Author: རྩོམ་སྒྲིག་པས།

བོད་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་འཁྲབ་སྟོན་པ་གྲགས་ཅན་སྟོབས་རྒྱལ་ལགས་ཀྱི་འོད་སྟོང་འབར་བའི་སྒྱུ་རྩལ་བཞུད་ལམ།   འཇམ་དཔལ།     ཁོང་ནི། སྤྱི་ལོ1956ལོར་བོད་ལྗོངས་གཞིས་རྩེ་རྣམ་གླིང་རྫོང་གི་ཁྱིམ་ཚང་དཀྱུས་མ་ཞིག་གི་ཁྱིམ་དུ་སྐྱེས་ཤིང་། 1981ལོར་ཧྲང་ཧེ་ཟློས་གར་སློང་གླིང་ནས་བསླབ་མཐར་ཕྱིན། ཀྲུང་གོའི་ཟློར་གར་མཁས་ཅན་པའི་ཚོགས་པའི་ཚོགས་མི་དང་། ཀྲུང་གོའི་བརྙན་འཕྲིན་སྒྱུ་རྩལ་ཚོགས་པའི་ཚོགས་མི་ཡིན། ད་ལྟ་བོད་ལྗོངས་གཏམ་བརྗོད་ཟློས་གར་ཚོགས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གྱི་རིམ་པ་དང་པོའི་འཁྲབ་སྟོན་པ་ཡིན་པ་དང་། ཁོང་གིས་སྔ་རྗེས་སུ་གཏམ་བརྗོད་ཟློས་གར་རིང་ཤོས«སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ»དང«པོ་ཏ་ལའི་འཕོར་འགྱུར»«གནས་མཆོག་སུ་སྐྱོད་པའི་ལམ»«རྫོང་རིའི་རྣམ་ཤེས»«ཡང་རྩེ་བརྒལ་བ»སོགས་སུ་གཙོ་འཁྲབ་གྱི་འགན་བཞེས་གནང་ཞིང་། ད་ལ་ཐུག་གི་བར་དུ་གཏམ་བརྗོད་ཟློས་གར་མང་པོའི་ནང་དུ་སྣང་བརྙན་མི་འདྲ་བའི་མི་སྣ་དུ་མ་བཞེངས་སྐྲུན་གནང་མྱོང་ཡོད།

༄༅། །བོད་བཙན་པོ(གླང་དར་མ་འུ་དུམ་བཙན་)འི་གདུང་རྒྱུད་ཨེ་ལྷ་རྒྱ་རིའི་མིང་གི་གྲུབ་ཚུལ་དང་གདུང་རྒྱུད་གང་ལས་མཆེད་ཚུལ་སྐོར་ལ་མདོ་ཙམ་དཔྱད་པ། རྩོམ་པ་པོ། བསྟན་འཛིན་ཆོས་སྒྲོན། [ནང་དོན་གནད་བསྡུས།］དཔྱད་རྩོམ་འདིའི་ནང་ཨེ་ལྷ་རྒྱ་རི་ནི་བོད་བཙན་པོའི་གདུང་རྒྱུད་འཁྲུལ་མེད་ཅིག་ཡིན་ཚུལ་དང་། འགྲོ་མགོན་ཕག་མོ་གྲུ་པའི་དུས་ནས་(1110—1175)ད་བར་ལོ་ངོ་བརྒྱད་བརྒྱ་ལྷག་གི་རིང་ཁྲིམས་སྒོ་རང་བཙན་དུ་གནས་ཐུབ་པ་མ་ཟད། དུས་རབས་རིམ་བྱོན་གྱི་སྲིད་འཛིན་བདག་པོ་དེ་དག་གིས་སྡེ་དཔོན་མི་དྲག་གཞན་དང་མི་འདྲ་བར་མཐོང་གཟོས་བདག་རྐྱེན་དཔེ་མེད་ཇི་བཞིན་སྩོལ་གནང་མཛད་ཚུལ། ཨེ་ལྷ་རྒྱ་རིའི་མིང་གི་གྲུབ་ཚུལ་དང་དེ་ཉིད་བཙན་པོའི་གདུང་རྒྱུད་གང་ལས་མཆེད་ཚུལ་སྐོར་ལ་ལུང་དང་རིག་པས་དཔྱད་པ་ཅུང་ཟད་བྱས་ཡོད། [བརྡ་ཆད་གཙོ་བོ།] ཨེ། རྒྱ་རི། ཚ་རོང་བཙད་པོ། ལྷ་འབྲི་སྒང་། [ཀྲུང་གོའི་དཔེ་དེབ་དབྱེ་རྟགས།] K281 [ཡིག་ཚང་མཚན་བྱང་།] A [རྩོམ་གྱི་གོ་རིམ་ཨང་སྒྲིག] 1002-9060-2015-01-0016-10

རུ་གནོན་གྱི་གཙུག་ལག་ཁང་གཙང་འགྲམ་ལྷ་ཁང་ངམ་གཙང་འགྲམ་བྱེ་མའི་ལྷ་ཁང་།   འཇད་མི་ཤར་རྒན་དབང་འདུས། གཙང་འགྲམ་ལྷ་ཁང་ནི་བོད་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་བཙན་གྱི་སྐབས་སུ་བཞེངས་ཤིང་། དེ་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་རླུང་ལྟར་གྲགས་པའི་མཐའ་འདུལ་གྱི་གཙུག་ལག་ཁང་ངམ་རུ་གནོན་གྱི་གཙུག་ལག་ཁང་བཞིའི་ཡ་གྱལ་ཡིན་ཏེ།  དུས་རབས་བཅུ་གཉིས་པར་ཉང་ཉི་མ་འོད་ཟེར་（1124-1192）གྱིས་བརྩམས་གནང་བའི་ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྙིང་པོ་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད་དུ་འདི་ལྟར་འཁོད་ཡོད་དེ།   “བོད་ཀྱི་ས་〖གཞི་〗སྲིན་མོ་གན་རྐྱལ་དུ་འགྱེལ་བ་འདྲ་བའི་དཔུང་མགོ་དང་། དཔྱི་མགོ་མནན་པར་བྱ་བའི་ཆེད་དུ་རུ་བཞིའི་གཙུག་ལག་ཁང་ཆེན་བཞི་བཞེངས་སུ་གསོལ་བ་ནི། དཔུང་པ་གཡོན་པ་ལ་གཡུང་དྲུང་〈གཡོ་རུ་〉ཁྲ་འབྲུག་བཞེངས་སོ།།

༄༅།།ལ་སྟོད་བྱང་ངམ་རིང་ཁུལ་མདོག་སྟོད་བྱང་ཁང་གསར་གྱི་གཞས་ཆེན་ནོར་བུ་རྒྱལ་མཚན་དགོས་འདོད་ཀུན་འབྱུང་།                ངམ་རིང་ཆོས་འབྲོག་ཉི་མ་དོན་ལགས། སྔོན་འགྲོའི་གཏམ། ཕྱོགས་མཐའ་རབ་དཀར་གངས་ཀྱི་རྭ་བས་བསྐོར་བའི་འཇིག་རྟེན་གོ་ལའི་ཡང་རྩེར་འཕགས་པའི་བོད་ཀྱི་ཡུལ་གྲུ་འདིར། ཆེས་གདོད་མའི་དུས་ནས་བཟུང་རང་ཅག་གི་མེས་པོ་ཡང་མེས་རྣམས་ཀྱིས་མི་རབས་ནས་མི་རབས་བར་སྔར་སོང་རྒྱུན་འཛིན་དང་། མ་འོངས་གསར་གཏོད་ཀྱིས་བསྐལ་བ་དུ་མའི་ནང་རང་འབྱུང་ཁམས་ལ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་འཐབ་རྩོད་བྱེད་པའི་རྒྱུན་རིམ་ནང་། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་ཁོངས་མི་ཞིག་གི་ངོས་ནས། འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་འདི་བཞིན་རང་བྱུང་ཁམས་ལས་རྣམ་པར་རྒྱལ་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ཡར་ཐོན་ཡོང་བར་ཕྱི་སྣོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་གོ་ལའི་གནས་ཡུལ་དང་འདྲ་བར།

༄༅༅། །རྟགས་ཀྱི་འཇུག་པའི་འགྲེལ་པ་བཞུགས་སོ།། མཛད་པ་པོ། དབུས་པ་བློ་གསལ། ༄༅༅། །རྒྱ་གར་སྐད་དུ། ལིང་གཱ་བ་ཏཱ་ར་བྲི་ཏི། བོད་སྐད་དུ། རྟགས་ཀྱི་འཇུག་པའི་འགྲེལ་པ། སྨྲ་བའི་དབང་ཕྱུག་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །བསྟན་བཅོས་མཛད་པའི་སློབ་དཔོན་གྱིས་མིང་གཞིའི་ཡི་གེ་རྣམས་ཐ་དད་པར་ཤེས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར།སུམ་ཅུ་པའི་ཡན་ལག་གི་བསྟན་བཅོས་རྟགས་ཀྱི་འཇུག་པ་མཛད་པ་ནི་གང་བཤད་པར་བྱ་བའི་ཆོས་ཡིན་ནོ། །དེ་འཆད་པ་ན།བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཙུག་དག་ལས་ཀ་ལ་སོགས་པ་གསལ་བྱེད་རྣམས་ནི་ཕོ་དང༌།ཨ་ལ་སོགས་པ་དབྱངས་ཡིག་རྣམས་ནི་མོ་དང༌།རྀ་རཱྀ་ལྀ་ལཱྀ་རྣམས་ནི་མ་ནིང་དུ་བཤད་ལ།འདིར་ཡི་གེ་སུམ་ཅུ་པོ་སྡེ་པ་ཕྱེད་དང་བརྒྱད་དུ་གནས་པའང་འབྱུང་གནས་ཀྱི་སྟོབས་ཀྱིས་སྡེ་པ་ལྔར་བསྡུས་པའོ།།

འགྲོ་མགོན་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་འཕགས་པ་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་རྗེས་དྲན་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་བརྒྱད། ༡༽ ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་འཕགས་པ་རིན་པོ་ཆེ་འདི་ཉིད་ཀྱིས། བོད་མི་རིགས་སོག་པའི་བཙན་འོག་ནས་བོད་རང་དབང་སླར་གསོ་གནང་སྟེ་བོད་ཀྱི་ཆོས་སྲིད་གཉིས་བདག་གིར་བཞེད་ནས་བོད་མི་རིགས་ཆོས་ལུགས་དང་བཅས་པ་ཀུན་སྙོམས་བྱམས་བརྩེས་བསྐྱངས་པ་ནི། བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་བཀྲིན་རྗེས་དྲན་བྱེད་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་དང་པོ་ཡིན།

བོད་ཀྱི་ཡིག་སྒྱུར་རིག་པའི་སྤྱིར་བཏང་ཤེས་བྱ། མཁས་དབང་དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས། རྒྱ་གར་གྱི་སྙན་ངག་ཆེན་པོ་གཉིས་ཀྱི་ཡ་གྱལ་《མ་ཧཱ་བྷ་ར་ཏ》 ཡི་ནང་དོན་བོད་སྒྱུར་ངོ་འཕྲོད་ཚུལ་དང་། དེ་དང་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དབར་གྱི་འབྲེལ་བ་འགའ་ངོས་འཕྲོད་གླེང་བ་སྔར་མེད་གཏམ་གསར་ཞེས་པའི་ཆེད་རྩོམ་གྱི་དཔྱད་བརྗོད། བོད་ལྗོངས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་དགེ་རྒན་དགའ་བ་པ་སངས་ཀྱིས་འབྲི་གནང་མཛད་པའི་ཆེད་རྩོམ་རྒྱ་གར་གྱི་སྙན་ངག་ཆེན་པོ་གཉིས་ཀྱི་《མ་ཧཱ་བྷ་ར་ཏའི་》བོད་བསྒྱུར་ནང་དོན་ངོ་འཕྲོད་དང་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དབར་གྱི་འབྲེལ་བ་འགའ་ངོས་འཕྲོད་གླེང་བ་སྔར་མེད་གཏམ་གསར་ཞེས་འཁོད་པ་དེ་ཐེངས་ཁ་ཤས་བལྟས་པ་དང་སྦྲགས་འབྲེལ་ཡོད་དཔྱད་གཞི་གཞན་དག་ལ་ཡང་ཞིབ་བསྡུར་བྱས་པའི་དཔྱད་བརྗོད་ཁ་ཤས་གླེང་བར་ཆེད་རྩོམ་འདི་ནི་ཞིབ་འཇུག་གནང་མཁན་གཏན་ནས་མ་བྱུང་བའི་ནང་དོན་གསར་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཐོག་དམིགས་བསལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་འགའ་ཞིག་ལྡན་པ་མཐོང་བྱུང་བ་སྟེ།

བཅོམ་ལྡན་རིག་རལ། བཅོམ་ལྡན་རིག་པའི་རལ་གྲི་དང་སྣར་ཐང་ལོ་ཙཱ་བ་ཡང་ཟེར། བཅོམ་ལྡན་རིག་པའི་རལ་གྲི་ནི། ཡུལ་ཕུ་ཐང་བ་ཡིན་པ་ཞིག་བསམ་ཡས་མཆོད་རྟེན་དཀར་པོ་བའི་བཙུན་པ་བྱས། དགའ་བ་གདོང་དུ་དབྱར་ཉི་མ་བརྩོན་འགྲུས་ལ་ཕར་ཕྱིན་སློབ་བཞིན་བཞུགས་པའི་ཚེ་མཛེ་ནད་ཀྱི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཞིག་བྱུང་ནས། སྣར་ཐང་སྐྱོ་སྟོན་པ་ལ་ཁམས་འཆོས་སུ་འོངས་པ་ན། ༼སྐྱོ་སྟོན་པ་དེ་ནི་ཕྱག་ན་རྡོ་རྗེ་ལ་ཉི་མ་མིག་གིས་མི་མཐོང་བའི་བསྙེན་པ་ལོ་བཅུ་གཅིག་ཏུ་མཛད་པ་ཞིག་ཡིན་པར་བཤད།༽ བཅོམ་ལྡན་རིག་རལ་གྱིས་སྣར་ཐང་གི་ཐེམ་པ་ལ་ཞབས་བཞག་པ། དབུ་ལ་ཉི་མ་ཤར་བ། སྣར་ཐང་གི་ཚོགས་དུང་འབུད་པ་རྣམས་དུས་མཚུངས་སུ་བྱུང་བས་རྟེན་འབྲེལ་བཟང་བར་ཡང་གོ ། (བཅོམ་ལྡན་རིག་རལ་དང་། འགྲོ་མགོན་ཆོས་འཕགས།)

དཔལ་ཁང་ལོ་ཙཱ་བ། དཔལ་སྒང་ལོ་ཙཱ་བ་ཞེས་ཀྱང་བྲིས་སྣང་། མཚན་གཞན་གཞན་དཔལ་ཁང་ཆོས་མཛད་དམ། མཚན་དངོས་ངག་དབང་ཆོས་ཀྱི་རྒྱ་མཚོ་དབྱངས་ཅན་སྙེམས་པའི་སྡེ་ཞེས་བྱ་བ་དག་ཡིག་ངག་སྒྲོན་མཛད་པ་པོ་དེ་ཡིན། རྒྱལ་བ་བསོད་ནམས་རྒྱ་མཚོ་དང་། ཀརྨ་པ་མི་བསྐྱོད་རྡོ་རྗེ་རྣམ་གཉིས་དང་སྐུ་དུས་མཚུངས་པར་བྱོན། དུས་མཚུངས་སུ་བྱོན་སྐོར་༸རྒྱལ་དབང་ལྔ་པ་ཆེན་པོའི་རང་རྣམ་དུ་ཀཱུ་ལའི་གོས་བཟང་དུ་ཟུར་ཙམ་གསལ། དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས་ཀྱི་དུང་དཀར་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོར། དཔལ་ཁང་ཆོས་མཛད་པའི་ཐད་དུ། འཁྲུངས་འདས་དང་མཛད་རྣམ་ཞིབ་པ་མ་རྙེད་གསུང་བཞིན་དུ།