སྤེལ་ཞིབ་ཕྲ།

ཐོན་མི་སཾ་བྷོ་ཊས་མཛད་པའི་ཡི་གེ་འགྲེལ་པ་རྫོགས་སོ།། དགེའོ།།

  ༄༅། །ཐོན་མི་སཾ་བྷོ་ཊས་མཛད་པའི་ཡི་གེ་འགྲེལ་པ་བཞུགས་སོ། །དགེའོ།།   བཅོམ་ལྡན་འདས་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །ཀ་སྨད་སུམ་ཅུ་གང་གི་བྱུང་། །མཛད་པ་སློབ་དཔོན་གང་གི་མཛད། །བཅོམ་ལྡན་འདས་ཉིད་ཀྱི་གསུངས་སོ། །འབྱུང་ལུགས་ཀྱི་རྒྱུད་ས་མ་ཡ་འབྱུང་། །བོད་དུ་རྒྱུད་པ་ཐོན་མི་སཾ་བྷོ་ཊས་མཛད་དོ། །མི་མཐུན་པ་གཅིག་ཀྱང་མེད་དོ། །ཀ་ཁ་ག་ང་བཞི་ནི་རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་པའི་ཡུལ་ནས་བྱུང་། །ཅ་ཆ་ཇ་ཉ་བཞི་ནི་སྟག་གཟིགས་ནོར་གྱི་རྒྱལ་པོའི་ཡུལ་ནས་བྱུང་། །ཏ་ཐ་ད་ན་བཞི་ནི་རྒྱ་ནག་གཙུགས་ལག་ཁང་གི་རྒྱལ་པོའི་ཡུལ་ནས་བྱུང་། །པ་ཕ་བ་མ་བཞི་ནི་ཨུ་རྒྱན་མཁའ་འགྲོའི་ཡུལ་ནས་བྱུང་། །ཙ་ཚ་ཛ་ཝ་ཞ་ཟ་འ་ཡ་ར་ལ་འདི་རྣམས་ཁ་ཆེའི་ཡུལ་ནས་བྱུང་། ཤ་ཤེས་རབ་ལས་བྱུང་། ས་གསེར་གྱི་ས་གཞི་ལས་བྱུང་། ཧ་མཆོད་པ་ཆེན་པོའི་སྐུ་ཡིན། ཨ་རྫོགས་པ་ཆེན་པོའི་རིགས་བྱུང་། དེ་ལ་ཟབ་མོའི་མངོན་དེ། མ་འགྱུར་པ་ལས་བྱིན་གྱིས་སྒྲ་ལས་ཡི་གེ་འདུད་ཤད་གཅིག་བསྲིད་དེ་ལྟར་ཀ་སྨད་སུམ་ཅུ་ལ་བྱིན་བརླབས་ཏེ། སྣང་ཞེས་སྲིད་པའི་ཆོས་ཐམས་ཅད་བྱུང་། ཀ་ལས་སྒྱུ་ཕྲུལ་བྱུང་། ཁ་ལས་འཕུགས་པ་བྱུང་། ག་ལས་རྒྱལ་པོ་མདོ་ལྔ་བྱུང་། ང་ལས་འཕགས་པའི་སྒོར་བྱུང་། ཅ་ལས་ཆུ་གཏོར་མ་བྲན་བྱུང་། ཆ་ལས་རྩེ་བྱུང་། ཇ་ལས་མངོན་བྱུང་། ཉ་ལས་རྟེན་འབྲེལ་བའི་སྡེ་རྒྱུད་ཐམས་ཅད་བྱུང་། ཏ་ལས་ཡོ་གའི་རྒྱུད་བྱུང་། ཐ་ལས་མངོན་པའི་མཛོད་བྱུང་། ད་ལས་ཤེས་རབ་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་བྱུང་། ན་ལས་ཨུ་ཚངས་བྱུང་། པ་ལས་ཨུ་པ་ཡ་བྱུང་། ཕ་ལས་འཕེལ་བ་བྱུང་། བ་ལས་ཚངས་སྤྱོད་ཀྱི་ཡི་གེ་བྱུང་། མ་ལས་ཏི་ག་བྱུང་།…
༸རྒྱལ་དབང་ལྔ་པ་ཆེན་པོས་མཛད་པའི་གདན་ཡིག

རྒྱལ་དབང་ལྔ་པ་རིན་པོ་ཆེའི་རྣམ་ཐར་ཁ་པར་ ༡༤༠ སྔོན་ཆད་གདན་ ༡༤༣ ཡིག་སོགས་པར་བཀབ་མི་སྣང་བས་མཐོ་དམན་ངེས་མེད་བྱུང་ཚེ་བསྙད་འདོགས་རེ་འཁང་གི་རྒྱུ་དང་ཤེས་ལྡན་འགས་ཁྲེལ་གནས་སུ་མི་བྱེད་པའི་ངེས་པ་མི་འདུག་གཤིས་འདི་གའི་ཁྲི་ལ་ཆ་ལྔ་བྱས་པའི་ཆ་བཞིའི་རྩིས་གདན་ས་གོང་འོག་གཉིས། དེའང་རྩེ་གདོང་གི་ཞལ་ངོ་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་འཕགས་པའི་བཞུགས་ཁྲི་པདྨོ་ཅན་དུ་ཁྲི་འདོན་མ་མཛད་པའི་རིགས་ལ་གདན་ས་གོང་ལས་ཅུང་དམའ་བ། ཆ་ཕྱེད་བཞི་པ་སྣེའུ་གདོང་རྩེ། སྟག་ལུང་ལྷ་སྡེ། ཞྭ་དམར་ནག །ཆ་གསུམ་པ་དགའ་ལྡན་ཁྲི་རིན་པོ་ཆེ། བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོ། འབྲུག་པ། སྒམ་པོ། མཚུར་ཕུ་དྲུང་པ། འཕགས་པ་ལྷ་རྣམས་ཀྱི་སྤྲུལ་སྐུ། སྒམ་པོའི་གདུང་བརྒྱུད་སྤྱན་སྔར་བཏོན་པ།
བོད་བཙན་པོའི་སྐབས་ཀྱི་རྒོད་ཀྱི་སྟོང་སྡེ་དྲུག་ཅུ་རྩ་གཅིག

རྒོད་ཀྱི་སྟོང་སྡེ་དྲུག་ཅུ་རྩ་གཅིག   སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་སྐབས་ཡུལ་གྲུ་སོ་སོར་བཙུགས་པའི་དམག་སྡེ། དེ་ལ་དབུས་གཙང་རུ་བཞི་རེ་རེར་སྟོང་སྡེ་བཅུ་བཅུ། ལོགས་སུ་ཞང་ཞུང་དུ་སྟོང་སྡེ་བཅུ། སུམ་པར་བཅུ་གཅིག་བཅས་ཁྱོན་བསྡོམས་རྒོད་ཀྱི་སྟོང་སྡེ་དྲུག་ཅུ་རེ་གཅིག་བྱུང་ཡོད། རྒྱ་ཡིག་གི་མིང་།   豪奴千户 ཡོང་ཁུངས།   ཁོད་སོ་དྲུག ཁོངས་གཏོགས།   རྩེ་འབུམ་གཞེར་གྱི་ཁྲིམས། 1ངོ་སྤྲོད། རྒོད་ཀྱི་སྟོང་སྡེ་ཞེས་པའི་རྒོད་ནི་འབངས་ཀྱི་ནང་ནས་མི་རྒྱུ་གཉིས་ལྡན་རང་གཤོམ་གྱིས་དྲག་པོ་གཡུལ་གྱི་ལས་ལ་ཞུགས་ཐུབ་པའི་ཕོ་རྒོད་ཀྱི་དོན་ཡིན་པས་དེ་ལྟར་གྲགས། སྟོང་སྡེ་ཞེས་པ་ནི་དམག་དཔུང་ཚན་པ་དྲུག་ཅུ་རྩ་གཅིག་ཏུ་ཕྱེ་བ་དེ་ལ་ཟེར་ཞིང་། རུ་རེ་ལ་སྟོང་སྡེ་བརྒྱད་རེ་དང་། སྟོང་བུ་ཆུང་རེ། སྐུ་སྲུང་སྟོང་སྡེ་རེ་དང་བཅུ་ཕྱེ་བ། དེ་ཡང་སྐབས་འདིར་ཞང་ཞུང་བསྣན་པས་རུ་ཆེན་དྲུག་ཏུ་ཕྱེ་བའི་ནང་ནས་དབུ་རུ། གཡོ་རུ། གཡས་རུ། རུ་ལག ཞང་ཞུང་གི་རུ་བཅས་ལ་སྟོང་སྡེ་བཅུ་རེ་དང་། སུམ་པའི་རུ་ལ་སྟོང་སྡེ་བཅུ་གཅིག་བཅས་བསྡོམས་པས་སྟོང་སྡེ་དྲུག་ཅུ་རེ་གཅིག་ཏུ་དབྱེ་བ་ལ།
《སྦ་བཞེད》ནི་བཙན་པོའི་དུས་ཀྱི་ཡི་གེ་ཡིན་མིན་སྐོར་གྱི་དོགས་འདྲི།

《སྦ་བཞེད》ཀྱི་རྩོམ་པ་པོ་སྦ་གསལ་སྣང་དང་། དེབ་ཐེར་འདི་ཉིད་བཙན་པོའི་དུས་ཀྱི་ཡི་གེ་ཡིན་མིན་སྐོར་གྱི་དོགས་འདྲི།   དེ་ཡང་འཇམ་མགོན་ས་སྐྱ་པཎྜི་ཏས“གཏེར་ནས་བྱུང་བའི་གླེགས་བམ་དང་། །གཞན་ནས་བརྐུས་པའི་ཆོས་ལུགས་དང་། ། བརྩམས་ཆོས་དང་ནི་རྨི་ལམ་ཆོས། །བློ་བཟུང་མ་ཡི་ཆོས་ལུགས་ལ། །རྡོ་རྗེ་འཆང་ལ་བརྒྱུད་པ་སྙེག ། དེ་ལའང་གཞན་དག་ལུང་ལེན་པ། །ཆོས་དང་འགལ་བ་སྨོས་ཅི་དགོས། །རང་ཚིག་དང་ཡང་འགལ་བ་ཡིན”ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རྒྱལ་པོ་འུ་དུམ་བཙན་གྱིས་ཆོས་བསྣུབས་པ་ནས་ལོ་ཆེན་རིན་ཆེན་བཟང་པོ་མ་བྱོན་པའི་བར་དང་དེའི་རྗེས་ལ་ཡང་ཆོས་ལོག་མང་པོ་དར་བ་སྟེ་ལ་ལ་གཏེར་ནས་བྱུང་ཚུལ་གྱི་གླེགས་བམ་ལ་བརྟེན་པ་དང་། ལ་ལ་གཞན་ནས་བརྐུས་ཤིང་གཞན་དང་འདྲེས་པ་དང་། ལ་ལ་ནི་སོ་སོའི་རང་འདོད་ལྟ་བུར་བྱས་པ། ལ་ལ་ནི་རྨི་ལམ་དུ་ལུང་བསྟན་ཞིང་བྱུང་བར་སྨྲ་བ་སོགས་མདོར་ན་རྒྱལ་པོའི་ཁྲིམས་ཞིག་པ་དང་དུས་མཚུངས་སྔར་གྱི་རྒྱ་བོད་ཀྱི་ལོ་པཎ་རྣམས་ཀྱིས་དཀའ་བ་དུ་མས་འབད་ཅིང་བསྒྱུར་བའི་བཀའ་བསྟན་ལ་ལྷད་འཇུག་པའི་དུས་རབས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་པ་རེད།
ཤེལ་དཀར་མངའ་ཞབས་ཟེར་བའི་གཏམ་དུམ་བུ་གཅིག

དགེ་བཤེས་ལྷ་རམས་ཤེལ་དཀར་བ་མཆོག   སྤྱིར་ས་སྐྱ་བས་དབང་བསྒྱུར་བའི་དུས་སྐབས་དེར་དིང་རི་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་ལ་སྟོད་ལྷོ་ཁུལ་གྱི་དཔོན་པོའི་གོ་མིང་ལ་ལྷོ་བདག་གམ་ལྷོ་ཁྲི་དཔོན་ཞེས་ཟེར་བ་ལས། རྫོང་དཔོན་དང་སྤྱི་ཁྱབ་ཅེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་འབོད་སྲོལ་མེད། ལྷོ་བདག་དཔོན་བརྒྱུད་གསུམ་པ་བར་དུ་ལས་ཁུངས་ལྟེ་བ་གནས་ཡུལ་ཡང་དིང་རི་སྒང་དཀར་དུ་ཡིན་ཅིང་། མིང་ལ་སྒང་དཀར་ཁྲི་ཚང་ཟེར། དེ་ནས་ལྷོ་བདག་དཔོན་བརྒྱུད་གསུམ་པ་དོན་ཡོད་དཔལ་བཟང་གི་སྐབས་ལས་ཁུངས་ལྟེ་བ་རྒྱལ་ནོར་སྤོ་རུ་གནས་སྤོས་གསར་བཙུགས་མཛད་ཅིང་། མིང་ལ་སྤོ་རིན་ཆེན་སྒང་ཞེས་ཟེར། དེ་ནས་ལྷོ་བདག་དཔོན་བརྒྱུད་བཞི་པས་ལས་ཁུངས་ལྟེ་བ་རྒྱལ་མོ་རིའི་སྒང་དུ་བསྐྲུན་ཅིང་། མིང་ལ་ཕོ་བྲང་ཤེལ་དཀར་རམ་ཤེལ་དཀར་རྩེ་རྒྱལ་ཞེས་ཟེར། དེ་ནས་ཕག་གྲུའི་དུས་སྨད་ཙམ་ནས་བཟུང་སྟེ་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་གི་དུས་སྐབས་དེའི་རིང་ལས་ཁུངས་ལྟེ་བ་རྒྱལ་མོ་རིའམ་རྩེ་རྒྱལ་གྱི་མགུལ་འདབས་སུ་གནས་ཡོད་ཅིང་། མིང་ལ་ཤེལ་དཀར་རྫོང་ཞེས་ཟེར། དེང་སང་རྩེ་རྒྱལ་གྱི་མགུལ་སྐེད་དུ་ཡོད་པའི་རྫོང་བར་ཟེར་བའི་གོག་རོ་ཡོད་སའི་ཁུལ་དེ་རེད། དེང་གི་ཆར་ལས་ཁུངས་ལྟེ་བ་ཤེལ་དཀར་ཞོལ་དུ་ཡོད་ཅིང་། མིང་ལ་དིང་རི་རྫོང་ཞེས་ཟེར།
ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་མཛད་རྗེས་རྡོ་རིང་།

ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་ (755-798ལོ) བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་ 37 པ་ཡིན། ཁོང་གི་སྐུ་རིང་ལ་བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་འདི་དར་རྒྱས་ཆེ་ཤོས་སུ་སླེབས་ཡོད། ཁོང་གིས་དགོན་པ་བསྐྲུན་པ་དང་ཆོས་དཔེ་བསྒྱུར་བ། དེ་བཞིན་སྡོམ་པ་ཕུལ་བའི་དགེ་འདུན་པ་ཡང་མང་པོ་བྱུང་ཡོད། དུས་ཕྱིས་སུ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་དང་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན། མངའ་བདག་ཁྲི་རལ་བ་བཅས་ལ་ཆོས་རྒྱལ་མེས་དཔོན་རྣམ་གསུམ་ཞེས་འབོད་ཅིང་གུས་བཀུར་ཆེན་པོ་ཞུ་བ་ཡིན།
ལོ་རྒྱུས་ལ་དོ་སྣང་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱ་རྒྱུ་ནི་གལ་ཆེན་ཡིན། (8)

  ར་སེ་བས། བརྒྱད། བོད་ཀྱི་ཡ་ཐོག་ལྷ་འདྲེའམ་སྟོད་ལྷ་རབས་ཞེས་པའི་གཏམ་རྒྱུད་འདི་དག་གི་ལོགས་ཤིག་ལ་ལེགས་པར་བརྟགས་ན། དེ་དག་གི་རྒྱབ་ལྗོངས་ནི་བོད་ཀྱི་ཡ་ཐོག་གི་སྤྱི་ཚོགས་ཡིན་པས། སྐབས་དེའི་ཚོ་བ་དང་རྒྱལ་ཕྲན་སོགས་དང་། ཡུལ་གྲུ་སོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་དང་ལོ་རྒྱུས་མང་པོ་ཉར་ཚགས་གནང་ཡོད་པས་ན། དེ་དག་ཡོངས་རྫོགས་ལྷ་སྒྲུང་ཡིན་པས་ཆ་འཇོག་མེད་པའམ། ལོ་རྒྱུས་དང་མི་འབྲེལ་བ་ཅིག་ཏུ་བརྩིས་ན་དེ་ནི་ལོ་རྒྱུས་རིག་པའི་རྩ་དོན་དང་ཡོངས་སུ་འགལ་བ་ཅིག་ཡིན་པ་ཤེས་དགོས་ལ། དེ་དག་གི་ནང་དུ་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྣང་བརྙན་མ་ཉམ་པར་ཉར་གསོག་གི་རིན་ཐང་དང་། དེ་ཉིད་གཏམ་རྒྱུད་དང་ལྷ་འདྲེའི་རྣམ་པར་བསྒྱུར་བཟོ་བྱས་ཡོད་པའི་ཚུལ་དེ་རྟོགས་ཐུབ་དགོས། གནད་དེ་ནི་ཧ་ཅང་གི་གལ་ཆེན་ཡིན།
ལ་སྟོད་ཅེས་པའི་ཐ་སྙད།

ལྷ་རམས་པ་དགེ་བཤེས་ཤེལ་དཀར་བ་མཆོག།   ལ་སྟོད་ཅེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་དུས་ནམ་ཞིག་ནས་དར་བའི་ལོ་རབས་ཀྱི་གསལ་ཁ་མེད། ཏོག་ཙམ་གྲགས་ཆེ་བ་ས་སྐྱ་བས་བོད་ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་བརྩིས་པ་ནས་དར་ཞིང་། དེ་སྐབས་སུ་ལྷ་སྡེ་གཞུང་པ་མ་གཏོགས་པའི་ལ་སྟོད་ལྷོར་ཧོར་དུད་ཆིག་སྟོང་བརྒྱ་མེད་བརྒྱད་ཅུ་གྱ་དགུ་དང་། ལ་སྟོད་བྱང་དུ་ཧོར་དུད་ཉིས་སྟོང་ཉིས་བརྒྱ་ལྔ་བཅུ་ཡོད་ཚུལ་བརྩིས་ཡོད། མ་ཟད། ཐ་སྙད་འདི་གནའ་དེང་གཉིས་ཀར་ལ་སྟོད་ཀྱི་མང་ཚོགས་སྤྱི་ཁྱབ་ནས་འབོད་སྲོལ་ཆེར་མེད། འོན་ཀྱང་རིག་གནས་པའི་སྡེ་ཚན་ནང་ཐ་སྙད་འདི་བེད་སྤྱོད་མང་པོ་བཏང་ཡོད། ལ་སྟོད་ཅེས་པའི་ལ་དང་ལྷོ་བྱང་གི་ངོས་འཛིན་ཐད། འགའ་ཞིག་གིས་<<ལ་>>དེ་ཤར་སྟག་ལ་རི་བརྒྱུད་ཀྱི་<<སྟག་ལ་ལ་མོ་>>དང་། ལྷོ་བྱང་ཞེས་པ་ནི་ཡར་ལུང་གཙང་པོ་གཞུང་དུ་བྱས་ཏེ་དེའི་ལྷོ་བྱང་ལ་ལྟོས་ནས་བཏགས་ཞེས་ངོས་འཛིན་བྱས་ཡོད།
ལོ་ངོ་བཞི་སྟོང་སྔོན་གྱི་བོད་ཡིག་གསར་རྙེད་བྱུང་འདུག

གསར་རྙེད་བྱུང་བའི་གནའ་རྫས་ཀྱི་ཐོག་གི་བོད་ཡིག་དང་རི་མོ། གསར་རྙེད་བྱུང་བའི་གནའ་རྫས་ཀྱི་ཐོག་གི་བོད་ཡིག   ཉེ་ཆར། ལོ་ངོ་བཞི་སྟོང་སྔོན་དུ་བོད་ཡིག་ཡོད་པ་གསལ་བསྒྲགས་དང་བདེན་དཔང་རྙེད་འདུག དེ་ཡང་འབུམ་རམ་པ་ལིའུ་ཧན་ཀིན་སོགས་ཀྱིས་བརྟག་དཔྱད་བྱས་པ་ལྟར་ན། གནའ་རྫས་འདི་དག་མཚོ་སྔོན་དང་ཀན་སུ་ཡི་ས་མཚམས་ནས་ཐོན་པ་དང་། སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་ལོ་ 2100 ནས་ 1700 ཡི་བར་དུ་བྱུང་ཞིང་། ད་ལྟའི་བར་མི་ལོ་ 4000 ལྷག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་པར་མ་ཟད། གནའ་རྫས་འདི་དག་གི་ཐོག་ཏུ་ཡོད་པའི་བོད་ཡིག་ནི་མིག་སྔར་གསར་རྙེད་བྱུང་བའི་དུས་ཚོད་སྔ་ཤོས་ཀྱི་བོད་ཡིག་ཡིན་པ་ར་སྤྲོད་བྱུང་འདུག གསར་རྙེད་བྱུང་བའི་གནའ་རྫས་ཀྱི་ཐོག་གི་བོད་ཡིག
བོད་སིལ་བུ་དང་ས་སྐྱའི་དུས་སྐབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རྒྱུན་ཤེས།

བོད་སིལ་བུའི་དུས་སྐབས། དང་པོ། འོད་སྲུང་གི་གདུང་རྒྱུད་ཀྱིས་བཟུང་བའི་མངའ་རིས་རྒྱལ་རྒྱུད། འོད་སྲུང་གི་སྲས་དཔལ་འཁོར་བཙན།(འབངས་ཀྱིས་བསད།) དཔལ་འཁོར་བཙན་གི་སྲས།སྐྱིད་ལྡེ་ཉི་མ་མགོན(མངའ་རིས)ཁྲི་བཀྲ་ཤིས་བརྩེགས་པ་དཔལ།(གཙང་།) སྐྱིད་ལྡེ་ཉི་མ་མགོན་གྱི་སྲས་རིག་པ་མགོན།(མང་ཡུལ)བཀྲ་ཤིས་ལྡེ་མགོན།(སྤལ་ཏི)ལེ་གཙུག་མགོན།(ཞང་ཞུང་།)འདི་གསུམ་ལ་སྟོད་ཀྱི་མགོན་གསུམ་དུ་གྲགས། བཀྲ་ཤིས་ལྡེ་མགོན་གྱི་སྲས་སྲོང་ངེ།རབ་ཏུ་བྱུང་ནས་མཚན་ལ་ལྷ་བླ་མ་ཡེ་ཤེས་འོད་བཏགས།