Author: རྩོམ་སྒྲིག་པས།

རུ་གནོན་གྱི་གཙུག་ལག་ཁང་གཙང་འགྲམ་ལྷ་ཁང་ངམ་གཙང་འགྲམ་བྱེ་མའི་ལྷ་ཁང་།   འཇད་མི་ཤར་རྒན་དབང་འདུས། གཙང་འགྲམ་ལྷ་ཁང་ནི་བོད་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་བཙན་གྱི་སྐབས་སུ་བཞེངས་ཤིང་། དེ་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་རླུང་ལྟར་གྲགས་པའི་མཐའ་འདུལ་གྱི་གཙུག་ལག་ཁང་ངམ་རུ་གནོན་གྱི་གཙུག་ལག་ཁང་བཞིའི་ཡ་གྱལ་ཡིན་ཏེ།  དུས་རབས་བཅུ་གཉིས་པར་ཉང་ཉི་མ་འོད་ཟེར་（1124-1192）གྱིས་བརྩམས་གནང་བའི་ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྙིང་པོ་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད་དུ་འདི་ལྟར་འཁོད་ཡོད་དེ།   “བོད་ཀྱི་ས་〖གཞི་〗སྲིན་མོ་གན་རྐྱལ་དུ་འགྱེལ་བ་འདྲ་བའི་དཔུང་མགོ་དང་། དཔྱི་མགོ་མནན་པར་བྱ་བའི་ཆེད་དུ་རུ་བཞིའི་གཙུག་ལག་ཁང་ཆེན་བཞི་བཞེངས་སུ་གསོལ་བ་ནི། དཔུང་པ་གཡོན་པ་ལ་གཡུང་དྲུང་〈གཡོ་རུ་〉ཁྲ་འབྲུག་བཞེངས་སོ།།

༄༅།།ལ་སྟོད་བྱང་ངམ་རིང་ཁུལ་མདོག་སྟོད་བྱང་ཁང་གསར་གྱི་གཞས་ཆེན་ནོར་བུ་རྒྱལ་མཚན་དགོས་འདོད་ཀུན་འབྱུང་།                ངམ་རིང་ཆོས་འབྲོག་ཉི་མ་དོན་ལགས། སྔོན་འགྲོའི་གཏམ། ཕྱོགས་མཐའ་རབ་དཀར་གངས་ཀྱི་རྭ་བས་བསྐོར་བའི་འཇིག་རྟེན་གོ་ལའི་ཡང་རྩེར་འཕགས་པའི་བོད་ཀྱི་ཡུལ་གྲུ་འདིར། ཆེས་གདོད་མའི་དུས་ནས་བཟུང་རང་ཅག་གི་མེས་པོ་ཡང་མེས་རྣམས་ཀྱིས་མི་རབས་ནས་མི་རབས་བར་སྔར་སོང་རྒྱུན་འཛིན་དང་། མ་འོངས་གསར་གཏོད་ཀྱིས་བསྐལ་བ་དུ་མའི་ནང་རང་འབྱུང་ཁམས་ལ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་འཐབ་རྩོད་བྱེད་པའི་རྒྱུན་རིམ་ནང་། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་ཁོངས་མི་ཞིག་གི་ངོས་ནས། འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་འདི་བཞིན་རང་བྱུང་ཁམས་ལས་རྣམ་པར་རྒྱལ་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ཡར་ཐོན་ཡོང་བར་ཕྱི་སྣོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་གོ་ལའི་གནས་ཡུལ་དང་འདྲ་བར།

༄༅༅། །རྟགས་ཀྱི་འཇུག་པའི་འགྲེལ་པ་བཞུགས་སོ།། མཛད་པ་པོ། དབུས་པ་བློ་གསལ། ༄༅༅། །རྒྱ་གར་སྐད་དུ། ལིང་གཱ་བ་ཏཱ་ར་བྲི་ཏི། བོད་སྐད་དུ། རྟགས་ཀྱི་འཇུག་པའི་འགྲེལ་པ། སྨྲ་བའི་དབང་ཕྱུག་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །བསྟན་བཅོས་མཛད་པའི་སློབ་དཔོན་གྱིས་མིང་གཞིའི་ཡི་གེ་རྣམས་ཐ་དད་པར་ཤེས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར།སུམ་ཅུ་པའི་ཡན་ལག་གི་བསྟན་བཅོས་རྟགས་ཀྱི་འཇུག་པ་མཛད་པ་ནི་གང་བཤད་པར་བྱ་བའི་ཆོས་ཡིན་ནོ། །དེ་འཆད་པ་ན།བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཙུག་དག་ལས་ཀ་ལ་སོགས་པ་གསལ་བྱེད་རྣམས་ནི་ཕོ་དང༌།ཨ་ལ་སོགས་པ་དབྱངས་ཡིག་རྣམས་ནི་མོ་དང༌།རྀ་རཱྀ་ལྀ་ལཱྀ་རྣམས་ནི་མ་ནིང་དུ་བཤད་ལ།འདིར་ཡི་གེ་སུམ་ཅུ་པོ་སྡེ་པ་ཕྱེད་དང་བརྒྱད་དུ་གནས་པའང་འབྱུང་གནས་ཀྱི་སྟོབས་ཀྱིས་སྡེ་པ་ལྔར་བསྡུས་པའོ།།

འགྲོ་མགོན་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་འཕགས་པ་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་རྗེས་དྲན་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་བརྒྱད། ༡༽ ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་འཕགས་པ་རིན་པོ་ཆེ་འདི་ཉིད་ཀྱིས། བོད་མི་རིགས་སོག་པའི་བཙན་འོག་ནས་བོད་རང་དབང་སླར་གསོ་གནང་སྟེ་བོད་ཀྱི་ཆོས་སྲིད་གཉིས་བདག་གིར་བཞེད་ནས་བོད་མི་རིགས་ཆོས་ལུགས་དང་བཅས་པ་ཀུན་སྙོམས་བྱམས་བརྩེས་བསྐྱངས་པ་ནི། བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་བཀྲིན་རྗེས་དྲན་བྱེད་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་དང་པོ་ཡིན།

བོད་ཀྱི་ཡིག་སྒྱུར་རིག་པའི་སྤྱིར་བཏང་ཤེས་བྱ། མཁས་དབང་དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས། རྒྱ་གར་གྱི་སྙན་ངག་ཆེན་པོ་གཉིས་ཀྱི་ཡ་གྱལ་《མ་ཧཱ་བྷ་ར་ཏ》 ཡི་ནང་དོན་བོད་སྒྱུར་ངོ་འཕྲོད་ཚུལ་དང་། དེ་དང་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དབར་གྱི་འབྲེལ་བ་འགའ་ངོས་འཕྲོད་གླེང་བ་སྔར་མེད་གཏམ་གསར་ཞེས་པའི་ཆེད་རྩོམ་གྱི་དཔྱད་བརྗོད། བོད་ལྗོངས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་དགེ་རྒན་དགའ་བ་པ་སངས་ཀྱིས་འབྲི་གནང་མཛད་པའི་ཆེད་རྩོམ་རྒྱ་གར་གྱི་སྙན་ངག་ཆེན་པོ་གཉིས་ཀྱི་《མ་ཧཱ་བྷ་ར་ཏའི་》བོད་བསྒྱུར་ནང་དོན་ངོ་འཕྲོད་དང་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དབར་གྱི་འབྲེལ་བ་འགའ་ངོས་འཕྲོད་གླེང་བ་སྔར་མེད་གཏམ་གསར་ཞེས་འཁོད་པ་དེ་ཐེངས་ཁ་ཤས་བལྟས་པ་དང་སྦྲགས་འབྲེལ་ཡོད་དཔྱད་གཞི་གཞན་དག་ལ་ཡང་ཞིབ་བསྡུར་བྱས་པའི་དཔྱད་བརྗོད་ཁ་ཤས་གླེང་བར་ཆེད་རྩོམ་འདི་ནི་ཞིབ་འཇུག་གནང་མཁན་གཏན་ནས་མ་བྱུང་བའི་ནང་དོན་གསར་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཐོག་དམིགས་བསལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་འགའ་ཞིག་ལྡན་པ་མཐོང་བྱུང་བ་སྟེ།

བཅོམ་ལྡན་རིག་རལ། བཅོམ་ལྡན་རིག་པའི་རལ་གྲི་དང་སྣར་ཐང་ལོ་ཙཱ་བ་ཡང་ཟེར། བཅོམ་ལྡན་རིག་པའི་རལ་གྲི་ནི། ཡུལ་ཕུ་ཐང་བ་ཡིན་པ་ཞིག་བསམ་ཡས་མཆོད་རྟེན་དཀར་པོ་བའི་བཙུན་པ་བྱས། དགའ་བ་གདོང་དུ་དབྱར་ཉི་མ་བརྩོན་འགྲུས་ལ་ཕར་ཕྱིན་སློབ་བཞིན་བཞུགས་པའི་ཚེ་མཛེ་ནད་ཀྱི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཞིག་བྱུང་ནས། སྣར་ཐང་སྐྱོ་སྟོན་པ་ལ་ཁམས་འཆོས་སུ་འོངས་པ་ན། ༼སྐྱོ་སྟོན་པ་དེ་ནི་ཕྱག་ན་རྡོ་རྗེ་ལ་ཉི་མ་མིག་གིས་མི་མཐོང་བའི་བསྙེན་པ་ལོ་བཅུ་གཅིག་ཏུ་མཛད་པ་ཞིག་ཡིན་པར་བཤད།༽ བཅོམ་ལྡན་རིག་རལ་གྱིས་སྣར་ཐང་གི་ཐེམ་པ་ལ་ཞབས་བཞག་པ། དབུ་ལ་ཉི་མ་ཤར་བ། སྣར་ཐང་གི་ཚོགས་དུང་འབུད་པ་རྣམས་དུས་མཚུངས་སུ་བྱུང་བས་རྟེན་འབྲེལ་བཟང་བར་ཡང་གོ ། (བཅོམ་ལྡན་རིག་རལ་དང་། འགྲོ་མགོན་ཆོས་འཕགས།)

དཔལ་ཁང་ལོ་ཙཱ་བ། དཔལ་སྒང་ལོ་ཙཱ་བ་ཞེས་ཀྱང་བྲིས་སྣང་། མཚན་གཞན་གཞན་དཔལ་ཁང་ཆོས་མཛད་དམ། མཚན་དངོས་ངག་དབང་ཆོས་ཀྱི་རྒྱ་མཚོ་དབྱངས་ཅན་སྙེམས་པའི་སྡེ་ཞེས་བྱ་བ་དག་ཡིག་ངག་སྒྲོན་མཛད་པ་པོ་དེ་ཡིན། རྒྱལ་བ་བསོད་ནམས་རྒྱ་མཚོ་དང་། ཀརྨ་པ་མི་བསྐྱོད་རྡོ་རྗེ་རྣམ་གཉིས་དང་སྐུ་དུས་མཚུངས་པར་བྱོན། དུས་མཚུངས་སུ་བྱོན་སྐོར་༸རྒྱལ་དབང་ལྔ་པ་ཆེན་པོའི་རང་རྣམ་དུ་ཀཱུ་ལའི་གོས་བཟང་དུ་ཟུར་ཙམ་གསལ། དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས་ཀྱི་དུང་དཀར་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོར། དཔལ་ཁང་ཆོས་མཛད་པའི་ཐད་དུ། འཁྲུངས་འདས་དང་མཛད་རྣམ་ཞིབ་པ་མ་རྙེད་གསུང་བཞིན་དུ།

སྤུ་རྒྱལ་སུམ་ཅུ་པ་འབྲོང་གཉན་ལྡེའུའི་རིང་ལ་བོད་དུ་དཀར་ཡོལ་བཟོ་རྒྱུའི་ལག་རྩལ་དར་བའི་སྐོར《རྒྱ་བོད་ཡིག་ཚང་ཆེན་མོ》ལས དེའི་རྗེས་སུ་བྱུང་བའི་དཀར་ཡོལ་གཉིས། ། འབྲོ་བརྙན་ལྡེའུ་གུའི་རིང་ལ་བོད་དུ་དར། ། རྒྱལ་པོའི་གསོལ་ཞལ་དབང་པོའི་གཏེར་དུ་སྦས། ། དེ་ཡི་རྟིང་ལ་རླུང་ནམ་འཕྲུལ་རྒྱལ་དུས། ། མཁས་པའི་བཟོ་བོས་སོ་ནག་ཐང་པོ་ཆེར། ། འཆིང་བུའི་རྒྱུ་ལ་རྣ་ཐོས་དཔེ་བྱས་ནས། ། སུམ་ཅུ་རྩ་གཉིས་ཆེ་ཆུང་འབྲིང་གསུམ་སྟོན། ། རབ་དང་འབྲིང་དཀར་ཐ་མ་སྔོ་ཤས་ཆེ། ། བོད་ཡུལ་དབུས་གཙང་མཐིལ་ན་ནོར་བུ་ལས། ། གྲུབ་པའི་འབྲུག་བརྒྱབ་གྲགས་པ་དེ་རྩལ་ལོ། ། འདི་ལ་ཡོན་ཏན་དཔག་མེད་ལྡན། ། སྐལ་ལྡན་རྣམས་ཀྱིས་འདི་ཟུངས་ཤིག ། དེ་ལ་ཟླ་བོ་གསུམ་ཡོད་དར་རྩེ་དང༌། ། འདོལ་ལ་བྱང་སྐྱ་གསུམ་དུ་གྲགས་པ་ཡིན། ། དེ་རྣམས་བོད་དུ་བྱུང་བའི་དཀར་ཡོལ་ཡིན། ། ཞེས་སོགས་བོད་དུ་དཀར་ཡོལ་བྱུང་བའི་དུས་ཚོད་དང༌། དཀར་ཡོལ་བཟང་ངན་བརྟག་ཐབས་སོག་གསལ་པོར་གསུང་ཡོད།

སྔགས་ཀྱི་བཀླག་ཐབས།   མཛད་པ་པོ། སྣར་ཐང་ལོ་ཙཱ་བ།    ཡི་གེའི་ངོ་བོ། ངོ་བོ་ཨཱ་ལི་ཀཱ་ལི་སྟེ། ། ཕོ་མོ་མ་ནིང་གསུམ་དུ་གནས། ། ཁམས་གང་གིས་བསྡུས་ཤིང་སྐྱེ་གནས། ཨ་ཀུ་ཧ་ྈྐ་ནམ་མཁའི་ཁམས། ། མགྲིན་པའི་གནས་ལས་སྐྱེ་བ་ཡིན། ། ཨི་ཙུ་ཡ་ཤ་རླུང་གི་ཁམས། ། ལྕེ་རྩེ་སོ་རྐན་དག་ལས་སྐྱེ། ། རྀ་ཊུ་ར་ཥ་མེ་ཡི་ཁམས། ། སྤྱི་བོ་དག་ལས་སྐྱེ་བ་ཡིན། ། ཨུ་པུ་ཝ་ྉྤ་ཆུ་ཡི་ཁམས། ། མཆུ་ཡི་གནས་ལས་སྐྱེ་བ་ཡིན། ། ལྀ་ཏུ་ལ་ས་ས་ཡི་ཁམས། ། ལྕེ་རྩེ་སོ་ལས་སྐྱེ་བ་ཡིན། །