གསའ། (གསའ་ལ་ཨ་མདོའི་ཡུལ་སྐད་དུ་གསའ་བན་དེ་དང་སྲོག་ཆགས་རིག་པ་རུ་གངས་གཟིག་ཟེར) གསའ། 雪豹Snow Leopard གཟུགས་གཞིའི་ཁྱད་ཆོས། གསའ་ཡི་གཟིགས་ཀྱི་རིང་ཚད་ལ་སྨིས་1ནས་སྨིས་ 1.5 ཡོད། ཕོ་གསའ་ནི་མོ་གསའ་ལས་ཅུང་ཆེ། གསའ་ཡི་རྔ་མ་སྦོམ་ཞིང་ཆེ་ལ། རྔ་སྤུ་རིང་ཞིང་སོབ་སོབ་ཡིན་པར་མ་ཟད། རྔ་མའི་རིང་ཚད་ཀྱིས་གཟུགས་ཀྱི་རིང་ཚད་ཀྱི་ 2/3 ཡན་ཟིན་འདུག གསའ་ཡི་ལུས་ཧྲིལ་བོ་དཀར་སྐྱ་ཡིན་པ་དང་། ཐིག་ལེ་ནག་པོ་ཁྱབ་ཡོད། རྔ་སྣེ་ནག་ཅིང་རྔ་མའི་རྒྱབ་ངོས་ན་ཐིག་ལེ་ནག་པོ་བསྟར་འདུག གསའ་ཡི་སུག་བཞི་སྦོམ་ཞིང་ཐུང་ལ། སྡེར་ཁྱིམ་དང་སྡེར་མོའི་བར་ན་སྤུ་རིང་མོད་པོ་སྐྱེས་ཡོད།

བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་སྒྱུ་རྩལ་པ་གྲགས་ཅན་རྣམ་རྒྱལ་ (1884-1942) གྱི་ལོ་རྒྱུས། རྩོམ་པ་པོ། ཞོལ་ཁང་བསོད་ནམས་དར་རྒྱས།   དགེ་རྒན་རྣམ་རྒྱལ་ལགས་ནི་དུས་རབས་ཉི་ཤུའི་དུས་འགོར་བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་རིག་རྩལ་ལ་མཆོག་ཏུ་མཁས་པ་ཞིག་ཡིན་པར་ཙམ་དུ་མ་ཟད། ཕྲན་རང་གི་རོལ་མོའི་དགེ་རྒན་ཡིན་སྟབས། སྤྱི་ལོ་ 1980 ལོར་ཕྲན་ནས་དྲན་གསོ་ཞུ་བ་དང་ཆབས་ཅིག་ཁོང་གི་བྱས་རྗེས་མདོར་བསྡུས་དང་བཅས་ 《མང་ཚོགས་རིག་གནས་》ཞེས་པའི་དུས་དེབ་ཐོག་བཀོད་ཡོད་ཀྱང་། གོང་གསལ་ལས་ཁུངས་མཁོ་བསྡུ་བྱས་པའམ་ཟླ་སྒྲིལ་གང་ཡིན་དུས་དེབ་དེ་གྲས་དེང་སང་བཙལ་ཪྙེད་དཀའ་སྟབས། རིག་རྩལ་ཆེད་ལས་ཞིབ་འཇུག་པའི་ནང་དགེ་རྒན་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་འཚོལ་ཞིབ་བཅར་འདྲི་གནང་མཁན་ཡང་མང་པོ་འདུག་པས།

གཙུག་ཏོར་རྣམ་རྒྱལ་མ།         བོད་ཀྱི་རི་མོའི་སྒྱུ་རྩལ་འདི་ནི་འཛམ་གླིང་མི་རིགས་གཞན་ལ་ཐད་ཀར་ངོམ་ཆོག་ཆོག་གི་རང་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་པའི་དཔལ་ཡོན་ཞིག་ཡིན་པར་མ་ཟད། བོད་རང་གནས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་དང་། ལོ་རྒྱུས། འཚོ་བ། ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་སོགས་དང་བསྟུན་ནས་རིམ་བཞིན་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱིན་པའི་བསམ་བློའི་ཐོན་རྫས་ཤིག་ཀྱང་ཡིན། ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་ལ་རང་རྒྱལ་གྱི་ཡང་དག་པའི་སྲིད་ཇུས་འོག་ཚོང་ལས་དང་དཔལ་འབྱོར་། དེང་རབས་ཅན་གྱི་བརྡ་འཕྲིན་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས་ཁྱིམ་གཞི་ཆེན་པོའི་མེས་རྒྱལ་གྱི་མི་རིགས་སོ་སོའི་དཔལ་ཡོན་སྔོག་འདོན་དང་། རྒྱུན་འཛིན། དར་སྤེལ། ཁེ་ལས་ཅན་གྱི་རིག་གནས་ཀྱི་ཐོན་རྫས་གསར་གཏོད་ཕྱོགས་ལ་སྐུལ་འདེབས་དང་སྣེ་ཁྲིད་མཛད་དེ། འཛམ་གླིང་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཀྱི་རྒྱུན་འཛིན་པ་དང་རིག་གནས་ཐོན་རྫས་ཀྱི་ཁེ་ལས་པའང་མང་པོ་བྱུང་ཡོད། དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་རི་མོའི་སྒྱུ་རྩལ་འདི་སྤྱིའི་ཆ་ནས་ནང་བསྟན་རིག་གནས་ཀྱི་བསམ་བློ་དང་ཁ་བྲལ་ཐབས་མེད་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་དེ། ཡིན་ཡང་། བོད་ཀྱི་རི་མོའི་སྒྱུ་རྩལ་འདིའང་ཆོས་ལུགས་རིག་གནས་ཁོ་ན་ཞིག་ནི་གཏན་ནས་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལ་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་བསམ་བློའི་རིན་ཐང་དང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རིན་ཐང་།

ཀརྨ་པ་སྐུ་ཕྲེང་དང་པོའི་གསོལ་ཞལ། 第一世噶玛巴用过的碗 ཀརྨ་པ་སྐུ་ཕྲེང་བཞི་བའི་ན་བཟའ་ཐོར་བུ། 第四世噶玛巴的法衣碎片 ཀརྨ་སྐུ་ཕྲེང་དགུ་པའི་་དབུ་ཞྭ། 第九世噶玛巴的法帽 ཀརྨ་སྐུ་ཕྲེང་དགུ་པའི་ཞབས་ལྷམ། 第九世噶玛巴的鞋 ཀརྨ་པ་སྐུ་ཕྲེང་བརྒྱད་པ་ཉིད་ཀྱིས་བཞེངས་པའི་སྐུ་ཞིག 空住佛 楚布寺镇寺之宝，由第八世噶玛巴亲手所塑，传说该佛像塑成之后，竟自动悬于空中长达七天七夜之久，“空住佛”之名由此得来。 ཀརྨ་པ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་པ་རང་ཉིད་ཀྱིས་བཞེངས་བའི་སྟོན་པ་དང་སྒྲོལ་མའི་སྐུ། 第十世噶玛巴亲作的释迦牟尼像、白度母像 ཀརྨ་པ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་པའི་ཞབས་རྗེས། 第十四世噶玛巴的脚印 ཀརྨ་པ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བདུན་གྱིས་དགོང་ལོ་གཞོན་དུས་སུ་བཞག་པའི་ཕྱག་རྗེས། 第十七世噶玛巴小时候留在楚布寺大殿砖头上的手印 ཀརྨ་པ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བདུན་གྱི་ཕྱག་བྲིས། 第十七世噶玛巴亲绘的唐卡 མ་ཧ་ཀ་ལའི་སྐུ་རྙིང་། 玛哈嘎拉塑像

         གངས་རི་ར་བས་ཡོངས་སུ་བསྐོར་བའི་བོད་ཀྱི་ལྗོངས་འདི་ནི་བསྐལ་བ་ཡ་ཐོག་ནས་བཟུང་ཕྱི་སྣོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་ཤིང་། ཤེས་རིག་གི་འཕེལ་ཁ་དར་བའི་ས་ཆ་ཞིག་ཡིན་ལ། སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གོམ་འགྲོས་དང་བསྟུན་ནས་ཡུལ་གྲུ་འདི་ལ་ཡང་ཆབ་དཔལ་རིག་གསུམ་དར་ཞིང་རྒྱས་ཏེ་རང་གཅུན་རང་བདག་གི་བཙན་པོ་རྒྱལ་རབས་བྱུང་ནས་རིམ་བཞིན་བོད་སྤྱི་ཚོགས་ཡོངས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལམ་བུར་གསར་བ་ཞིག་ཏུ་བསྐྱོད་པ་རེད།          མཛངས་བློན་བདུན་ནི་བོད་ཀྱི་བཙན་པོ་སྤུ་དེ་གུང་རྒྱལ་ནས་བཟུང་རིམ་བཞིན་བྱུང་ཞིང་། ཁོ་ཚོས་དུས་རབས་མི་འདྲ་བའི་གནས་བབས་འོག་བོད་ཡུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་དང་རིག་གནས། ཆབ་སྲིད་སོགས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་འགྲོ་བར་ནུས་ཤུགས་ཡོད་དགུ་བཏོན་པས་བོད་རིགས་མི་དམངས་ཀྱི་དེ་དག་ལ་དྲན་གསོའམ་ཡི་རངས་སམ། གོང་བཀུར་རམ་བསྟོད་བསྔགས་བྱེད་པའི་ཆེད་དུ་མཛངས་བློན་བདུན་ཞེས་འབོད་པ་རེད། ཡང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དེབ་ཐེར་འགའ་རེའི་ནང་དུ་འཕྲུལ་བློན་བདུན་ཞེས་པར་ཡང་འབོད་མོད། གང་ལྟར་ཡིན་ཡང་བློན་པོ་འདི་དག་ནི་མི་རིགས་ལ་དགའ་བ། མི་དམངས་ལ་སྙིང་ནས་བརྩེ་བ། རྒྱལ་བོ་ལ་གློ་བ་ཉེ་བ། མེས་རྒྱལ་ལ་དགའ་བ།  བོད་མི་ལ་དགའ་བ་ཅན་ཏག་ཏག་ཡིན་པས། དེང་གི་དུས་འདིར་ཡང་ང་ཚོས་ནམ་ཡང་བརྗེད་ཐབས་མེད་པར་སེམས་ཀྱི་གཏིང་དུ་སིམ་ཏུ་བཅུག་ཡོད།

ཆོས་དུང་དཀར་པོ་རྒྱང་གྲགས་འདི་ནི་སངས་རྒྱས་སྐུ་དངོས་ཀྱིས་བེད་སྤྱོད་མཛད་ཅིང་རབ་གནས་གནང་བའི་རྟེན་བྱིན་རླབས་ཅན་ཞིག་ཡིན། ས་ལུགས་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་བསྟན་རྩིས་ཀྱི་དགོངས་པ་ལྟར་ན་སྟོན་པ་མྱ་ངན་ལས་འདས་ཚུལ་བསྟན་པའི་དུས་ནས་བརྩིས་ན་ཡང་ད་བར་ལོ་ངོ་བཞི་སྟོང་ལྷག་ཙམ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་མངའ་ཡོད། ཞིབ་པར་བརྗོད་ན་སྟོན་པ་ཐུབ་པའི་དབང་པོ་མཆོག་གིས་གདུལ་བྱ་ཐུན་མོང་བའི་ངོར་ལོ་དྲུག་དཀའ་བ་སྤྱད་ནས་མཐར་མངོན་པར་རྫོགས་པ་སངས་རྒྱས་རྗེས། ཡང་དག་པའི་དམ་པའི་ཆོས་བདུད་རྩི་ལྟ་བུ་ཞིག་ཐུགས་ལ་མངའ་བར་མཛད་མོད། འོན་ཀྱང་དུས་དེའི་སེམས་ཅན་སྤྱི་མཐུན་གྱི་ཚོགས་ཡོངས་སུ་མ་རྫོགས་པའི་དབང་གིས། ཟབ་བཞི་སྤྲོལ་བྲལ་འོད་གསལ་འདུས་མ་བྱས། །བདུད་རྩི་ལྟ་བུའི་ཆོས་ཤིག་ཁོ་བོར་བརྙེད། །སུ་ལ་བསྟན་ཡང་གོ་བར་མི་ནུས་པས། །མི་མེད་ནགས་ཀྱི་ཚལ་དུ་གནས་པར་བྱ། །