སྤེལ་ཞིབ་ཕྲ།
བོད་ཀྱི་རི་མོའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ལུགས་ཆེན་པོ་བཞི།
གཙུག་ཏོར་རྣམ་རྒྱལ་མ། བོད་ཀྱི་རི་མོའི་སྒྱུ་རྩལ་འདི་ནི་འཛམ་གླིང་མི་རིགས་གཞན་ལ་ཐད་ཀར་ངོམ་ཆོག་ཆོག་གི་རང་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་པའི་དཔལ་ཡོན་ཞིག་ཡིན་པར་མ་ཟད། བོད་རང་གནས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་དང་། ལོ་རྒྱུས། འཚོ་བ། ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་སོགས་དང་བསྟུན་ནས་རིམ་བཞིན་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱིན་པའི་བསམ་བློའི་ཐོན་རྫས་ཤིག་ཀྱང་ཡིན། ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་ལ་རང་རྒྱལ་གྱི་ཡང་དག་པའི་སྲིད་ཇུས་འོག་ཚོང་ལས་དང་དཔལ་འབྱོར་། དེང་རབས་ཅན་གྱི་བརྡ་འཕྲིན་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས་ཁྱིམ་གཞི་ཆེན་པོའི་མེས་རྒྱལ་གྱི་མི་རིགས་སོ་སོའི་དཔལ་ཡོན་སྔོག་འདོན་དང་། རྒྱུན་འཛིན། དར་སྤེལ། ཁེ་ལས་ཅན་གྱི་རིག་གནས་ཀྱི་ཐོན་རྫས་གསར་གཏོད་ཕྱོགས་ལ་སྐུལ་འདེབས་དང་སྣེ་ཁྲིད་མཛད་དེ། འཛམ་གླིང་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཀྱི་རྒྱུན་འཛིན་པ་དང་རིག་གནས་ཐོན་རྫས་ཀྱི་ཁེ་ལས་པའང་མང་པོ་བྱུང་ཡོད། དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་རི་མོའི་སྒྱུ་རྩལ་འདི་སྤྱིའི་ཆ་ནས་ནང་བསྟན་རིག་གནས་ཀྱི་བསམ་བློ་དང་ཁ་བྲལ་ཐབས་མེད་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་དེ། ཡིན་ཡང་། བོད་ཀྱི་རི་མོའི་སྒྱུ་རྩལ་འདིའང་ཆོས་ལུགས་རིག་གནས་ཁོ་ན་ཞིག་ནི་གཏན་ནས་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལ་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་བསམ་བློའི་རིན་ཐང་དང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རིན་ཐང་།
བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་དུ་དར་བའི་ཁང་ཚོན་རི་མོའི་ངོ་སྤྲོད་མདོར་བསྡུས།
ཚོན་མདངས་རྣམ་པར་བཀྲ་བའི་ཁང་ཚོན་རི་མོ། བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་དུ་དར་ཁྱབ་ཆེ་བའི་སྡོད་ཁང་གི་གྱང་ལྡེབས་དང་བར་ཁྱམས་སོགས་ཀྱི་ངོས་སུ་འོས་ཤིང་འཚམ་པའི་སྒོ་ནས་ཚོན་མདངས་རྣམ་པར་བཀྲ་བའི་རི་མོ་འབྲི་སྲོལ་ཡོད། དེ་ནི་མཛེས་མཚོན་ཙམ་མ་ཟད། དེ་ལས་གལ་ཆེ་བ་ཞིག་ནི་རི་མོ་དེ་དག་བྲིས་ནས་འགལ་རྐྱེན་ཐམས་ཅད་ཞི་ཞིང་མཐུན་རྐྱེན་མཐའ་དག་བདེ་བླག་ཏུ་འགྲུབ་པའི་རྟགས་དང་རྟེན་འབྲེལ་དུ་མ་མཚོན་པར་བྱས་ཡོད། དེ་ཡང་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་དགུ་པའི་ནང་ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ལ་དད་པ་ཡོད་མཁན་ཚོས་སྡོམ་བརྩོན་དམ་པའི་རི་མོ་འདི་བརྩམས་ཏེ་འདིའི་ཐོག་ནས་མཁན་སློབ་ཆོས་གསུམ་མཚོན་པར་བྱས་ཤིང་། དབུས་ཀྱི་མེ་ཏོག་པད་མ་དེ་གསང་སྔགས་རྙིང་མ་བའི་སྲོལ་གཏོད་སློབ་དཔོན་པདྨ་འབྱུང་གནས་མཚོན་པ་དང་། པད་མའི་སྟེང་རལ་གྲི་བསླངས་པ་ནི་འཇམ་དཔལ་དབྱངས་ཀྱི་སྤྲུལ་པ་ཆོས་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན། གཡས་སུ་ངང་སེར་མགོ་གཉིས་ཅན་ནི་སྐད་གཉིས་སྨྲ་བའི་དབང་ཕྱུག་ངུར་སྨྲིག་འཛིན་པ་དང་མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོ། གཡོན་དུ་ནེ་ཙོ་མགོ་གཉིས་ཅན་ནི་སྒྲ་བསྒྱུར་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་བཅས་མཚོན་གྱི་ཡོད། དེ་བཞིན་མཐུན་པ་སྤུན་བཞི་དང་ཚེ་རིང་རྣམ་དྲུག་སོགས་འབྲི་སྲོལ་ཡང་ཡོད།
བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་བྱུང་འཕེལ་གྱི་ངོ་མཚར་ལྟད་མོ་འདི་ན་སྣང་།
༡ སྟག་གཟིག་སྤུངས་ཡིག སྟག་གཟིག་སྤུངས་ཡིག་ནི་གངས་ལྗོངས་སུ་ལོ་ངོ་བཞི་སྟོང་གི་སྔོན་རོལ་ནས་བོད་མིས་བེད་སྤྱོད་བཏང་བའི་ཡི་གེ་ཞིག་ཡིན།མཁས་དབང་རྣམ་པས་ཡུན་རིང་ཞིབ་འཇུག་གནང་བར་གཞིགས་ན་བོད་ཡིག་འདི་རྒྱ་གར་གནའ་བོའི་ཡི་གེ་ལཉྫ་དང་ཤིན་ཏུ་འདྲ།ཡིག་གཟུགས་འདི་ནི་མངའ་རིས་ས་ཁུལ་རྩ་མདའ་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་ཨེམ་ཆི་དཔལ་ལྡན་ཡེ་ཤེས་ལགས་ཀྱིས་ཡུན་རིང་ཉར་ཚགས་གནང་བའི་བོན་ཡིག་སུམ་རྟགས་པར་པོད་ལས་འདྲ་བཤུས་ཞུས།
ལྷོ་ཁ་དང་སྣ་དཀར་རྩེ་ནས་མི་ལོ་ཉིས་སྟོང་ལ་ཉེ་བའི་དངོས་རྫས་གསར་རྙེད།
ཕྱི་ལོ་ 2000 ལོ་དང་། ཕྱི་ལོ་ 2002 ལོ་སོ་སོར་གནའ་རྫས་སྔོག་འདོན་ཞིབ་བཤེར་བྱས་པ་བརྒྱུད། ལྷོ་ཁ་སྣ་དཀར་རྩེའི་བང་སོ་གཉིས་ཀྱི་ནང་ནས་གསེར་དང་། ཟངས། ལྕགས། བྱུ་རུ། ཤེལ་སོགས་ལས་གྲུབ་པའི་དངོས་རྫས་མང་པོ་ཐོན་ཞིང་། དུར་ས་དེར་ད་བར་དུ་ཕལ་ཆེར་མི་ལོ་ཉིས་སྟོང་ལ་ཉེ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་པའི་བདེན་དཔང་བྱས་ཡོད། སྣ་དཀར་རྩེའི་དུར་ས་སྔ་ཕྱི་གཉིས་ཀའི་ནང་ཁྱོན་གསེར་གྱི་དངོས་རྫས་སུམ་ཅུ་ལྷག་རྙེད་ཅིང་། དེའི་ནང་མང་ཆེ་བ་བུད་མེད་ཀྱི་རྒྱན་ཆ་དང་འབྲེལ་བ་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་ཞིག་རེད།
ལྷོ་ཁའི་ལྗོངས་རྒྱུ། བོད་ཀྱི་དཀར་ཡོལ་དང་པོ། དར་ཚེ།
༼༸རྒྱལ་བའི་འཁྲུངས་རབས་གསོལ་འདེབས་ལས། ཇ་དང་དཀར་ཡོལ་སྤྱད་སྲོལ་འདུས་སྲོང་རྗེ། །ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར།༽ བོད་རྗེ་འདུས་སྲོང་མང་པོ་རྗེ་ཐེངས་ཤིག་སྙུན་གཞི་དྲག་པོས་གཙེས་ཀྱང་སྐབས་དེ་དུས་བོད་ན་སྨན་དཔྱད་ཀྱིས་བཅོས་ཐབས་གཞུང་ལུགས་དང་ལག་རྩལ་མེད་པས་སྐུ་ངལ་གསོས་ནས་བཞུགས་བཞིན་པའི་སྐབས། ཕོ་བྲང་གི་པུ་ཤུའི་ཟུར་ན་བྱ་ཡིད་དུ་འོང་བ་སྔར་མཐོང་མྱོང་མེད་པ་ཞིག་གིས་ཁ་ན་ཤིང་ཕྲ་ལོ་འདབ་དང་བཅས་པ་འཁྱེར་ནས་སྐད་སྙན་སྒྲོག་ཅིང་ཤིང་ལོ་ས་ལ་གཡུགས། རྒྱལ་པོས་ཤིང་ལོ་དེའི་རོ་བཅུད་མྱངས་པས་སྙུན་ལས་གྲོལ་བར་བརྟེན་བློན་འབངས་རྣམས་ལ་དེ་ལྟའི་ཤིང་ལོ་ཞིག་འཚོལ་དགོས་པའི་བཀའ་ཕབ་འབྲས་སུ་རྒྱལ་པོར་སྙིང་ཉེ་བའི་བློན་པོ་ཞིག་གིས་བོད་ཀྱི་ས་ཆ་བརྒལ་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ས་ཆ་ནས་ཇ་ཤིང་ངམ་ཇ་ལོ་དྲངས་པས་རྒྱལ་པོའི་ཐུགས་ཤིན་ཏུ་དགྱེས་ཏེ།
༄༅། །རོལ་མོའི་བསྟན་བཅོས་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགས་སོ། །
མཛད་པ་པོ། ས་སྐྱ་པཎྜིཏ་ཀུན་དགའ་རྒྱལ་མཚན། ལེའུ་དང་པོ། ༄༅།།བླ་མ་དང་འཇམ་པའི་དབྱངས་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །རྒྱལ་བ་རྣམས་ཀྱི་གསུང་གི་རྣམ་འཕྲུལ་ལས། །བྱུང་བའི་རྡོ་རྗེ་དབྱངས་ཅན་ལ་བཏུད་ནས། །རོལ་མོའི་སྦྱོར་བས་གཞན་ལ་ཕན་པ་ཡི། །དྲི་མེད་གཞུང་འདི་བདག་གིས་བཤད་པར་བྱ། །དད་ལྡན་རྣམས་ཀྱི་མཆོད་པ་དང་། །བཀྲེན་པ་རྣམས་ཀྱི་འཚོ་བ་དང་། །ཆགས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ཡིད་གཡོ་བ། །དེ་ཀུན་རོལ་མོ་མཁས་ལས་འབྱུང་། །བློ་ངན་གཟུགས་ཀྱིས་ཕོངས་པའང་རུང་། །རིགས་ངན་ནོར་དང་བྲལ་ཡང་བླ། །རོལ་མོའི་ཆ་ལ་མཁས་གྱུར་ན། །ཚོགས་ཀྱི་ནང་ན་རྒྱན་ལྟར་མཛེས། །གང་ན་ཐོད་དང་སྐྲ་གསར་དང་། །གར་དང་རོལ་མོའི་སྒྲ་ཡོད་པ། །དེ་ན་མྱ་ངན་ཡོད་མིན་པས།…
ལྷ་སའི་ཕུ་གསུམ་བརྐོས་རིས་ཏེ། གནའ་བོའི་གཅིག་རྒྱུད་གཅིག་འཛིན་གྱི་ལག་རྩལ།
ལྷ་ས་ནས་ནུབ་ཏུ་བསྐྱོད་པ་དང་། ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་དང་ཁ་བྲལ་ནས་བྱང་ཕྱོགས་སུ་སོང་ན་རྩྭ་རྩི་ཤིང་གི་རྫོང་མཐུག་ཅིང་ནམ་ཟླ་བཟང་བའི་ས་ཞིག་ཏུ་སླེབས་ཤིང་། ས་དེ་ནི་ཐོན་མི་སམ་བྷོ་ཊའི་ཕ་ཡུལ་སྙེ་མོ་རྫོང་ཡིན། ཕུ་གསུམ་ནི་སྙེ་མོ་རྫོང་དུ་གཏོགས་པའི་ཤང་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་གི་ལོ་རྒྱུས་ལྡན་པའི་ཕུ་གསུམ་དགོན་ནི་དེ་རུ་བརྗིད་ལྷང་ངེར་ཆགས་ཡོད།
ཛ) བོད་ཀྱི་ཨར་ཀའི་ལག་རྩལ
འདིར་བོད་ཀྱི་ཨར་ལས་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་མཐིལ་ཞལ་ཨར་ཀའི་སྐོར་རགས་ཙམ་ཞུ་བ་ལ། ཨར་ཀ་ཞེས་པའི་རང་བྱུང་དངོས་རྫས་ཤིག་བེད་སྤྱོད་ཀྱིས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཨར་ལས་བཟོ་རྩལ་གྱི་ཁོངས་སུ་གལ་ཆེའི་གནས་བབས་བཟུང་ཡོད། དེ་ཡང་རང་བྱུང་ས་འོག་ནས་ཐོན་པའི་ཨར་ཀ་ཞེས་པའི་དངོས་རྫས་འདི་ཉིད་བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་ཐོག་མར་རིག་རྩལ་ཞིབ་འཇུག་ཇི་ལྟར་བྱས་ཏེ་གསར་དུ་རྙེད་མིན་དང༌། དུས་ནམ་ཞིག་བཀོལ་སྤྱོད་བྱས་པ། དེ་བཞིན་ཨར་ཀ་བཀོལ་སྤྱོད་བྱས་པའི་ལག་རྩལ་གྱི་ཉམས་མྱོང་གི་བརྒྱུད་རིམ་ཇི་ལྟར་གྲུབ་མིན་སོགས་ཀྱི་སྐོར་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་ཁག་གི་ཁྲོད་ནས་གཏན་ནས་རྙེད་སོན་མ་བྱུང་ཞིང༌། དམངས་ཁྲོད་དུ་གྲགས་པའི་གཏམ་སོགས་ཡོངས་གྲགས་ཤོད་རྒྱུན་ལྟར་ན། དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་གཞས་ཚིག་གཅིག་ཏུ།
ཚ) བོད་ཀྱི་མཛེས་རིག་ལག་རྩལ།
བོད་ཀྱི་རི་མོའི་ལག་རྩལ་ནི་ཕྱི་ལོའི་དུས་རབས་བདུན་པའི་གོང་ནས་དར་འཕེལ་བྱུང་ཡོད། དེ་ཡང་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་བོད་ཆེན་པོར་དབང་སྒྱུར་གནང་སྐབས། ལྷ་ལྡན་ར་ས་འཕྲུལ་སྣང་གི་གཙུག་ལག་ཁང་གསར་བཞེངས་མཛད་པའི་ལྡེབས་རིས་དང༌། ཀ་གདུང་གི་ལྡེབས་སུ་གནའ་རབས་བོད་ཀྱི་རོ་སྒྲུང་གི་གཏམ་བརྒྱུད་དང༌། ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལ་དང༌། གཙུག་ལག་ཁང་བཞེངས་མཛད་པའི་ལོ་རྒྱུས་སྐོར་རི་མོའི་ཐོག་བྲིས་ཡོད་པ་མ་ཟད། དེ་དག་གི་ཁྲོད་ནས་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་སྐབས་ཀྱི་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལའི་བཟོ་དབྱིབས་དང༌། སྐབས་དེའི་དམག་མིའི་ཆས་དང་རུ་དར་སོགས་རི་མོར་བྲིས་པ་རྣམས་གཙུག་ལག་ཁང་གི་ལྡེབས་རིས་ནང་དེང་སྐབས་ཀྱང་དངོས་སུ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད།
ཙ) བོད་ཀྱི་ཚགས་བཟོའི་ལག་རྩལ།
གསེར་དངུལ་ཟངས་ལྕགས་སོགས་ལས་བཟོས་པའི་དངོས་རིགས་ལ་མཛེས་བྱེད་རྒྱས་སྤྲོས་སུ་ཚགས་རིས་རྒྱག་པའི་ལུགས་སྲོལ་ཡོད་པ་དང་དེའི་ལག་རྩལ་མི་སྣ་ལ་ཚགས་པ་ཞེས་ཟེར། ཚགས་རྒྱག་སྟངས་ལ་ནང་གསེས་འཇམ་ཚགས་དང༌། འབུར་ཚགས། གཏིར་ཚགས་བཅས་མི་འདྲ་བ་གསུམ་ཡོད། ༡༽ འཇམ་ཚགས་ནི་གཞི་འཇམ་སང་གི་སྟེང་དུ་རི་མོ་འབུར་ཐོན་མ་བྱས་པར་ཚགས་བརྒྱབ་པ་ལ་ཟེར་ཞིང༌། ༢༽ འབུར་ཚགས་ནི། རི་མོ་མང་ཆེ་བ་འཇམ་ཚགས་ཡིན་ཀྱང་གལ་ཆེ་བའི་རི་མོ་རྣམས་འབུར་དུ་ཐོན་པར་བྱས་པ་གཅིག་དང༌། རི་མོ་ཡོངས་རྫོགས་འབུར་ཐོན་བྱས་པ་གཉིས་ཡོད།