སྤེལ་ཞིབ་ཕྲ།

ལོ་རྒྱུས་གཡུ་ཡི་ཕྲེང་བའི་སྐོར་གྱི་དྲི་ལན།

—མཁས་དབང་ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་མཆོག་ལ་བཅར་འདྲི་ཞུས་པའི་ཟིན་ཐོ།   དེ་ཡང་《རླངས་ཀྱི་པོ་ཏི་བསེ་རུ》ལས། “ལར་སྐྱེས་པའི་མིས་རང་གི་སྐྱེ་རྒྱུད་མ་ཤེས་ན། ནགས་ཁུང་གི་སྤྲེའུ་འདྲ། མི་རང་གི་ཆོ་འབྲང་མ་ཤེས་ན། གཡུ་འབྲུག་ཟོལ་མ་འདྲ། ཡབ་མེས་ཀྱི་ཆེ་དགེ་ཡིག་ཚང་མ་ཤེས་ན། མོན་ཕྲུག་ཡལ་བོར་དང་འདྲ་”ཞེས་གསུངས་པ་བཞིན་ཁྱིམ་ཚང་བྱེ་བྲག་པ་དང་། ལྷག་པར་རང་རེ་བོད་མི་རིགས་དང་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་ཀྱི་ཁྱིམ་ཚང་ཆེན་པོའི་ཆབ་སྲིད་དང་། རིག་གནས། དཔལ་འབྱོར་བཅས་ཀྱི་བྱུང་བ་དང་། འཕེལ་འགྲིབ་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་གཏན་ཚིགས་དང་མཐུན་པ་ཞིག་མ་ཤེས་ན་གཞན་སྡེའི་ཁྲོད་དུ་དགུན་གྱི་ཁུ་བྱུག་བཞིན་སྨྲ་བའི་སྤོབས་པ་དང་ཡོངས་སུ་འབྲལ་བར་ངེས་ན་ཁྱིམ་ཚང་ཆེན་པོ་འདིའི་འཕེལ་འགྲིབ་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱང་དྲང་དོན་གྱི་བཞེད་ཚུལ་ལྟར་མ་ཡིན་པར་ཅི་ནས་ཀྱང་དོན་ངོ་མའི་ཐོག་རྐང་ཚུགས་ཐུབ་བྱེད་དགོས་པ་དེ་རེད།  

༄༅། །བོད་གངས་ཅན་ཞེས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཆེན་པོ་འདི་ཉིད། ཆེས་སྔ་བའི་དུས་བོད་ཀྱི་ཡུལ་ཆ་ཤས་རྒྱ་ཆེ་བ་རྒྱ་མཚོ་ཡིན་པ་དང༌། རིམ་གྱིས་མཚོའི་རྒྱུན་སྐམ་ནས་ཡུལ་ལྗོངས་ཆགས། དེ་ནས་མིའི་འགྲོ་བ་བྱུང་ཞིང༌། དེ་ཡང་མིའི་འགྲོ་བ་ནི་འཕགས་མཆོག་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་རྣམ་སྤྲུལ་ཕ་སྤྲེའུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དང༌། མ་སྒྲོལ་མའི་རྣམ་སྤྲུལ་མ་བྲག་སྲིན་མོ་གཉིས་དུས་པ་ལས་བྱུང་བ་ཡིན་པ་རེད། གངས་ཅན་བོད་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ས་ཁྱོན་ནི་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་འབུམ་ ༢༥ ཡིན་ཞིང༌། རྒྱ་ཁྱོན་དེ་ནི་བལ་ཡུལ་གྱི་རྒྱ་ཁྱོན་ལྔ་བཅུ་ཙམ་ཞིག་ཡིན་པ་དང༌། ཁོར་ཡུག་ནི། ཤར་དུ་རྒྱ་ནག་དང༌། སོག་པོ། ནུབ་ཏུ་བལ་ཡུལ་དང༌། རྒྱ་གར། པ་ཀི་སི་ཐན། ཨབ་གྷ་ནི་སི་ཏན། བྱང་དུ་ཏུར་ཀི་སི་ཏན་ཤིང་ཅང་དང༌། ཨུ་རུ་སུ། ལྷོ་རུ་འབྲུག་དང༌། རྒྱ་གར། འབར་མ། བྷང་ལ་སྡེ་ཤི་བཅས་ཀྱི་དབུས་སུ་གནས་ཡོད།

དེ་ལྟར་གནའ་མི་རྣམས་ཀྱི་རྒྱུད་པ་རིམ་བཞིན་འཕེལ་བ་ལས་བོད་ཀྱི་མིའུ་རིགས་བཞི་ཞེས་སེ་དང་། རྨུ་དང་། ལྡོང་དང་། སྟོང་སྟེ་རུས་ཚན་ཆེན་པོ་བཞི་ཆགས་པ་དང་། ཡང་དེའི་སྟེང་དབྲ་དང་འགྲུ་གཉིས་བསྣན་པས་མིའུ་རིགས་དྲུག་བྱུང་ཞེས་ཀྱང་གྲགས། བོད་ཀྱི་གདོད་མའི་རུས་ཚན་གྱེས་ཚུལ་སྐོར་ལའང་བཤད་སྲོལ་འདྲ་མིན་སྣ་ཚོགས་མཆིས་ཀྱང་། རུས་ཚན་གྱི་མ་ལག་འདྲེན་ཚུལ་ཅུང་ཆ་ཚང་བ་ཞིག་ལ་འདི་ལྟར་སྣང་སྟེ། ཕ་སྤྲེལ་རྒན་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དེའི་རྒྱུད་རིམ་པར་འཕེལ་ཞིང་། རུས་རིགས་བཞི་རུ་དབྱེ་བ་ལ། སེ་དང་། རྨུ། ལྡོང་དང་། སྟོང་སྟེ་བཞིའོ། །  

  ཞོ་ར་བསྟན་དར།  གནའ་རབས་བོད་ཀྱི་བཙན་པོའི་གདུང་རྒྱུད་ལ་སྤུ་རྒྱལ་དང་སྤུར་རྒྱལ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་ནི་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་བརྡ་ཆད་ཅིག་ཡིན་པས། སྔོན་བྱོན་མཁས་པ་མང་པོས་བཞེད་དགོངས་མི་འདྲ་བ་དུ་མ་ལྷགས་ཏེ། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཡི་གེ་རྣམས་ལས་སྤུ་རྒྱལ་དང་། སྤུར་རྒྱལ། པུར་རྒྱལ་སོགས་འབྲི་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་ཁ་ཤས་བྱུང་བ་མ་ཟད། ཐ་སྙད་ཀྱི་གོ་བ་ལེན་སྟངས་ཡང་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་བྱུང་ཡོད། ཡོངས་གྲགས་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་མང་པོར་སྤུ་རྒྱལ་ཞེས་པ་ནི་རྒྱལ་པོ་གྲི་གུམ་བཙན་པོའི་སྲས་བྱ་ཁྲིའི་མཚན་དུ་འདོད་ཅིང་། དེ་ཡང་བྱ་ཁྲི་རྒྱལ་སར་འགོད་དུས་ནམ་མཁའ་ནས་”བུ་དེ་ཀུན། ལས་རྒྱལ་བར་འགྱུར་རོ།”ཞེས་པའི་སྒྲ་བྱུང་བ་འབངས་ཀྱིས་སྒྲ་ཉམས་ནས་སྤུ་དེ་གུང་རྒྱལ་དུ་ཆགས་པ་ཡིན་ཟེར་པས། ཕྱིས་ཀྱི་བཙན་པོ་དག་གི་མཚན་ལ་སྤུ་རྒྱལ་ཞེས་པའང་ཡིག་འབྲུ་བཞི་བོའི་ཐོག་མཐའ་གཉིས་སྦྱར་བའི་བསྡུས་མིང་དུ་འདོད་ཅིང་། ལ་ལས་གཉའ་ཁྲི་ནས་སྲིབ་ཁྲི་བཙན་པོའི་བར་དུ་གནམ་གྱི་ཁྲི་བདུན་དུ་གྲགས་པ་དེ་དག་པུར་མེད་མཁའ་ལ་འཇའ་ལྟར་ཡལ་བས་པུར་ལས་རྒྱལ་བས་ན་མཚན་པུར་རྒྱལ་དུ་ཆགས་པ་ཡིན་ཟེར།
བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་རིམ་བྱོན་རྣམས་ཀྱི་མཚན་བྱང་།

  སྤྱིར་བཏང་ཏུན་ཧོང་ཡིག་ཚང་སོགས་དཔྱད་གཞི་ལ་ལར་སྤུར་རྒྱལ་རིམ་བྱོན་གྱི་གོང་འོག་བསྒྲིགས་སྟངས་འདི་ལྟར་མིན་མོད།ཁོ་བོས་ཡོངས་གྲགས་བོད་ཀྱི་མཁས་དབང་རིམ་བྱོན་གྱི་ཐུགས་དགོངས་ལྟར་བཀལ་བ་ཡིན་པས།མ་རྟོགས་ལོག་རྟོག་གི་ཆ་ཡོད་སྲིད་པས་ཐུགས་དགོངས་གསོང་བོ་རེ་མཆིད་རོགས་ཞུ་ཞུ།།        
རྫོང་རྒྱབ་ཀླུ་ཁང་གི་རི་མོའི་འབྲི་རྒྱུན་དང་སྒྱུ་རྩལ་ཁྱད་ཆོས་གླེང་བ།

དང་པོ། རྫོང་རྒྱབ་ཀླུ་ཁང་གི་ལྡེབས་བྲིས་རི་མོའི་འབྲི་རྒྱུན།           རྫོང་རྒྱབ་ཀླུ་ཁང་གི་ལྡེབས་རིས་བྲིས་རྒྱུན་ནི་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རི་མོའི་ལུགས་ཆེན་པོ་ལྔའི་ཡ་རྒྱལ་སྨན་ལུགས་རྙིང་མའི་བྲིས་རྒྱུན་ཡིན་ཞིང་། དེ་ཡང་དུས་རབས་བཅོ་ལྔའི་དུས་མགོར་ལྷོ་བྲག་སྨན་ཐང་ཁུལ་དུ་འཁྲུངས་པའི་པིར་ཐོག་མཁན་པོ་སྨན་བླ་དོན་གྲུབ་རྒྱ་མཚོས་གསར་གཏོད་གནང་བའི་བོད་ཀྱི་རི་མོའི་གྲུབ་མཐའ་ཆེན་པོ་ལྔའི་ཡ་རྒྱལ་སྨན་ལུགས་ཞེས་གངས་ཅན་ཡུལ་དུ་བཟོ་ཡི་གནས་ལ་སྙན་པའི་གྲགས་པ་དབྱར་གྱི་རྔ་སྒྲ་གྲགས་པ་བཞིན། གངས་ཅན་ཡུལ་ན་མཚན་སྙན་ཤིན་ཏུ་ཆེ།
བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་བྱུང་འཕེལ་གྱི་ངོ་མཚར་ལྟད་མོ་འདི་ན་སྣང་།

༡ སྟག་གཟིག་སྤུངས་ཡིག སྟག་གཟིག་སྤུངས་ཡིག་ནི་གངས་ལྗོངས་སུ་ལོ་ངོ་བཞི་སྟོང་གི་སྔོན་རོལ་ནས་བོད་མིས་བེད་སྤྱོད་བཏང་བའི་ཡི་གེ་ཞིག་ཡིན།མཁས་དབང་རྣམ་པས་ཡུན་རིང་ཞིབ་འཇུག་གནང་བར་གཞིགས་ན་བོད་ཡིག་འདི་རྒྱ་གར་གནའ་བོའི་ཡི་གེ་ལཉྫ་དང་ཤིན་ཏུ་འདྲ།ཡིག་གཟུགས་འདི་ནི་མངའ་རིས་ས་ཁུལ་རྩ་མདའ་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་ཨེམ་ཆི་དཔལ་ལྡན་ཡེ་ཤེས་ལགས་ཀྱིས་ཡུན་རིང་ཉར་ཚགས་གནང་བའི་བོན་ཡིག་སུམ་རྟགས་པར་པོད་ལས་འདྲ་བཤུས་ཞུས།

༸རྒྱལ་དབང་ལྔ་པ་ངག་དབང་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་མཆོག་གིས་ཆོས་བརྒྱུད་རིས་མེད་ཀྱི་གནའ་དཔེ་མྱུར་སྐྱོབ་མཛད་པའི་སྐོར་མདོར་ཙམ་གླེང་བ།   འཇད་པ་དཔལ་ལྡན་ཚེ་རིང་།   བོད་དུ་བསྟན་པ་སྔ་དར་གྱི་དུས་ནས་བན་བོན་དང་སྔགས་གསར་རྙིང་སོགས་སྐབས་རེ་མི་མཐུན་པ་བྱུང་ཡོད།ལྷག་པར་བསྟན་པ་ཕྱི་དར་སྐབས་ནས་བཟུང་བར་སྐབས་ཤིག་ལ་ཆོས་བརྒྱུད་ནང་ཁུལ་འཐེན་འཁྱེར་གྱི་བག་ཆགས་ངན་པ་དེ་ཇེ་ཆེར་སོང་བས་རྩ་ཆེའི་གནའ་དཔེ་དང་ཆོས་རྒྱུན་མང་པོ་ཞིག་སྟོང་འགྲོ་བའི་སྐབས་དེར་རྒྱལ་དབང༧ལྔ་པ་ངག་དབང་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་མཆོག་གིས་ཐུགས་དཀྱེལ་ཡངས་པོས་འབྲས་སྤུངས་དགོན་དང་དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་།ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལ་བཅས་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་དུ་རིས་སུ་མེད་པའི་གནའ་དཔེ་སྟོང་ཕྲག་མང་པོ་བསྡུ་རུབ་དང་དཀར་ཆག་བསྒྲིགས་ནས་མྱུར་སྐྱོབ་མཛད་པའི་སྐོར་ཅུང་ཟད་གླེང་བར་བྱ་བ་ལ།
འཛམ་གླིང་ན་ཆེས་སྔ་བའི་སློབ་ཆེན་དཔལ་ནཱ་ལེནྡྲ།

དཔལ་ནཱ་ལེན་དྲའི་གནས་ཤུལ་ཁྲོད་ཀྱི་སངས་རྒྱས་སྐུ་འདྲ། ༡༨༩༥ལོ་པར་བླང་། 那烂陀遗址内的佛陀像,摄于1895年   དཔལ་ནཱ་ལེན་དྲའི་གཙུག་ལག་ཁང་ནི་རྒྱ་གར་གྱི་པེ་ཧར་ཞིང་ཆེན་གྱི་པ་ཐེ་ནའི་ཉེ་འདབས་སུ་ཡོད། དེ་ཡང་བོད་ཀྱི་མཁས་དབང་ཇོ་ནང་རྗེ་བཙུན་སྒྲོལ་བའི་མགོན་པོས་སྤྱི་ལོ1608ལོར་མཛད་པའི་རྒྱ་གར་ཆོས་འབྱུང་དུ། དཔལ་ནཱ་ལན་དྲའི་གཙུག་ལག་ཁང་ནི་སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི་དུས་རབས་གསུམ་པའི་སྐབས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ང་ལ་ནུའི་རིང་ལ་གསར་དུ་བསྐྲུན་ཅིང་། དཔལ་མགོན་འཕགས་པ་ཀླུ་སྒྲུབ་སོགས་ཀྱིས་ཀྱང་གཙུག་ལག་ཁང་འདིའི་སློབ་དཔོན་མཛད་མྱོང་ཞེས་གསུངས།སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་ལྔ་བའི་དཀྱིལ་ཙམ་ལ་གཙུག་ལག་ཁང་འདིའི་རྣམ་པ་རྒྱ་ཆེར་བསྐྱེད་དེ། ནང་བའི་ཆོས་ཀྱི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ལ་སྦྱངས་པ་བྱེད་པའི་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་ཞིག་ཏུ་བསྒྱུར། དུས་རབས་བདུན་པའི་ནང་ལ་པེ་ཧར་གྱི་རྒྱལ་པོ་ཀ་ན་ཀན་ཟེར་བ་ཞིག་གི་རིང་ལ་གཙུག་ལག་ཁང་འདིའི་རྣམ་པ་ཆེར་བསྐྱེད་ནས།དཔལ་ནཱ་ལེན་དྲའི་གཙུག་ལག་ཁང་དེ་དུས་རབས་བཅུ་བའི་སྐབས་སུ་རྒྱ་གར་གྱི་ཆེས་ཆེ་ཞིང་གཟི་དཔལ་རྔམ་བརྗིད་ལྡན་པའི་དགོན་སྡེའམ་གཙུག་ལག་ཁང་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཏོ།།  
བོད་ཀྱི་དུས་རབས་རིམ་བྱུང་གི་དངུལ་སྒོར་དང་ཤོག་སྒོར།

དངུལ་ལོར་ནི་དངུལ་ཡིན། མིའི་རིགས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཐོག་མའི་དུས་སུ། མི་རྣམས་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་དངོས་ཟོག་དང་མི་གཞན་གྱི་དངོས་ཟོག་བརྗེ་རེས་བྱེད་ལ། དེའི་དུས་སུ་ད་དུང་དངུལ་དགོས་པ་མ་རེད། སྤྱི་ཚོགས་ཡར་རྒྱས་བྱུང་བ་དང་སྦྲགས་ནས་རིམ་བཞིན་དངུལ་བྱུང་བ་རེད། དེ་ཡང་མི་རྣམས་ཀྱིས་ངལ་རྩོལ་བྱས་པ་བརྒྱུད་ནས་དངུལ་གསོག་པ་དང་། དེ་ནས་དངུལ་གྱིས་སོ་སོར་མཁོ་བའི་དངོས་ཟོག་ཉོ་སྲོལ་བྱུང་། དང་ཐོག་མི་རྣམས་ཀྱིས་པད་ཤག་དང་གྲི་དངུལ་སྤྱད་པ་དང་། དེ་ནས་རིན་ཆེན་གསེར་དངུལ་སྤྱད་ལ། དེང་སང་ནི་ཤོག་སྒོར་གསར་གཏོད་བྱས་ནས་སྤྱོད་ཀྱི་ཡོད།