང་》ངམ་《ཡུལ་ཕྱོགས་སོ་སོའི་གསར་འགྱུར་མེ་ལོང་》ཞེས་པ་ནི། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༢༥ ནས་ ༡༩༦༣ བར་རྒྱ་གར་བྱང་ཕྱོགས་ཀ་ལོན་སྦུག་ཏུ་ཁུ་ནུ་བ་རྡོ་རྗེ་མཐར་ཕྱིན་ནམ་སྦ་སྦུ་མཐར་ཕྱིན་(ཕྱི་ལོ་ ༡༩༢༥ ནས་ ༡༩༧༦)ལགས་ཀྱིས་གཉེར་བའི་གསར་ཤོག་ཅིག་ཡིན་ཞིང་། གསར་ཤོག་དེ་ནི་བོད་དང་བོད་ཀྱི་ཉེ་འབྲེལ་ས་ཁུལ་འགའ་ཤས་སུ་འགྲེམས་སྤེལ་བྱས་འདུག་ལ། ༸རྒྱལ་བ་ཡབ་སྲས་གཉིས་གཙོས་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་འཛམ་གླིང་ཆབ་སྲིད་འགྱུར་འགྲོས་དང་། ཡང་དགོས་བོད་རྒྱ་དབྱིན་གསུམ་གྱི་སྲིད་དོན་འཕོ་འགྱུར་ལ་ལྟ་བའི་མེ་ལོང་དངོས་ཤིག་ཀྱང་ཆགས་འདུག དཔྱད་བརྗོད་པ་མང་པོ་ཞིག་གིས་《ཡུལ་ཕྱོགས་སོ་སོའི་གསར་འགྱུར་མེ་ལོང་》ནི་བོད་ཡིག་གི་གསར་འགྱུར་ཚགས་པར་ཨང་དང་པོ་དེ་རེད། ཅེས་གསུངས་འདུག་མོད། བོད་མི་རང་གི་གཉེར་བ་མ་ཟད་བརྗོད་བྱ་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་མང་ཞིང་རྗོད་བྱེད་བོད་ཡིག་པ་གང་ཞིག བོད་ཀྱི་དཔོན་འབངས་ཡོངས་ཀྱི་དོན་སྣང་བྱེད་ཆེན་པོ་གནང་གི་ཡོད་པའི་ཆ་ནས་བོད་ཡིག་གི་གསར་འགྱུར་ཐོག་མ་དེ་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད་ན་བདེན་པར་སྣང་མོད། རྗོད་བྱེད་ཀྱི་བརྒྱུད་ལམ་བོད་ཡིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་ཐོག་མར་ཡིན་པ་གསུངས་ན། 《ཡུལ་ཕྱོགས་སོ་སོའི་གསར་འགྱུར་མེ་ལོང་》མ་ཐོན་གོང་རྗོད་བྱེད་བོད་ཡིག་ཡིན་པའི་གསར་འགྱུར་ཡོད།…

ནང་དོན་གཙོ་བོ། བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀྱིས་ཞིབ་འཇུག་པ་མང་པོ་ཞིག་གིས་བོད་རིག་པའི་སྐོར་ལ་ཞིབ་འཇུག་གནང་སྐབས། བོད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ལ་རྨང་གཞི་གཏིང་ཚུགས་པོ་ཞིག་མེད་པའམ། ཡང་ན་གཟབ་ནན་མ་བྱུང་བ་གང་ཡིན་ཆ་མ་འཚལ་ཡང་། ཞིབ་འཇུག་གི་གྲུབ་དོན་མང་པོར་གལ་ཆེའི་གནད་དོན་ཐད་ཚིག་དོན་གཉིས་ཀར་ནོར་འཛོལ་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་པའི་ཐད། དཔེ་མཚོན་རེ་གཉིས་དང་བཅས་གསལ་འགྲེལ་དང་། ནོར་འཛོལ་དེས་མ་འོངས་བོད་ལ་ཉེན་ཁ་བཟོ་སྲིད་པའི་ནང་གྲོས་སྒོར་མོ་ཚུལ་དུ་ཞུས་ཡོད། བརྡ་ཆད་གཙོ་བོ། ཁམས་སོག  རྒྱ་སོག མང་ཡུལ། མར་ཡུལ། རྒྱ་ནག ཀྲུང་གོ།

༄༅། །ཉི་འོག་ཏུ་་འཁོད་པའི་སྐྱེ་འགྲོ་སྤྱི་དང་། ཁྱད་པར་ཞོལ་གཉེར་སྡོད་དང་། ཤུན་རྫོང་སྡོད། བསྐུལ་བརྡའི་སྣེ་སླེབ་སེར་སྐྱ་དྲག་ཞན་རྒན་དམངས་དང་བཅས་པ་མཐའ་དག་ལ་སྤྲིངས་པ།

གཙང་ཁུལ་བུད་མེད་ཀྱི་རྒྱན་ཆ་གཙོ་བོ་ཞིག་ནི་པ་སྒོར་ཞེས་པ་དེ་ཡིན་ཞིང་། དེ་ནི་ཁག་བདུན་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་བྱས་ནས་བུད་མེད་ཀྱི་རྒྱན་ཆ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཞིག་རེད། དང་པོ། སྙུག་མ་ལས་སྒྲུབ་པའི་ཚེས་བརྒྱད་ཟླ་བའི་དབྱིབས་གཟུགས་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ལ་སྙུག་མ་མི་མངོན་པའི་ཆེད་རས་དམར་གྱི་གཏུམ་ཞིག་གིས་ཐོག་སི་ཤན་དམར་པོའི་སྐྲིས་ཀྱང་རྒྱབ་ཡོད། གཉིས་པ། རྟག་ཛར་ཞེས་སྣམ་བུ་དཀར་དམར་གང་རུང་རིལ་མོ་ཞིག་བཟོས་ནས་སྒོ་སྣམ་དམར་པོའི་གཏུམ་རྒྱབ་སྟེ། རིང་ཚད་ཀུང་ཁྲེ་གང་ཙམ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ལ་གཡུ་བྱུར་རུ། བར་བཀག་དུ་གཡུ་ཧྲུག་ལ་སེར་དངུལ་གང་རུང་གི་སྟེགས་བུ་ཞིག་བཟོས་པ་དེ་ལ་ཐས་སྐྱོར་ཞེས་ལྔ་ཡོད་པ་དེ་མདུན་གྱི་གཡས་གཡོན་གཉིས་ལ་གཉིས་རེ་དང་། རྒྱབ་ཀྱི་ཡར་འཐེན་གྱི་རྩེ་མོར་སྟོང་ཆ་ཕྲན་བུ་བཞག་ནས་སྦྱར་དགོས་(སྟོང་ཆ་འཇོག་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་སྟོང་ཆའི་སྟེང་དུ་རང་གི་ཟླའོ་དེས་སྤྲད་པའི་གཡུ་དེ་སྦྱོར་དགོས།)རྟག་ཛར་ནི་པ་སྒོར་ཟླ་གཟུགས་དེ་ལ་གཤམ་ནས་ཡོངས་སུ་བསྐོར་ནས་སྣེ་མོ་གཉིས་པ་སྒོར་གྱི་རྩེ་ལ་འཐེན་པ་དེར་ཡར་འཐེན་ཞེས།

དང་པོ། ཞིབ་འཇུག་གི་དགོས་པ། དཔྱད་རྩོམ་དེའི་ནང་དུས་རབས་བཅུ་གསུམ་པའི་ནང་དཔལ་ལྡན་ས་སྐྱས་པས་བོད་ལ་དབང་ལུང་བསྒྱུར་སྐབས། སྲིད་འཛིན་སྒྲིག་གཞིའི་ཐད་བོད་ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་བཙུགས་པར་གྲགས་པའི་ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་དངོས་དག་གང་ཡིན་འཚོལ་ཞིབ་བྱ་རྒྱུའི་བསམ་པ་བཅངས་ཡོད། གཉིས། ཞིབ་འཇུག་གི་དྲི་བརྩད། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆའི་ཁྲོད་བོད་ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་དང་།[1] ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ།[2] ཞེས་འཁོད་ཡོད་མོད། དོན་དུ་ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་པོ་དག་དབུས་གཙང་དག་པའི་ཞིང་གི་ཁུལ་དུ་གནས་ཡོད་པས་ན། དབུས་གཙང་ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་ཞེས་འབོད་པ་ཡིན། དབུས་གཙང་ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་ནི་དཔལ་ལྡན་ས་སྐྱ་པས་བོད་ལ་དབང་བསྒྱུར་བྱེད་སྐབས། བོད་དབུས་གཙང་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་དོ་དམ་ཚགས་ཚུད་ཡོང་སླད་བཙུགས་པའི་སྲིད་འཛིན་ས་ཁོངས་ཀྱི་དབྱེ་ཚུལ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ཁྲི་སྐོར་ཁག་ལ་ཁྲི་དཔོན་བསྐོ་བཞག་བྱས་ཏེ་རྒྱུན་གཏན་གྱི་ཆོས་སྲིད་བྱ་བའི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་གནང་གི་ཡོད། ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་ནི་དཔལ་ལྡན་ས་སྐྱ་པའི་གཅིག་གྱུར་བཀོད་འདོམས་འོག་ལ་ཡིན་ཞིང་། ས་སྐྱའི་དཔོན་ཆེན་རིམ་བྱོན་ནི་ཁྲི་སྐོར་སྤྱིའི་དབུ་འཛིན་དུ་གྱུར་ཡོད། ཁྲི་སྐོར་དང་ཁྲི་དཔོན་ཞེས་པའི་སྲིད་འཛིན་སྒྲིག་གཞིའི་མིང་བརྡ་དེ་བོད་བཙན་པོའི་སྐབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆའི་ནང་མཐོང་ལམ་དུ་མ་གྱུར་ན། ཕལ་ཆེར་ས་སྐྱ་པའི་དུས་སྐབས་ཅམ་ནས་སུ་བྱུང་བར་སྣང་ཤིང་། ཁྲི་སྐོར་ཞེས་པར་སོག་སྐད་ནང་(Tumen)དང་རྒྱ་སྐད་ནང་དབན་ཧུའུ་(万户)ཞེས་འཁོད་འདུག