དབུས་གཙང་ལོ་རྒྱུས་ཆེན་མོ་ལས། སྟག་རྩེ་རྫོང་གི་མིང་ཐོགས་ཚུལ་དང་། རྫོང་གི་ས་བབ་ཆགས་ཡུལ།

སྟག་རྩེ་རྫོང་།

ས་བཅད་དང་པོ། རྫོང་གི་གཞི་རིམ་ལོ་རྒྱུས།

ལེ་ཚན་དང་པོ།  རྫོང་གི་མིང་ཐོགས་ཚུལ།

        ཡུལ་འདིར་གནའ་རབས་ཀྱི་ཡིག་ཚགས་དང་། དེང་གི་གཞུང་ཡིག  ཤོད་རྒྱུན་བཅས་སུ་སྟག་རྩེ་ཞེས་ཡོངས་སུ་གྲགས་རེད་འདུག དཔེར་ན། 《བཀའ་ཤག་རྒྱ་དེབ་》དང་། 《དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་ལོའི་གླུ་དབྱངས་》ལས། སྟ་རྩེ་རྫོང་གི་མིང་ལ་བྱི་རི་སྟག་རྩེ།[1] ཞེས་གསལ་བ་དང་། 《དུང་དཀར་ཚིག་མཛོད་》ལས་ཀྱང་། བྱེ་རི་སྟག་རྩེ།[2] ཞེས་གསལ་བས། གོང་འོག་གཉིས་ཀས་རྫོང་འདིར་བྱེ་རི་སྟག་རྩེ་འབོད་ཞེས་འབོད་པ་འདྲ་ཡང་།

༸རྒྱལ་དབང་ལྔ་པ་ཆེན་པོས་བྱི་ཞེས་དབྱངས་འགྲེང་བུའི་དོད་དུ་གི་གུ་སྤྱད་གནང་འདུག 《སྟག་རྩེ་རྫོང་གི་ལོ་རྒྱུས་ལས།》ལས། དེ་སྔའི་སྟག་རྩེ་རྫོང་ངོས་འཛིན་གནང་སྐབས། སྟག་རྩེ་གྲོང་ཚོའི་ཤར་ངོས་རི་སྣའི་སྟེང་དུ་གྱང་འོག་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་བྱེ་རི་སྟག་རྩེ་རྫོང་གི་ཤུལ་ཡིན་པ་དང་། རྫོང་དེ་ཕག་གྲུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་(༡༣༠༢-༡༣༦༤)གྱིས་དབུས་གཙང་རྫོང་ཆེན་བཅུ་གསུམ་བརྩིགས་པའི་ཡ་གྱལ་ཞིག་ཡིན་པར་གསུངས་འདུག[3]

གོང་གསལ་དཔྱད་ཡིག་དག་ལས་སྟག་རྩེ་རྫོང་ཞེས་དུས་རབས་བཅུ་བཞི་པ་དེའི་གོང་ནས་འབོད་སྲོལ་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ་ཅིང་། 《མི་དབང་རྟོགས་བརྗོད་》ལས། བྱེ་རི་སྟག་རྣམ་པར་རྩེ་བ།[4] ཞེས་གསུངས་ཀྱང་དེ་ནི་གོང་གི་བྱེ་རི་སྟག་རྩེ་ཞེས་པར་རྒྱས་བཤད་མཛད་པ་ཙམ་ལས་གཞན་ཞིག་མིན་པ་ནི་རྟོགས་སླ་བས་སོ། སྟག་རྩེ་ཞེས་འབོད་དོན་ལ་སྔར་གྱི་གསུང་སྲོལ་དུ། ཡུལ་དེའི་རྒྱབ་རི་སྟག་གི་གཟུགས་བརྙན་འདྲ་བའི་རི་སྣ་ལག་པ་གཡོན་པ་ཐང་ལ་བརྐྱངས་པ་ལྟ་བུའི་སྡེར་མོའི་རྩེར་མཁར་རྫོང་བཏབ་པས་མིང་ལ་སྟག་རྩེ་ཐོགས་ཞེས་དང་།  དེ་མིན་གནའ་བོའི་ལོ་རྒྱུས་དང་འབྲེལ་བའི་རྒན་རབས་རྣམས་ཀྱི་བཤད་སྲོལ་ལའང་སྔར་སྤུར་རྒྱལ་བཙན་པོའི་སྐབས། གཡུལ་འགྱེད་ནང་རང་སྲོག་བློས་བཏང་བའི་བྱས་རྗེས་ཅན་གྱི་དཔའ་བོ་རྣམས་ལ་རྗེས་དྲན་ཞུ་ཕྱིར། དེའི་ཕ་ཡུལ་དུ་རྡོ་བརྩིགས་ཀྱི་རྟེན་མཁར་སྟེང་དུ་དཔའ་བོ་རབ་ལ་སྟག་གི་མགོ་དབྱིབས་ཀྱི་རྩེ་རྒྱན་འཛུགས་སྲོལ་བྱུང་ཞིང་། དྲན་རྟེན་དེ་རིགས་ཡོད་པའི་ཡུལ་གྱི་མིང་ལའང་སྟག་རྩེ་ཞེས་བཏགས་སྲོལ་ཡོད་པས། ཁུལ་འདིར་ཡང་སྔོན་གཡུལ་འགྱེད་སོགས་ལ་བྱས་རྗེས་བཞག་པའི་མཐུ་ལས་བྱུང་ཞེས་གྲགས།[5]

གོང་གི་གསུང་རྒྱུན་གོང་འོག་གཉིས་ལས་ཕྱི་མ་དེ་དོན་དང་ལྡན་པར་སྣང་སྟེ། སྔོན་བཙན་པོའི་དུས་སུ་དམག་དོན་སོགས་ལ་བྱས་རྗེས་འཇོག་པའི་དཔའ་བོར་སྟག་ལྤགས་ཀྱི་ཆེ་བསྟོད་གནང་ཚུལ་དང་། དཔའ་བོའི་མཚོན་རྟགས་སུ་སྟག་སྟོད་སོགས་སྤྱོད་ཚུལ་དེ་ལ་བསམས་ན་ཡུལ་དེ་ནི་དཔའ་བོ་རབ་ཀྱི་ཕ་ཡུལ་བྱ་བའི་དོན་དང་ལྡན་པར་སྣང་ལ། དེ་མིན་བོད་རང་དུ་རྫོང་གཞན་དག་གི་མིང་ལའང་འཕྱོངས་རྒྱས་ཕྱིང་བ་སྟག་རྩེ་དང་། འོལ་དགའ་སྟག་རྩེ་ཟེར་བ་སོགས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཉིང་ཁྲི་རྫོང་དང་། རྣམ་གླིང་རྫོང་སོགས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་ཡང་སྟག་རྩེ།[6] ཞེས་པའི་གྲོང་ཚོ་འགའ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་དག་ལ་དཔག་ན་ཐ་སྙད་དེའི་བྱུང་ཚུལ་དེ་ལྟར་མིན་ནམ་སྙམ་ཞེས་གསལ།

ལེ་ཚན་གཉིས་པ། རྫོང་གི་ས་བབ་ཆགས་ཡུལ།

སྟག་རྩེ་རྫོང་ནི་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ལྷ་སའི་ཤར་ངོས་ལེ་དབར་ ༧༠[7] ས། བོད་དབུས་ཀྱི་ལྷོ་ངོས་ལྷ་ས་སྐྱིད་ཆུའི་དཀྱིལ་བརྒྱུད་བྱང་གི་འཕྲེད་ཐིག་ཏུའུ་གྲངས་ ༢༩༚ ༦’ 〜    ༩༚ དང་། ཤར་གི་གཞུང་ཐིག་ཏུའུ་གྲངས་ ༩༡༚ ༢’ 〜     ༦༚ བར་ལ་གནས་ཤིང་། ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་དབུས་རྒྱུད་སྐྱིད་ཆུ་གཙང་པོའི་གཤོང་སའི་ཁུལ་གྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས། ལྷོ་ཤར་དང་ནུབ་བྱང་གི་ཕྱོགས་རྣམས་རི་མཐོའི་ཁུལ་ཡིན་ཞིང་། གཉིས་ཀར་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ནས་མཐོ་ཚད་སྨི་ ༥༥༠༠ ཡས་མས་དང་དཀྱིལ་ཁུལ་རོང་ཁུལ་རེད། ས་བབ་བྱང་ཤར་ནས་ལྷོ་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་འཁྱོག་ཅིང་ཆ་སྙོམས་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ནས་མཐོ་ཚད་སྨི་ ༤༥༠༠ ཡོད།  མཐོ་སྒང་དྲོ་ཁུལ་ཕྱེད་ཐན་པའི་དུས་རླུང་གནམ་གཤིས་ཁུལ་གྱི་ཁོངས་སུ་འདུ་བས་ས་རྒྱུ་གཤིན་ལ་རྩྭ་ཆུ་ཐོན་ཁོངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པས་ཞིང་ལས་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་ཡུལ་འཚམ་པོ་ཞིག་ཡིན།

ལོ་རེའི་ཆ་སྙོམས་དྲོད་ཚད་ ༧ ༚C‚ ཟླ་དང་པོའི་ཆ་སྙོམས་དྲོད་ཚད་ཀླད་ཀོར་འོག་གི་ ༦ ༚C‚ ཡིན། ཟླ་བདུན་པའི་ཆ་སྙོམས་དྲོད་ཚད་ ༡༤ ༚C‚ དང་ལོ་རེའི་ཆར་ཆུ་འབབ་ཚད་ལི་སྨི་ ༤༤༤ ཡིན། འཚོ་རླུང་ཉུང་ལ་དྲོད་ཚད་དམའ་ཞིང་ཉིན་མོའི་དྲོད་ཁྱད་ཆེ་བ། ཉི་འོད་ཕོག་ཚད་ཕྱུག་ཅིང་ལོའི་ཉི་འོད་ཕོག་ཡུན་ཆུ་ཚོད་ ༣༠༦༥.༣ ཡིན་པ་དང་། དགུན་དཔྱིད་སྐམ་ཤས་ཆེ་ཞིང་རླུང་ཆེན་པོ་མང་ལ་ལོ་རེར་ཐན་སྐྱོན་མེད་པའི་དུས་ཉིན་ ༡༣༠ ཡས་མས་རེད།[8] ས་བབས་དམའ་ཤོས་ལྷ་ས་སྐྱིད་ཆུའི་རོང་དུ་སྨི་ ༣༦༧༠ དང་ལྷོ་བྱང་མཐའ་མཚམས་ཀྱི་རི་མཐོའི་ས་ཁུལ་དུ་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་མཐོ་ཚད་སྨི་ ༥༥༠༠ བཅས་ཡོད། རང་བྱུང་གནོད་འཚེ་གཙོ་བོ་ཐན་པ་དང་། ཆུ་ལོག ཤྭ་འོད། འདམ་རྡོའི་ཆུ་ལོག སེར་བ། སད་སྐྱོན། འབུ་སྐྱོན་སོགས་ཡོད།[9]

དཔྱད་གཞིའི་ལུང་ཁུངས་ཡིག་ཆ།

[1] ༸གོང་ས་ལྔ་པ། རྫོགས་ལྡན་གཞོན་ནུའི་དགའ་སྟོན་དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའི་གླུ་དབྱངས་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགས་སོ། བོད་གཞུང་ཤེས་རིག་དཔར་ཁང་།  ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༦། ཤོག ༢༣༡།

[2] དུང་དཀར་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༢། ཤོག ༡༠༠༣།

[3] གྲོང་ཁྱེར་ལྷ་སའི་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས། དེབ་དང་པོ། སྟག་རྩེ་རྫོང་། གྲོང་ཁྱེར་ལྷ་སའི་སྲིད་གྲོས། ཤོག ༦༤།

[4] ཧོར་ཁང་བསོད་ནམས་དཔལ་འབར། མི་དབང་རྟོགས་བརྗོད་ཀྱི་སྙིང་དོན་ཚིགས་བསྡུས་གཞོན་ནུ་མགུ་བའི་རོང་དབྱངས། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༨། ཤོག ༤༠།

[5] གྲོང་ཁྱེར་ལྷ་སའི་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས། དེབ་དང་པོ། སྟག་རྩེ་རྫོང་། གྲོང་ཁྱེར་ལྷ་སའི་སྲིད་གྲོས། ཤོག ༢།

[6] གྲོང་ཁྱེར་ལྷ་སའི་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས། དེབ་དང་པོ། སྟག་རྩེ་རྫོང་། གྲོང་ཁྱེར་ལྷ་སའི་སྲིད་གྲོས། ཤོག ༢།

[7] བཀའ་དྲུང་ནོར་ནང་། དེབ་ཐེར་ལོང་བའི་དམིགས་བུ། དཔེ་གཟུགས། ལྕགས་པར། རྡི་ལི། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༡། ཤོག ༢༣༩།

[8]西藏自治区土地册，西藏自治区测绘局，中国地图出版社出版.1996.Pg 25.

[9]西藏自治区土地册，西藏自治区测绘局，中国地图出版社出版.1996.Pg 25.

དབུས་གཙང་ལོ་རྒྱུས་ཆེན་མོ་ལས་བཏུས་པའོ།།