༄༅།། ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་བྱ་བའི་ཐ་སྙད་ལ་དཔྱད་ཙམ་བྱས་པ།
རྩོམ་པ་པོ། ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས།
སྲིད་པའི་ཆུ་ཆེན་ཡར་ཆབ་གཙང་པོ་འདི་ནི་བོད་ཡུལ་ས་མཐོའི་ཐོག་ནས་འབབ་པའི་ཆུ་བོ་ཆེ་ཤོས་དེ་ཡིན་ལ། བོད་མི་རིགས་འབྱུང་འཕེལ་དང་། འཚོ་གནས། གསོ་སྐྱོང་བཅས་ཀྱི་བྱམས་ལྡན་སྐྱེད་མ་འབའ་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། གངས་ཅན་སཱ་ལའི་སྨན་ལྗོངས་འདི་ཉིད་ཀྱི་སྣོད་བཅུད་ཡོད་དོ་ཅོག་གི་ཚེ་སྲོག་གམ། ཡང་ན་འགྱུར་བ་མེད་པའི་མཚོན་རྟགས་ལྟ་བུ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། ཆུ་ཀླུང་ཆེན་པོ་འདིའི་གཏན་རྒྱུད་ནི་བོན་གྱི་གནའ་རབས་སྲིད་པའི་ཆགས་རབས་སམ་གཤེན་རབ་མི་བོ་ཆེའི་འཁྲུངས་རབས་དང་། དེ་བཞིན་རྒྱ་གར་གྱི་རིག་བྱེད་གཏམ་རྒྱུད། བོད་དུ་ནང་བསྟན་དར་ཚུན་གྱི་བཤད་རྒྱུན་སོགས་ལས་གངས་ཏེ་སིའམ་མཚོ་མ་ཕམ་དང་འབྲེལ་བའི་རང་རང་གི་འདོད་ཚུལ་འདྲ་མིན་སྣ་ཚོགས་རྒྱས་པར་བཤད་ཡོད་པ་སོ་སོའི་གཞུང་ལ་གསལ་བ་ལྟར་འདིར་བསྐྱར་དུ་སྤྲོ་བའི་དགོས་པ་མ་མཆིས་ཤིང་། འདི་གར་ད་ལམ་གླེང་བའི་བརྗོད་གཞི་གཙོ་བོ་ནི་དུས་ཕྱིས་སྲིད་པའི་ཆུ་ཀླུང་དེ་ལ་ཡོངས་ཁྱབ་ཏུ་“ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་”ཞེས་གྲགས་པའི་མཚན་ལྡན་གྱི་ཐ་སྙད་འདི་ཇི་ལྟར་ཆགས་པ་དང་། དེའི་གོ་དོན་གང་ཡིན་པ་བཅས་ལ་དཔྱད་ཞིབ་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན། འོན་ཀྱང་གོང་གསལ་གཏམ་རྒྱུད་དེ་དག་གི་ནང་ཐ་སྙད་དེ་མ་གསལ་བ་མ་ཟད། དེ་མིན་ཡིག་ཆ་གཞན་ལས་བཤད་པའང་ཐོས་ཆུང་བདག་གི་དབང་པོའི་སྤྱོད་ཡུལ་དུ་མ་གྱུར་མོད། ཉེ་རབས་སུ་གསར་བསྒྲིགས་གནང་བའི་《བོད་རྒྱ་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ་》ཞེས་བྱ་བའི་ནང་། “ཡར་ཀླུངས་”གཙང་པོ། བོད་དུ་ཡོད་པའི་གཙང་པོ་ཆེ་ཤོས་ཤིག་གི་མིང་། གཙང་པོ་དེ་མངའ་རིས་ས་ཁུལ་ཁོངས་སྤུ་ཧྲེང་རྫོང་གི་མཚོ་མ་ཕམ་ཤར་རྒྱུད་ནས་འབབ་ཅིང་། གཙང་པོ་དེའི་སྟོད་རྒྱུད་ལ་རྟ་མཆོག་ཁ་འབབ་ཟེར། དེ་ནས་གཙང་གི་ས་ཆ་བརྒྱུད་ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་ཁོངས་སྣེ་གདོང་རྫོང་གི་ཡར་ཀླུངས་ཡུལ་དུ་འབབ་སྐབས་ཡར་ཀླུངས་གཙང་པོ་ཟེར། དེ་ནས་མུ་མཐུད་ཀྱིས་ཤར་ཕྱོགས་སུ་བབ་སྟེ། ཀོང་པོ་ཉིང་ཁྲི་ས་ཁུལ་ཁོངས་མེ་ཏོག་རྫོང་གི་ཉེ་འདབས་ནས་ཁ་ལྷོ་ཕྱོགས་ལ་གཏད་ནས་ཧིན་རྡུ་དང་། བྷང་ག་ལ་བརྒྱུད་ཧིན་རྡུ་རྒྱ་མཚོར་འབབ་གྱིན་ཡོད། གཙང་པོ་འདིའི་རྒྱུད་ཀྱི་བོད་ཡུལ་ས་ཁུལ་ཁག་ལ་ཐོན་ཁུངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་ཤིང་གནམ་གཤིས་ཡག་པོ་ཡོད་པས། བོད་ཀྱི་མི་རིགས་ཐོག་མར་ས་ཁུལ་དེ་ནས་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བ་དང་། གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ་ནས་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་བར་གྱི་སྲིད་དོན་ལྟེ་གནས་ཤིག་རེད་” 【1】ཅེས་གསལ་བ་ཕར་བལྟ་དུས་འགྲེལ་བཤད་ཁ་གསལ་ལ་རྒྱས་བསྡུས་རན་ཙམ་ལྟ་བུ་ཞིག་མཛད་འདུག་སྙམ་པ་བྱུང་རུང་། ཞིབ་ཏུ་བསམ་སྐབས་སྲིད་པའི་ཆུ་ཀླུང་དེ་ཉིད་“ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་ཁོངས་སྣེ་གདོང་རྫོང་གི་ཡར་ཀླུངས་ཡུལ་དུ་འབབ་སྐབས་ཡར་ཀླུངས་གཙང་པོ་ཟེར་”ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་དེ་ལ་རྨོངས་རྟུལ་ཁོ་བོས་བསམ་གཞིག་ཇི་ཙམ་བགྱིས་ནའང་། སྔར་གྱི་གཏམ་དཔེ་ལ་“འདྲ་པོ་ཡོད་ཀྱང་། འགྲིག་པོ་མི་འདུག་”ཟེར་བ་ལྟར་མི་རྣམས་ཀྱི་བློ་དོགས་ཆོད་ཐུབ་པའི་ངེས་ཤེས་འདྲོངས་པོའི་ངོས་འཛིན་ཞིག་གང་ལྟར་རྙེད་མ་སོང་། དེ་ཡང་གཅིག་ནས་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོའི་ནང་“ཡར་ཀླུངས་གཙང་པོ་”ཞེས་པའི་མིང་དེ་ལྷོ་ཁ་ཁུལ་གྱི་ཡུལ་ཡར་ལུང་ལ་བརྟེན་ནས་ཐོགས་པ་ཡིན་ཚུལ་དེ་ཚད་ལྡན་ཡིན་རིགས་གང་ཞིག་ལས་འབྱུང་བའི་ལུང་ཁུངས་གསལ་སྟོན་གནང་མེད་པ་དང་། གཉིས་ནས་ཚིག་མཛོད་དེའི་ནང་“གཙང་པོ་དེའི་སྟོད་རྒྱུད་ལ་རྟ་མཆོག་ཁ་འབབ་ཟེར། དེ་ནས་གཙང་གི་ས་ཆ་བརྒྱུད་ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་ཁོངས་སྣེ་གདོང་རྫོང་གི་ཡར་ལུང་ཡུལ་དུ་འབབ་སྐབས་ཡར་ཀླུངས་གཙང་པོ་ཟེར……”ཞེས་གསལ་བ་བཞིན་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་དེ་ཡར་ལུང་ཡུལ་དུ་འབབ་སྐབས་ཀྱི་མིང་ཙམ་ཞིག་ཡིན་ན། དེ་མན་ཆད་ཀྱི་གཙང་པོ་དེའི་མིང་ལ་གང་ཞིག་བརྗོད་དགོས་པ་སོགས་མི་རྣམས་འཕྱང་མོའི་དྲ་བར་ཚུད་པའི་དོགས་གཞི་དུ་མ་ཞིག་མི་སྐྱེ་བ་ག་ལ་སྲིད། དེས་ན་རང་རེའི་འཛམ་གླིང་ཡང་རྩེར་གནས་པའི་ཕ་ཡུལ་ལམ། ཡང་ན་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་མཚོན་རྟགས་ཡ་གྱལ་འདི་ལྟ་བུའི་མིང་གི་འབྱུང་ཁུངས་སམ་གོ་དོན་གང་ཡིན་པའི་བཤད་ཚུལ་ཐད། མ་དག་རྒྱུན་འབྱམས་སུ་འགྱུར་གཞིའི་རིགས་ཆགས་ཉེན་ཡོད་དེ་དཔེར་ན་ཉེ་ཆར་《བོད་ལྗོངས་ཉིན་རེའི་ཚགས་པར་》ཐོག ལྷོ་ཁའི་ཟངས་རི་རྫོང་གི་རྡོ་ཀ་མ་རུ་ལས་སྣོན་བཟོ་གྲྭ་བཙུགས་པའི་གནས་ཚུལ་ནང་“……ཡར་ལུང་གཙང་པོའི་འགྲམ་ངོགས་སུ་ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་གྱི་རྡོ་ཀ་མ་རུ་དང་འཛེང་རྡོའི་རྡོ་ལེབ་ལས་སྣོན་བཟོ་གྲྭ་……” 【2】ཞེས་གསར་དུ་ཐོན་འགོ་ཚུགས་པ་སོགས་མི་རབས་རྗེས་མ་རྣམས་འཁྱོག་ལམ་དུ་འཕྱན་སྲིད་པ་མ་ཟད། འཛམ་གླིང་ཐོག་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་གི་བྱ་གཞག་ཁྲོད་དུའང་ཤུགས་རྐྱེན་བཟོ་སྲིད་སྟབས། རང་རེས་རྩ་བའི་ཐ་སྙད་འབྱུང་གཞིར་ལུང་རིགས་ཀྱི་རྒྱབ་རྟེན་ངེས་རྙེད་མ་བྱུང་བའི་རིགས་ལ་འདི་ཡིན་ཁ་ཚོན་གཅོད་པ་སྔ་དྲགས་རྒྱུ་མེད་པར་བཤས་ཚུལ་དང་རྒྱུ་མཚན་འདྲ་མིན་རྣམས་བརྟག་དཔྱད་ཞིབ་འཇུག་གི་ས་བོན་དུ་བཏོན་ཏེ། ཐུན་མོང་ཐོག་དཔྱད་བསྡུར་བགྲོ་གླེང་དང་འཚོལ་ཞིབ་དགོས་པ་གལ་ཧ་ཅང་ཆེ་བར་བརྟེན་དེའི་སྐོར་རང་ཉིད་ཀྱི་ཐོག་མའི་བསམ་ཚུལ་འགའ་ཞིག་དཔྱད་གཞི་ཙམ་གྱི་རྒྱུ་ཆར་དམིགས་ནས་ཟོལ་མེད་ཀྱིས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།
གཅིག
དང་ཐོག་རང་ཅག་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་གདོད་མའི་ཕ་ཡུལ་དུ་གྲགས་པའི་ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་གྱི་ཡར་ལུང་ཞེས་པའི་ཡུལ་མིང་དེ་ལ་ཡར་ལུང་དང་ཡར་ལུངས། ཡར་ཀླུང་ངམ་ཡར་ཀླུངས་བཅས་འབྲི་སྲོལ་མི་འདྲ་བ་བཞི་ཙམ་མཆིས་པ་དེ་དག་གི་ནང་ནས་གང་ཞིག་ཡང་དག་པ་ཡིན་པའི་ཐད་ལ་དབྱེ་ཞིབ་ཅིག་བྱེད་དགོས་འདུག་སྙམ། གང་ཡིན་ཞེ་ན་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གི་གཞུང་ལུགས་ལྟར་ན་ཀླུང་དང་ལུང་གཉིས་ཀ་རི་སྒང་མ་ཡིན་པའི་གཤོང་སའམ། ཡང་ན་རི་གཉིས་དབར་གྱི་གཞུང་ས་ཡངས་པ་ལ་གོ་བ་འདྲ་མཚུངས་ཡིན་པའི་བཞེད་སྲོལ་ཞིག་མཆིས་མོད། འོན་ཀྱང་དག་ཡིག་ལ་ལའི་ནང་“ཀླུང་། ཆུ་ཀླུང་ཆེན་པོ་སྐྱིད་ཆུ་ལྟ་བུ་” 【3】ཞེས་དང་ཡང་“ཀླུང་། ཆུ་བོ་ཆེན་པོའི་མིང་སྟེ། ཆུ་ཀླུང་། རི་ཀླུང་ཞེས་པ་ལྟ་བུ་” 【4】ཞེས་འཁོད་པ་སོགས་ཀླུང་ནི་གཙོ་བོ་འབབ་ཆུ་ཆེན་པོའི་མིང་ལ་གྲགས་པ་དེའི་ཆ་ནས་བཤད་ན། ལུང་ཞེས་པ་ནི་ལུང་པ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱི་བསྡུས་ཚིག་ཡིན་སྟབས་དེ་ཆུ་བོར་འཇུག་ཐབས་ནམ་ཡང་མེད་པས་དེ་གཉིས་ཀྱི་གོ་དོན་ལ་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་གོར་མ་ཆག དེར་བརྟེན་འདིར་“ཡར་”གྱི་ཚིག་གྲོགས་དེ་ཡང་སྙིང་“ལུང་”ངམ་“ལུངས་”གང་ཡིན་དང་། ཡང་ན་“ཀླུང་”ངམ་“ཀླུངས་”གང་ཡིན་ཞིབ་འཇུག་ཅིག་མི་བྱེད་ཀ་མེད་དུ་གྱུར། དེ་ཡང་སྲིད་པའི་ས་མིང་དང་ཆུ་མིང་དེ་དག་ལ་དཔྱོད་སྐབས་གཙོ་བོ་གནའ་དུས་དང་སྔ་རབས་ཀྱི་ཡིག་རྙིང་འབའ་ཞིག་ལ་བརྟེན་རྒྱུ་ལས། བྱེད་ཐབས་ལྷག་པོ་གཞན་མ་མཆིས་པར་བརྟེན་ཡར་ལུང་གི་ཡུལ་མིང་སྐོར་གསལ་བའི་ཡིག་རྙིང་ཁག་གཅིག་ལ་བལྟ་ཞིབ་ཞུས་པ་གཤམ་གསལ།
༡. བོད་ཀྱི་གནའ་རབས་རིག་གནས་དང་ལོ་རྒྱུས་མཐའ་དག་གི་ཁུངས་འཛིན་ས་ཡང་དག་རྩོད་མེད་འབའ་ཞིག་ཏུ་བརྩི་བའི་བཙན་པོའི་སྐབས་ཀྱི་དུས་རབས་དེ་རང་གི་མིས་བྲིས་པའི་ཡི་གེ་སྟེ། སྐབས་དེའི་རྡོ་རིང་ཁག་དང་བྲག་བརྐོས་ཡི་གེ། དེ་བཞིན་ལྕགས་རིགས་ལུགས་མའི་དྲིལ་བུ་སོགས་ཀྱི་ཐོག་འཁོད་པའི་ཡི་གེ་སོགས་བདག་གི་འདྲེན་བྱེད་ཀྱི་སྤྱོད་ཡུལ་དུ་གྱུར་རིགས་ནང་“ཡར་ལུང་”ཞེས་པའི་ཡུལ་མིང་དེ་འཁོད་པ་ད་ཕན་མ་རྙེད་ཀྱང་། རང་རྒྱལ་གྱི་ཏུན་ཧོང་ས་ཕུག་ནས་ཐོན་པའི་གནའ་རབས་ཡིག་རྙིང་གི་ཁྲོད་ནས་རྡོ་རིང་གི་ཡི་གེ་ལས་ཀྱང་སྔ་བ་སྟེ། བོད་ཀྱི་བཙན་པོ་འདུས་སྲོང་མང་པོ་རྗེའི་སྐུ་དུས་སུ་བཙན་པོས་མགར་གྱི་བུ་རྒྱུད་གློ་བ་རིང་པ་ལ་བཀའ་བཀྱོན་པའི་མགུར་གྱི་ནང་“……བྱང་པུ་ནི་ལུང་ཆུངས་ན། མཁར་ཁོལ་ནི་རྨང་བ་དང་། ཡར་ལུངས་ནི་པྱིང་ལུགས་ན། ལྷོ་རྔེགས་ནི་འཕན་པ་གཉིས། གང་འཕན་ནི་གག་རགས་པ། གཉི་ཟླ་ནི་ཡ་བིས་གཟིགས་……” 【5】ཞེས་འཁོད་པ་དེ་ནི་ད་ཕན་ཁོ་བོས་མཐོང་བའི་ཡར་ལུང་གི་མིང་ཚིག་སྔ་ཤོས་སུ་གྱུར་པ་དང་། ཁོ་བོས་མཇལ་མྱོང་བའི་ཏུན་ཧོང་གི་ཡིག་རྙིང་ནང་“ཡར་ཀླུང་”ངམ་“ཡར་ཀླུངས་”ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱི་འབྲི་སྲོལ་རྩ་བ་ནས་རྙེད་སོན་མ་བྱུང་མོད། འོན་ཀྱང་“མ་མཐོང་ཕྱིར་ན་མེད་པ་མིན་”ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་བདག་ལྟ་བུས་ཁ་ཚོན་གཅོད་ག་ལ་སྤོབས་ན་རང་ཅག་ཚང་མས་མུ་མཇུད་ནས་འཚོལ་ཞིབ་གནང་དགོས།
༢.དེ་ནས་བསྟན་པ་ཕྱི་དར་གྱི་རྗེས་བྲིས་པའི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ད་ཡོད་ཡིག་རིགས་སྔ་ཤོས་ཀྱི་གྲས་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་བཅུ་གཉིས་པའི་དུས་མཇུག་ཙམ་ཏུ་ཐོན་པའི་ཡིག་རྙིང་གྲགས་ཆེ་བ་《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་》ནང་ཞིབ་པར་བོད་དུ་བཀའ་ཁྲིམས་བཅས་པའི་སྐོར་“……རྒྱལ་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་ཡུལ་ཡར་ལུང་སོག་ཁ་རུ་སྤུར་རྒྱལ་གྱི་མངའ་རིས་སུ་བསྡུས་པའི་བོད་ཐམས་ཅད་ཚོགས་ནས་བླའི་ཕོ་བྲང་ནི་ཕྱིང་བ་སྟག་རྩེ། ཇོ་མོའི་བཞུགས་གནས་ནི་དཔག་བསམ་གྱི་ལྕང་བུ་……” 【6】ཞེས་གསལ་བ་དང་། ཡང་བོད་ཀྱི་སྟོང་སྡེ་བགྲངས་སྐབས་“……གཡོ་རུའི་སྟོང་སྡེ་ལ། ཡར་ལུང་ལ་སྟོང་སྡེ་གཅིག་……” 【7】ཅེས་དང་། དེ་ནས་སྟོང་དཔོན་འདྲེན་སྐབས་སུའང་“……གཡོ་རུའི་སྟོང་དཔོན་ལ། ཡར་ལུང་འཆིངས་ལུང་གཉིས། སྙགས་དང་ཚེ་སྤོང་གི་སྟོང་སྡེ་……” 【8】ཞེས་སོགས་ཡིག་རྙིང་དེའི་ནང་དུ་ཡར་ལུང་རང་འཁོད་འདུག
• མདུན་ཤོག
• ངོས་གོང་མ།
• 1
• 2
• ངོས་རྗེས་མ།
• མཇུག་ཤོག
མཆན་འགྲེལ།
【1】
《བོད་རྒྱ་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ་》དེབ་སྨད་ཆའི་ཤོག་ངོས་༢༥༥༧པར་གསལ།
【2】
《བོད་ལྗོངས་ཉིན་རེའི་ཚགས་པར་》༡༩༩༥ལོའི་ཟླ་༡༠ཚེས་ ༡༣ཉིན་གྱི་པར་ངོས་གསུམ་པར་གསལ།
【3】
《བརྡ་དག་མིང་ཚིག་གསལ་བ་》ཤོག་པར་ངོས་༡༨པར་གསལ།
【4】
《དག་ཡིག་གསར་བསྒྲིགས་》ཤོག་པར་ངོས་༡༡པར་གསལ།
【5】
《ཏུན་ཧོང་ནས་ཐོན་པའི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་》ལྕགས་པར་མའི་ཤོག་ངོས་༨༥པར་གསལ།
【6】
《མཁས་པ་ལྡེའུས་མཛད་པའི་རྒྱ་བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་》ལྕགས་པར་མའི་ཤོག་ངོས་༢༥༤、༢༥༨པར་གསལ།
【7】
《མཁས་པ་ལྡེའུས་མཛད་པའི་རྒྱ་བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་》ལྕགས་པར་མའི་ཤོག་ངོས་༢༥༤、༢༥༨པར་གསལ།
【8】
《མཁས་པ་ལྡེའུས་མཛད་པའི་རྒྱ་བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་》ལྕགས་པར་མའི་ཤོག་ངོས་༢༥༤、༢༥༨པར་གསལ།
