སྤེལ་ཞིབ་ཕྲ།

༄༅། །ཏུན་ཧོང་ནས་ཐོན་པའི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ།

རྩོམ་པ་པོ། དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས།   རང་རྒྱལ་ཏུན་ཧོང་གི་ས་གནས་ནས་ཐོན་པའི་གནའ་རབས་བོད་ཡིག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་ཧ་ཅང་མང་པོ་ཡོད་པའི་ནང་ནས་ཁག་གཅིག་ང་ཚོས་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ་བརྒྱུད་གཤམ་གསལ་མྱོང་ཚོར་འདི་འདྲ་ཞིག་བྱུང་བ་སྟེ།    ༡. ཡིག་ཆ་འདི་རྣམས་ལོ་ཆིག་སྟོང་ལྷག་ཙམ་གོང་བོད་ཀྱི་བཙན་པོའི་དུས་སྐབས་དེ་རང་ལ་བོད་མི་རང་གིས་བྲིས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ལས།       ཕྱི་རབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རྩོམ་འབྲི་བྱེད་མཁན་ཚོས་རང་ཉིད་ཀྱི་རིག་སྟོབས་ལ་བརྟེན་ནས་གནའ་རབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཚོད་དཔག་དང་བཅོས་བཟོ་བྱས་པའི་བསྲེ་བསླད་ཕྲན་བུ་ཙམ་ཡང་མ་ཞུགས་པར་ལོ་སྟོང་ཕྲག་ལྷག་ཙམ་རིང་བྲག་རྡོ་དང་བྱེ་་་མའི་འོག་ཏུ་ལུས་པའི་ཡིག་རྙིང་ཤ་སྟག་ཡིན་པ།
སྡེ་སྲིད་ཕག་གྲུ་དང་། རིན་སྤུངས། གཙང་པ་བཅས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཤེས་བྱ།

འགྲོ་མགོན་ཆོས་རྒྱལ་འཕགས་པའི་སྐུ་འདྲ། ས་སྐྱས་བོད་ལ་དབང་སྒྱུར་བྱེད་སྐབས་སྡེ་སྲིད་ཕག་གྲུ་པའི་དབང་ཤུགས་ཇི་ལྟར་སླེབས་མིན་དང་། ཕག་གྲུའི་སྲིད་རབས་དང་པོའི་མཚན་དང་འཁྲུངས་ལོ་ཁ་གསལ་ཐོག ཁོང་དགུང་ལོ་ག་ཚོད་ལ་ཕེབས་དུས་སུ་ཞིག་གིས་ཏའི་སི་ཏུའི་གོ་གནས་ཕུལ་མིན་དང་དེའི་གོ་དོོན་ཅི་ཞིག་ཡིན་མིན་དང་དུས་སྐབས་དེར་ཐམ་ག་ཞིག་ཀྱང་ཕུལ་ཡོད་པ་དེའི་མིང་ཇི་ཡིན་དང་ཕག་གྲུ་དང་སྣེ་གདོང་པའི་མིང་ཐོགས་ཚུལ།
ཞང་ཞུང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རགས་བསྡུས།

ཞང་ཞུང་གི་རྒྱལ་ཁམས་ལ་མངའ་དབང་བསྒྱུར་བའི་རྒྱལ་པོ་གྲགས་པ་ཆེ་བ་རྣམས་ཀྱང་། ཁྱད་པར་ཞང་ཞུང་ཁྲི་སྡེ་བཅོ་བརྒྱད་གཙོས་པའི་ཡུལ་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་ལ་མངའ་དབང་ཆེ་བའི་རྒྱལ་པོ་སྲིད་པ་གནམ་ནས་བསྐོས་པའི་ཞང་ཞུང་སྲིད་པའི་རྒྱལ་པོ་ཁྲི་ཝེར་ལ་རྗེ་གུ་ལང་གསེར་གྱི་བྱ་རུ་ཅན་དང་། ཞུང་ཞག་ཟིལ་གནོན་རྒྱལ་པོ་རླབས་ཆེན་ཁྱུང་གི་བྱ་རུ་ཅན་དང་། ཧྲི་དོ་གྱེར་སྤུངས་རྒྱལ་པོ་ཀང་ཀ་ཤེལ་གྱི་བྱ་རུ་ཅན་དང་གསུམ་ནི་གངས་རིན་པོ་ཆེའི་མདུན། རྒྱབ་རི་གཡུ་ལོ་ལྗོན་པའི་རྫོང་མཁར་དུ་ཆགས་སོ།།
བོད་ཀྱི་རི་མོའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ལུགས་ཆེན་པོ་བཞི།

གཙུག་ཏོར་རྣམ་རྒྱལ་མ།         བོད་ཀྱི་རི་མོའི་སྒྱུ་རྩལ་འདི་ནི་འཛམ་གླིང་མི་རིགས་གཞན་ལ་ཐད་ཀར་ངོམ་ཆོག་ཆོག་གི་རང་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་པའི་དཔལ་ཡོན་ཞིག་ཡིན་པར་མ་ཟད། བོད་རང་གནས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་དང་། ལོ་རྒྱུས། འཚོ་བ། ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་སོགས་དང་བསྟུན་ནས་རིམ་བཞིན་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱིན་པའི་བསམ་བློའི་ཐོན་རྫས་ཤིག་ཀྱང་ཡིན། ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་ལ་རང་རྒྱལ་གྱི་ཡང་དག་པའི་སྲིད་ཇུས་འོག་ཚོང་ལས་དང་དཔལ་འབྱོར་། དེང་རབས་ཅན་གྱི་བརྡ་འཕྲིན་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས་ཁྱིམ་གཞི་ཆེན་པོའི་མེས་རྒྱལ་གྱི་མི་རིགས་སོ་སོའི་དཔལ་ཡོན་སྔོག་འདོན་དང་། རྒྱུན་འཛིན། དར་སྤེལ། ཁེ་ལས་ཅན་གྱི་རིག་གནས་ཀྱི་ཐོན་རྫས་གསར་གཏོད་ཕྱོགས་ལ་སྐུལ་འདེབས་དང་སྣེ་ཁྲིད་མཛད་དེ། འཛམ་གླིང་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཀྱི་རྒྱུན་འཛིན་པ་དང་རིག་གནས་ཐོན་རྫས་ཀྱི་ཁེ་ལས་པའང་མང་པོ་བྱུང་ཡོད། དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་རི་མོའི་སྒྱུ་རྩལ་འདི་སྤྱིའི་ཆ་ནས་ནང་བསྟན་རིག་གནས་ཀྱི་བསམ་བློ་དང་ཁ་བྲལ་ཐབས་མེད་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་དེ། ཡིན་ཡང་། བོད་ཀྱི་རི་མོའི་སྒྱུ་རྩལ་འདིའང་ཆོས་ལུགས་རིག་གནས་ཁོ་ན་ཞིག་ནི་གཏན་ནས་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལ་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་བསམ་བློའི་རིན་ཐང་དང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རིན་ཐང་།
དབུ་རུ་ཀླུང་ཤོད་ཀྱི་རྩ་བ་སྲ་བརྟན་མི་འགྱུར་ཕོ་བྲང་།

དབུ་རུ་ཀླུང་ཤོད་ཀྱི་རྩ་བ་སྲ་བརྟན་མི་འགྱུར་ཕོ་བྲང་། (སྐར་ཆུང་རྡོ་རྗེ་དབྱིངས་ཀྱི་ཕོ་བྲང་། ) དེ་ཡང་གནས་ཡིག་ལས། ༼དབུ་རུ་ཀླུང་ཤོད་རྩེ་བ་རྡོ་རྗེ་ཕོ་བྲང་ནི། སློབ་དཔོན་མཚོ་སྐྱེས་རྡོ་རྗེས་མཛད་པའི་རྒྱལ་པོ་བཀའ་ཐང་ལས།  དབུ་རུ་ཀླུང་ཤོད་གཙུག་ལག་ཁང་། །རྗེ་ལ་དབུ་རུ་ཀླུང་ཤོད་གཙུག་ལག །སྐར་མ་གཅིག་གི་རྒྱ་ཁྱོན་དཔེ་རུ་བླངས། །སྐར་ཆུང་རྡོ་རྗེ་དབྱིངས་ཀྱི་དཀྱིལ་འཁོར་བཞེངས། །དབུས་ཀྱི་ལྟེ་བ་རྒྱལ་ཁང་བཟོ་ཐོག་ལ། །ཕྱོགས་མཚམས་བརྒྱད་དུ་བཀའ་རྟགས་མཆོད་རྟེན་བཞེངས། །རྩིས་ཀྱི་རྡོ་རིང་ལ་སོགས་གཙུག་ལག་ཁང་། །སྟོང་སྡེའི་མི་བྲན་ས་རྡོ་ཤིང་གཤོག་དང་། །ཕྱོགས་རེ་དག་ནས་བཟོ་བོ་བརྒྱ་བརྒྱ་ཡི། །རྡོ་ཡི་རྨང་བཏིང་ཤིང་དང་འདམ་བག་བརྩིགས། །

—མཁས་དབང་ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་མཆོག་ལ་བཅར་འདྲི་ཞུས་པའི་ཟིན་ཐོ། དེ་ཡང་《རླངས་ཀྱི་པོ་ཏི་བསེ་རུ》ལས། “ལར་སྐྱེས་པའི་མིས་རང་གི་སྐྱེ་རྒྱུད་མ་ཤེས་ན། ནགས་ཁུང་གི་སྤྲེའུ་འདྲ། མི་རང་གི་ཆོ་འབྲང་མ་ཤེས་ན། གཡུ་འབྲུག་ཟོལ་མ་འདྲ། ཡབ་མེས་ཀྱི་ཆེ་དགེ་ཡིག་ཚང་མ་ཤེས་ན། མོན་ཕྲུག་ཡལ་བོར་དང་འདྲ་”ཞེས་གསུངས་པ་བཞིན་ཁྱིམ་ཚང་བྱེ་བྲག་པ་དང་། ལྷག་པར་རང་རེ་བོད་མི་རིགས་དང་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་ཀྱི་ཁྱིམ་ཚང་ཆེན་པོའི་ཆབ་སྲིད་དང་། རིག་གནས། དཔལ་འབྱོར་བཅས་ཀྱི་བྱུང་བ་དང་། འཕེལ་འགྲིབ་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་གཏན་ཚིགས་དང་མཐུན་པ་ཞིག་མ་ཤེས་ན་གཞན་སྡེའི་ཁྲོད་དུ་དགུན་གྱི་ཁུ་བྱུག་བཞིན་སྨྲ་བའི་སྤོབས་པ་དང་ཡོངས་སུ་འབྲལ་བར་ངེས་ན་ཁྱིམ་ཚང་ཆེན་པོ་འདིའི་འཕེལ་འགྲིབ་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱང་དྲང་དོན་གྱི་བཞེད་ཚུལ་ལྟར་མ་ཡིན་པར་ཅི་ནས་ཀྱང་དོན་ངོ་མའི་ཐོག་རྐང་ཚུགས་ཐུབ་བྱེད་དགོས་པ་དེ་རེད།
བོད་མིས་འཛམ་གླིང་ལ་བཞག་པའི་བྱས་རྗེས་ཆེན་མོ་བདུན།

གཅིག  ༼བཀའ་བསྟན་འགྱུར་༽གྱིས་གཙོ་བྱས་པའི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཆོས་གཞུང་མང་པོ་བསྡུ་ཉར་བྱས་པ་ཆེས་མང་པའི་མི་རིགས་ཤིག་སྟེ། དུས་རབས་བདུན་པ་ནས་བཟུང་། ལོ་ངོ་བརྒྱ་ཕྲག་ལྷག་རིང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བཀའ་བསྟན་མང་པོ་བོད་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་ནས་དེར་ཞིབ་འཇུག་དང་སློབ་སྦྱོང་ཡག་པོ་བྱས་ཏེ་ནང་བསྟན་རིག་གནས་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་ཐད་བྱས་རྗེས་རླབས་པོ་ཆེ་བཞག གཉིས།  བོད་ཀྱི་ ༼གླིང་རྗེ་གེ་སར་རྒྱལ་པོའི་སྒྲུང་༽ནི་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་བརྗོད་པའི་སྙན་རྩོམ་རིང་ཤོས་དེར་གྱུར་ཞིང་། དེ་ནི་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཀུན་གསལ་མེ་ལོང་ལྟ་བུར་བགྲང་ཆོག་ལ། དེར་གནའ་བོའི་གདོད་མའི་སྤྱི་ཚོགས་ནས་ད་ལྟའི་བར་གྱི་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་དང་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས། ཆོས་ལུགས། དཔལ་འབྱོར་སོགས་ཕྱོགས་སོ་སོའི་ཆ་འདུས་ཡོད།
བོད་ཀྱི་ཡིག་ཚང་གི་རྣམ་པའི་ཆ་ནས་རིགས་དབྱེ་ཚུལ་ལ་དཔྱད་པ།

གླེང་གཞི། ས་སྒང་རིལ་བོ་འདི་རུ་འགྲོ་བ་མི་བྱུང་ཞིང་འཕེལ་བ་ནས་བཟུང་རི་དྭགས་རྔོན་པ་དང་ཤིང་ཏོག་འཐུ་བ། སྒོ་ཕྱུགས་སྐྱོང་བ། ཞིང་རྨོ་འདེབས་སོགས་ཀྱི་འཚོ་བའི་ངལ་རྩོལ་ཁྲོད་ནས་འགྲོ་བ་མིའི་ཤེས་རྟོགས་ལ་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱིན་ཏེ་རིམ་གྱིས་གདོད་མའི་ཆོས་ལུགས་དང་རིག་གནས་ཀྱི་གཞི་ཆགས། གདོད་མའི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་བརྔོན་བྱའི་རི་དྭགས་དང་སྒོ་ཕྱུགས་ཀྱི་ཁ་གྲངས་ཚད་འཛིན་བྱེད་དུ་རྡོ་ངོས་དང་བྲག་ལྡེབས། ཤིང་ཤུན། རུས་ལྐོགས་སོགས་སུ་རྟགས་ཤད་འདེབས་པའི་མཚོན་རྟགས་དང་། ཐ་གུར་མདུད་པ་བོར་བ་དང་། མི་དང་མི་བར་འབྲེལ་འདྲིས་སུ་བརྡ་སྟོན་བྱེད་ཀྱི་རི་མོ་དང་སྐད་བརྡ་བྱུང་བ་དང་། རྗེས་སུ་བརྡ་སྟོན་བྱེད་ཀྱི་རི་མོ་དེ་དག་གཅིག་གྱུར་དང་ཚད་ལྡན་དུ་གྱུར་བའི་ཡི་གེའམ་རྣམ་དཔྱོད་ཅན་པོས་སྐད་བརྡ་སྟོན་བྱེད་དུ་ཆེད་དུ་བཟོས་པའི་ཡི་གེ་བྱུང་བས།
བོད་ཀྱི་བཙན་པོ་རིམ་བྱོན་གྱི་མཚན་དང་འདྲ་རིས་ཆ་ཚང་།

 སྤྱིར་བཏང་ཏུན་ཧོང་ཡིག་ཚང་སོགས་དཔྱད་གཞི་ལ་ལར་སྤུར་རྒྱལ་རིམ་བྱོན་གྱི་གོང་འོག་བསྒྲིགས་སྟངས་འདི་ལྟར་མིན་མོད།ཁོ་བོས་ཡོངས་གྲགས་བོད་ཀྱི་མཁས་དབང་རིམ་བྱོན་གྱི་ཐུགས་དགོངས་ལྟར་བཀལ་བ་ཡིན་པས།མ་རྟོགས་ལོག་རྟོག་གི་ཆ་ཡོད་སྲིད་པས་ཐུགས་དགོངས་གསོང་བོ་རེ་མཆིད་རོགས་ཞུ་ཞུ།། གནམ་གྱི་ཁྲི་བདུན། ༡.གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ། ༢.མུ་ཁྲི་བཙན་པོ། ༣.དིང་ཁྲི་བཙན་པོ། ༤.སོ་ཁྲི་བཙན་པོ། ༥.མེར་ཁྲི་བཙན་པོ། ༦.གདགས་ཁྲི་བཙན་པོ། ༧.སྲིབ་ཁྲི་བཙན་པོ། སྟོད་ཀྱི་སྟེང་གཉིས། ༨.གྲི་གུམ་བཙན་པོ། ༩.པུ་ལྡེ་གུང་རྒྱལ། (བྱ་ཁྲི་བཙན་པོའང་།)
དགོན་རྟགས་རྨ་བྱ་ཁ་སྤྲོད་ཀྱི་ངོ་སྤྲོད།

        དེ་ལ་ཐུབ་བསྟན་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པའི་མངའ་བདག་འཇམ་མགོན་རྒྱལ་བ་གཉིས་པ་རྗེ་བཙུན་ས་སྐྱ་པ་ཆེན་པོའི་རིང་ལུགས་འཛིན་པའི་ཆོས་སྡེ་ཁག་གི་གཙུག་ལག་ཁང་གི་ཐོག་སྟེང་དུ་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད་པའི་དགོན་རྟགས་རྨ་བྱ་ཁ་སྤྲོད་ཟེར་བ་འདི་ནི། ས་སྐྱའི་བླ་ཆེན་རྗེ་བཙུན་གོང་མ་རྣམ་ལྔའི་ཡ་གྱལ་འགྲོ་མགོན་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་འཕགས་པ་རིན་པོ་ཆེ་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་དཔལ་བཟང་པོ་མཆོག་གི་དགོངས་བཞེད་བཞིན་ས་སྐྱའི་དཔོན་ཆེན་ཤཱཀྱ་བཟང་པོས་བོད་ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་ལས་ལ་བསྐུལ་ཏེ་རབ་བྱུང་ལྔ་པའི་ས་འབྲུག་1268ལོར་གངས་ལྗོངས་བོད་ཀྱི་རྡོ་རྗེའི་གདན་དུ་གྲགས་པའི་གདན་ས་ཆེན་པོ་གཙང་གི་ས་སྐྱ་དགོན་པ་ན་སྙན་གྲགས་འཛམ་གླིང་ལ་འབར་ཞིང་བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་བློ་རིག་གི་བཟོ་རྩལ་ལས་གྲུབ་པའི་ས་སྐྱའི་སྤྲུལ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་ཆེན་པོ་གསར་བཞེངས་མཛད་པའི་སྐབས་ས་སྐྱའི་དགོན་པའི་མཚོན་རྟགས་སུ་ཆེད་གཏད་དུ་བཞེངས་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་།